នៅក្នុងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍មាន ១០ប្រទេស គេសង្កេតឃើញប្រទេសតិចណាស់ដែលមេដឹកនាំប្រទេសទាំងនោះហ៊ានរំលាយសភា ដើម្បីបោះឆ្នោតសភាមុនអាណត្តិ និងស្វែងរកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តអាណត្តិថ្មី។
ប្រទេសមិនដែលរំលាយសភាដើម្បីត្រួសត្រាយផ្លូវទៅរកការបោះឆ្នោតសភាមុនអាណត្តិ គឺមានប្រទេសមួយគត់ដែលមេដឹកនាំប្រទេសនោះកាន់អំណាចជិត ៤០ឆ្នាំទៅហើយ។
ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតសភាអាណត្តិទី១ គឺប្រទេសនោះមិនដែលស្គាល់ការរំលាយសភាម្ដងណាទេ ទោះជាប្រទេសធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយធ្ងន់ធ្ងររហូតមានរដ្ឋប្រហារ និងមានការរំលាយបក្សប្រឆាំងធំជាងគេក៏ដោយ ក៏មេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនេះមិនដែលពោលពាក្យគំរាមរំលាយសភាម្ដងណាទេ គឺសុខចិត្តអូសក្រឡារហូតដល់ចប់អាណត្តិសភាតែម្ដង។
គេអាចគិតថាមកពីមេដឹកនាំប្រទេសនោះខ្លាចចាញ់ឆ្នោតក៏ថាបាន ឬក៏រកល្បិចក្រាញអំណាចក៏ថាបាន ប៉ុន្តែការខ្លាចចាញ់ឆ្នោតដូចជាមិនត្រូវទេ ព្រោះស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនោះត្រូវបានបក្សប្រឆាំងបរិហារថា ជាអ្នកជួយបង្គ្រប់ទិន្នន័យ និងតួលេខសន្លឹកឆ្នោតឱ្យបក្សខ្លួនឯងទៅហើយនោះ។
បើគិតទៅ មេដឹកនាំប្រទេសនោះមិនសឿងដូចមេដឹកនាំប្រទេសម៉ាឡេស៊ី នោះទេ ដែលហ៊ានរំលាយសភាមុនអាណត្តិ។ កាលពីថ្ងៃទី១០ តុលា នាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់រាជាណាចក្រនេះ គឺ Ismail Sabri Yaakob បានប្រកាសរំលាយសភាដែលជាការបើកផ្លូវសម្រាប់ការបោះឆ្នោតសភានៅមុនអាណត្តិ។ នេះបើយោងតាមសារព័ត៌មាន The Strait Times បានចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី១១ តុលា នេះ។
ក្នុងសុន្ទរកថាតាមទូរទស្សន៍ជាតិប្រទេសម៉ាឡេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី១០ តុលា នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក Ismail Sabri Yaakob លើកឡើងថា លោកទទួលបានការយល់ព្រមពីព្រះមហាក្សត្រនៅថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ដើម្បីរំលាយសភា ហើយសំណើនេះក៏ត្រូវបានអនុម័តនៅថ្ងៃទី១០ តុលា នេះ។
លោកបញ្ជាក់ថា អភិបាលរដ្ឋស្វយ័តចំនួន៤ គឺរដ្ឋ Sabah រដ្ឋ Sarawak រដ្ឋ Johor និងរដ្ឋ Melaka ក៏ត្រូវធ្វើសេចក្ដីសម្រេចដើម្បីរំលាយសភាតំបន់របស់ខ្លួនដែរ ហើយរៀបចំការបោះឆ្នោតសភាអាណត្តិថ្មីនៅថ្ងៃតែមួយ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចាំផ្ទះរូបនេះពន្យល់ថា៖ «ការបោះឆ្នោតតាមរដ្ឋ និងថ្នាក់ជាតិនៅពេលតែមួយ ដើម្បីជៀសវាងការដាក់បន្ទុកលើពលរដ្ឋ ហើយដើម្បីធានាថាដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតាមរយៈការបោះឆ្នោតដំណើរការដោយរលូន»។
ការពិត ការបោះឆ្នោតសភាម៉ាឡេស៊ី មិនទាន់ដល់ពេលកំណត់ទេ គឺរហូតដល់ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ ប៉ុន្តែលោក Ismail Sabri បានរងសម្ពាធពីគណបក្សចម្រុះក្នុងសភា ទើបលោកស្នើព្រះមហាក្សត្រសុំសិទ្ធិរំលាយសភា ហើយបោះឆ្នោតមុនពេលកំណត់។ ចាប់ពីនេះទៅ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ត្រៀមបោះឆ្នោតសភាថ្មីមុនអាណត្តិ គឺអំឡុង ៦០ថ្ងៃទៀត។ នេះបើតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសក្នុងសមាគមអាស៊ានមួយនេះ។
តែករណីមួយទៀត គឺលោក Ismail Sabri ពិបាកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ ព្រោះតែមេដឹកនាំគណបក្ស UMNO គឺលោក Ahmad Zahid Hamidi កំពុងប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ចំនួន ៤៧ករណីពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មរំលោភលើទំនុកចិត្ត អំពើពុករលួយ និងការលាងលុយកខ្វក់ពាក់ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ណាជីប រ៉ាហ្សាក់ ដែលបុរសនេះកំពុងដេកគុកពីបទប្រព្រឹត្តអំពើទុច្ចរិតលួចលុយជាតិពាន់លានដុល្លារ។
