នៅក្រៅជំនួបនៃមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ គេសង្កេតឃើញមេដឹកនាំដែលមាននិន្នាការប្រជាធិបតេយ្យត្រឹមត្រូវ និងមានឥទ្ធិពល ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យជួបប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន។
ជំនួបនេះ ភាគច្រើនផ្ដោតទៅលើការពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី បញ្ហាសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន ករណីភាពតានតឹងនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ និងអំពីអនុត្តរភាពរបស់ចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង រួមទាំងបញ្ហាវិបត្តិនៅភូមា។
កាលពីថ្ងៃទី២២ កញ្ញា ប្រធានាធិបតីថ្មីនៃប្រទេសហ្វីលីពីន ជាប្រទេសធំមួយនៃសមាគមអាស៊ានដែលប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យមិនក្លែងក្លាយ បានជួបសន្ទនាគ្នាយ៉ាងរាក់ទាក់ជាមួយលោក ចូ បៃដិន នៅក្រៅកិច្ចប្រជុំនៃមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅក្រុងញីវយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក។
ជំនួបរវាងលោក បៃដិន និងលោក Ferdinand Marcos Jr ទើបតែជាលើកដំបូងក្រោយពីលោក Marcos Jr បានក្លាយជាប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ជំនួសលោក រ៉ូឌ្រីងហ្គោ ឌូទើតេ ដែលជាមេដឹកនាំធ្លាប់ជាអាយ៉ងរបស់ចិន។
របៀបវារៈដ៏សំខាន់របស់មេដឹកនាំទាំងពីរ គឺកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី និងបញ្ហាចិនរំលោភដែនទឹកហ្វីលីពីន និងដែនទឹកនៃបណ្ដាប្រទេសក្នុងតំបន់នៃសមាគមអាស៊ាន រួមទាំងច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់។
សហរដ្ឋអាមេរិក និងសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន ជាប្រទេសសម្ពន្ធមិត្តយោធារួមគ្នាតាំងពីឆ្នាំ១៩៥១។ ក្នុងជំនួបនេះ លោក បៃដិន ផ្ដើមហៅចំណងទ្វេភាគីរវាងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងក្រុងម៉ានីល ថាជាមិត្តភាពមិនអាចខ្វះបានឡើយ។ លោក បៃដិន បន្តថា ជាច្រើនទសវត្សមកហើយ សម្ពន្ធភាពនៃប្រទេសទាំងពីរនៅតែរឹងមាំ ហើយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យនៅតែមានភាពរឹងមាំ។ នេះបើតាមការប្រកាសព័ត៌មានរបស់សេតវិមាន។
ក្រោយពីរំឭកអំពីសាវតារនៃសម្ពន្ធភាព មេដឹកនាំទាំងពីរក៏បានចាប់ផ្ដើមពិភាក្សាគ្នាអំពីអនុត្តរភាពរបស់ចិន នៅក្នុងតំបន់ ជាពិសេសនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោក បៃដិន លើកឡើងថា មេដឹកនាំចិន និយាយម្ដងណាក៏ដោយតែងតែអះអាងអំពីការគោរពសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក។ លោក ចូ បៃដិន អះអាងថា មេដឹកនាំចិន និយាយឲ្យតែល្អប៉ុណ្ណោះ ការពិតមេដឹកនាំនេះមិនដែលគោរពច្បាប់អន្តរជាតិអ្វីនោះទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ចិនតែងតែបំពានដែនទឹកដែនអធិបតេយ្យនៃប្រទេសក្នុងតំបន់។
តាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សេតវិមាន គឺក្នុងជំនួបនេះ មេដឹកនាំទាំងពីរបានធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញអំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការពង្រឹងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលទាក់ទងនឹងអធិបតេយ្យភាពដែនទឹកសមុទ្រនៃប្រទេសក្នុងតំបន់។
សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក បៃដិន បានប្ដេជ្ញាការពារដែនទឹក និងដែនអធិបតេយ្យហ្វីលីពីន ដូចមានចែងក្នុងសន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមគ្នានៅឆ្នាំ១៩៥១ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអាមេរិកធ្វើអន្តរាគមន៍កងទ័ពជួយហ្វីលីពីន។
លោក បៃដិន សង្កត់ធ្ងន់ថា បើហ្វីលីពីនធ្លាក់ក្នុងជម្លោះរហូតដល់ផ្ទុះសង្គ្រាម គឺសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែអន្តរាគមន៍។ នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រទេសយ៉ាងតិចចំនួនប្រាំដែលចិនអះអាងថាដែនទឹករបស់ចិនត្រួតស៊ីគ្នានឹងប្រទេសទាំងនោះ។
ប្រទេសទាំង ៥ នោះមានហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី ប្រ៊ុយណេ និងឥណ្ឌូនេស៊ី ហើយមានក៏មានកោះតៃវ៉ាន់ផងដែរ ប៉ុន្តែមានតែហ្វីលីពីន និងវៀតណាម ទេដែលនាវាល្បាតរបស់ចិនជាញឹកញាប់បានបើកចូលដែនទឹករបស់ប្រទេសទាំងពីរនេះ។
ជាមួយនឹងហ្វីលីពីន គឺសឹងតែប៉ះទង្គិចដោយប្រដាប់អាវុធម្ដងម្កាលទៅហើយ ដោយប្រទេសទាំងពីររួមមានចិន និងហ្វីលីពីន បានបញ្ជូននាវាចម្បាំងមកដាក់ពង្រាយគំរាមគ្នា។ ហ្វីលីពីនតែងតែស្នើឱ្យចិនគោរពសេចក្ដីសម្រេចរបស់អាជ្ញាកណ្ដាលនៃមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិឆ្នាំ២០១៦ ដែលបានសម្រេចឱ្យហ្វីលីពីន មានសិទ្ធិចូលទៅកាន់កាប់ដែនទឹកនៅប្រជុំកោះស្កាបូរ៉ូ នៃប្រជុំកោះធំស្ព្រាតលី។
យ៉ាងណា ចិនប្រកាសមិនទទួលស្គាល់សេចក្ដីសម្រេចរបស់យន្តការអន្តរជាតិនេះទេ។ ចិនអះអាងថា ក្រុងប៉េកាំង មានដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជិត ៩០% នៃផ្ទៃទឹក ៣លានគីឡូម៉ែត្រក្រឡា។ ការប្រកាសរបស់ចិនដូចនេះហើយ បាននាំឲ្យអាមេរិកដឹកមុខគេប្រឆាំងនឹងចិន។ សហរដ្ឋអាមេរិកប្រកាសប្រឆាំងចិនដាច់ខាតក្នុងការច្បាមយកដែនទឹកនៃប្រទេសក្នុងតំបន់ និងរំលោភដែនទឹកអន្តរជាតិ។
សហរដ្ឋអាមេរិកប្រកាសថា ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចូលខ្លួនការពារដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺប្រយោជន៍ដើម្បីសេរីភាពនាវាចរអន្តរជាតិដែលពុំអាចប្រទេសណាមួយរំលោភយកបានឡើយ។
នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន ទៅកាន់មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃអង្គារ លោក Marcos Jr បានលើកឡើងអំពីជម្លោះដែនទឹកនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ លោកបានទទូចជាចំហថា ត្រូវនាំគ្នាបើកចំហបេះដូងឱ្យទូលាយ ដោយត្រូវគោរពច្បាប់ទម្លាប់អន្តរជាតិដោយមិនត្រូវគិតថាខ្លួនជាប្រទេសធំ ចង់ឈ្លានពានគេបានដូចចិត្តដូចទង្វើមហិច្ឆតារបស់ខ្លួននោះទេ។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ហ្វីលីពីនមិនចង់ក្លាយជាសត្រូវនឹងប្រទេសណាមួយទេ គឺជាចង់រាប់អានទាំងអស់គ្នាដោយឈរលើគោលការណ៍ស្មើភាព និងមិត្តភាព។
សាររបស់មេដឹកនាំហ្វីលីពីន ទំនងចង់សំដៅទៅលើប្រទេសចិន ដែលប្រទេសធំនេះកំពុងត្រូវបានហ្វីលីពីនចោទថាមានមហិច្ឆតាមិនចេះរីងស្ងួត ក្នុងការបំពានដែនទឹកប្រទេសហ្វីលីពីន។ ក្រៅពីនេះ លោក Marcos Jr ក៏បានលើកឡើងផងដែរអំពីផលវិបាកកើតចេញពីសង្គ្រាមរុស្ស៊ី វាយលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន។
លោកបានទាមទារឱ្យភាគីទាំងពីរបញ្ចប់សង្គ្រាម ហើយប្រទេសឈ្លានពានគេគួរតែបន្ថយហិង្សា។ លោក Marcos Jr ក៏បានវាយប្រហាររបបសឹកនៅភូមាផងដែរ។ លោកថា វិបត្តិនៅភូមាកំពុងតែជះផលវិបាកដល់សន្តិសុខ និងប្រជាធិបតេយ្យតំបន់។
នៅក្នុងជំនួបជាមួយលោក បៃដិន កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក Marcos Jr បានហៅសហរដ្ឋអាមេរិកថាជាជើងឯកនៃការការពារសេរីភាពប្រទេសទន់ខ្សោយ។ លោកថា អាមេរិកជាប្រទេសដែលខិតខំជាខ្លាំងក្នុងការដើរតួនាទីជាកម្លាំងដ៏មានឥទ្ធិពលនៃការជួយការពារសន្តិភាព សណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ជាពិសេសនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោក Marcos Jr បញ្ជាក់ថា ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីមិនអាចខ្វះអាមេរិកបានឡើយ។ លោក Marcos Jr បន្តសង្ឃឹមថា ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននឹងកាន់តែក្លាយជាមិត្តរបស់ប្រទេសហ្វីលីពីនរឹងមាំថែមទៀត។
គេសង្កេតឃើញទំនាក់ទំនងហ្វីលីពីន និងអាមេរិក ធ្លាក់ចុះបន្តិចអំឡុង ៤ឆ្នាំដំបូងនៃការកាន់អំណាចរបស់លោក ឌូទើតេ ដែលបុរសខ្លាំងរូបនេះឱនក្បាលនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់ចិន ដោយសារប្រាក់កម្ចីចិនពាន់លានដុល្លារ។
តែ ២ឆ្នាំចុងក្រោយនៅពេលចិន បំពានដែនទឹករបស់ហ្វីលីពីនយ៉ាងខ្លាំង លោក ឌូទើតេ ចាប់ផ្ដើមកាត់បន្ថយយ៉ាងលឿនភាពជាអាយ៉ងចិន ហើយស្រវាឱបអាមេរិកឡើងវិញដោយសម្រេចធ្វើឱ្យសន្ធិសញ្ញាយោធារួមគ្នាឆ្នាំ១៩៥១ រស់ឡើងវិញ នាំឱ្យអាមេរិកបញ្ជូនទ័ពទៅដាក់ពង្រាយនៅដែនទឹកហ្វីលីពីនឡើងវិញដែរ។
លោក ឌូទើតេ បានហៅចិនជាមិត្តជិតផ្ទះដែលមានមហិច្ឆតាមិនស្កប់ស្កល់ឡើយ។ សម្រាប់លោក Marcos Jr បានប្រាប់ទៅចិនថា ខ្លួនគេក៏ជាមិត្តនឹងចិនដែរ តែសូមកុំចាត់ទុកលោកជាអាយ៉ង។ លោកថា សម្រាប់លោកមិនអាចធ្វើជាអាយ៉ងចិនបានឡើយ។
ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ប្រកាសថា ដែនកោះហ្វីលីពីន អាចនឹងក្លាយជាទីតាំងឈរជើងរបស់កងនាវាចម្បាំងសហរដ្ឋអាមេរិក បើកោះតៃវ៉ាន់ធ្លាក់ក្នុងសង្គ្រាមចិនឈ្លានពាន ដែលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនត្រូវអន្តរាគមន៍ជួយដែនកោះនេះ៕