ម្យ៉ាងទៀត លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចាំផ្ទះក៏រងសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងពីក្រុមប្រឆាំងដែលដឹកនាំដោយលោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ិម។ លោក អាន់វ៉ា ប្រធានក្រុមចម្រុះ Pakatan Harapan បានរិះគន់ថា រដ្ឋាភិបាលមួយដែលបន្តទុកជនប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ និងលួចទ្រព្យសម្បត្តិជាតិជ្រកកោន គឺរដ្ឋាភិបាលនោះក៏ទុច្ចរិតដែរ។
លោកថា សំណុំរឿងលួចលុយជាតិពាន់លានដុល្លាររបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ណាជីប ក៏ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្ស UMNO ជ្រកក្រោមរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Ismail Sabri ដែលលោកថាចាំបាច់ត្រូវបោសសម្អាតមន្ត្រីទាំងនោះ។ យ៉ាងណា លោកស្វាគមន៍ការរំលាយសភា ហើយសម្រេចបោះឆ្នោតមុនអាណត្តិ។
លោកព្រមានថា នៅក្នុងបក្សរបស់លោកក៏មានមនុស្សឱកាសនិយមដែរ គឺបុគ្គលបែបនេះហើយនាំឱ្យរដ្ឋាភិបាលដៃគូរបស់លោក គឺលោក មហាធា មហាមាដ ត្រូវគេផ្ដួលរំលំបាននោះ។
តែសម្រាប់អ្នកសង្កេតការណ៍ក្នុងតំបន់ បានឱ្យតម្លៃខ្ពស់ចំពោះប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Ismail Sabri ដែលហ៊ានរំលាយសភាដើម្បីបោះឆ្នោតមុនអាណត្តិដែលខុសពីប្រទេសមួយនោះក្នុងសមាគមជាមួយគ្នា ទោះជាអួតខ្លួនឯងថាមានការគាំទ្រលើសលប់ពីអ្នកគាំទ្របក្សរបស់ខ្លួន ក៏មិនហ៊ានធ្វើដូចនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ដែរ។ មេដឹកនាំរបស់ប្រទេសនោះបានត្រឹមតែអួត តែខ្លាចរឿងពិតរបស់ខ្លួនឯង ទើបការបោះឆ្នោតម្ដងៗមិនដែលមានភាពសេរីត្រឹមត្រូវតម្លាភាពអ្វីនោះទេ។ មុនការបោះឆ្នោតម្ដងៗតែងបង្កើតវិធីទុច្ចរិតកម្ចាត់គូប្រកួតឱ្យខ្ទាតពីវេទិកាប្រកួត ដោយការចាប់អ្នកនយោបាយប្រឆាំងដាក់គុកក្រោមលេសចោទថា បង្កអសន្តិសុខប្រទេសជាតិ ឬបរិហារកេរ្តិ៍ ហើយទីបំផុត តុលាការក្រោមបញ្ជារបស់ខ្លួនក៏ចាត់ការអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនោះភ្លាមតែម្ដង។
នៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន មានប្រទេសពីរនៅប្រកាន់របបកុម្មុយនីស្ត គឺប្រទេសឡាវ និងវៀតណាម។ ចំណែកប្រទេសភូមា គឺធ្លាក់ក្នុងរបបសឹកទៅហើយ។ ចំណែកប្រទេសថៃ ក៏ត្រូវបានមើលឃើញថា រាជាណាចក្រនេះកំពុងទៅរកអំណាចផ្ដាច់ការ និងយោធានិយមផងដែរ ព្រោះនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា ដែលជាអតីតមេរដ្ឋប្រហារ កំពុងប្រើស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភាដែលពួកយោធាបង្កើតឡើងនៅក្រោយរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០១៤ ជាឧបករណ៍នយោបាយជួយឱ្យលោក ប្រាយុទ្ធ តោងអំណាចនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានទៀតកាលពីឆ្នាំ២០១៩ ទោះជាបក្សរបស់លោកមិនមែនជាបក្សឈ្នះឆ្នោតក៏ដោយនោះ។
យ៉ាងនេះក្ដី មានប្រទេសចំនួន៣ ដែលប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យល្អជាងគេ គឺម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និងហ្វីលីពីន។ ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងស្ថាប័នតុលាការ រួមទាំងកងទ័ពរបស់ប្រទេស៣ នេះ បានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវភាពអព្យាក្រឹតដោយមិនពាក់ព័ន្ធនយោបាយ និងមិនស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលបក្សកាន់អំណាចឡើយ៕