សិល្បករខ្មែរជើងចាស់ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ដល់គ្រូសិល្បៈបុរាណខ្មែរឲ្យមានជីវភាពសមរម្យល្អ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់បន្តមនសិការថែរក្សាសិល្បៈបុរាណខ្មែរបន្តទៀត។
វីរសិល្បករខ្មែរ លោក សុះ ម៉ាច បានសរសេរលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា លោកបានឮល្ហិចល្ហៀងថា គ្រូរបាំថៃបានជួលគ្រូរបាំបុរាណខ្មែរម្នាក់ឱ្យទៅបង្ហាត់នៅសាលាសិល្បៈថៃ និងបានទាំងទាក់ទងគ្រូបង្ហាត់ឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណម្នាក់ទៀតដែលជំនាញខាងឧបករណ៍ភ្លេងទ្រខ្មែរ ឈ្មោះ តុលា ឱ្យទៅបង្ហាត់នៅសាលាសិល្បៈថៃដែរ។
លោកបន្ថែមថា ពួកគេបានសន្យាថានឹងផ្តល់ជូនប្រាក់ខែខ្ពស់ចំពោះការងាររបស់គ្រូៗទាំងនោះ ប៉ុន្តែគ្រូបង្ហាត់ឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណជំនាញខាងទ្រខ្មែរ បានបដិសេធនូវសំណើនេះ។ លោកថា នៅពេលនេះ អ្នកគ្រូរបាំដែលត្រូវថៃជួលនោះកំពុងតែបង្ហាត់របាំខ្មែរនៅទីនោះ។
ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា លោកក៏មិនទាន់ធានាថារឿងនេះពិតកម្រិតណានោះដែរ ដោយគ្រាន់តែផ្អែកតាមការអះអាងរបស់គ្រូបង្ហាត់ឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណខ្មែរម្នាក់ឈ្មោះ តុលា និងប្រភពដែលគួរឱ្យទុកចិត្តបានមួយផ្សេងទៀតប៉ុណ្ណោះ។
សិល្បករគំរូដែលតែងគិតគូរពីប្រទេសជាតិ លោក សុះ ម៉ាច សម្ដែងនូវការព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើរឿងនេះជាការពិត ហើយសិល្បករថៃអាចរៀនសូត្រពីរបាំបុរាណខ្មែរបានប្រហាក់ប្រហែលនឹងខ្មែរមែននោះ បញ្ហាផ្សេងៗនៅពេលខាងមុខរវាងកម្ពុជា និងថៃ ជុំវិញសិល្បៈវប្បធម៌ នឹងកើតមានទៀតជាមិនខាន ដូចជាជម្លោះរឿងល្ខោនខោល និងគុនខ្មែរ ដែលមានភាពចម្រូងចម្រាសនៅពេលនេះ ជាដើម។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយកចិត្តទុកដាក់អភិរក្សសិល្បៈបុរាណខ្មែរ ស្របពេលដែលគេមើលឃើញថា ថៃតែងមានមហិច្ឆតាចង់បានសិល្បៈវប្បធម៌បុរាណខ្មែរធ្វើជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនរហូតមក។
កាលពីពេលកន្លងទៅ ថៃ និងកម្ពុជា ធ្លាប់បានប៉ះទង្គិចគ្នាម្តងបន្ទាប់ពីថៃប្រកាសគ្រោងនឹងដាក់របាំអប្សរា ព្រមទាំងរបាំព្រះរាជទ្រព្យរបស់ខ្លួនជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិរបស់អង្គការយូណេស្កូ បើទោះបីជាកម្ពុជាបានដាក់របាំព្រះរាជទ្រព្យក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិនៅអង្គការយូណេស្កូកាលពីថ្ងៃទី៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៣ ទៅហើយក្តី។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជា បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពន្យល់ទៅកាន់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ថៃ ថា របាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ និងល្ខោនស្បែកធំ គឺជាសម្បត្តិវប្បធម៌របស់ដូនតាខ្មែរ ដូច្នេះថៃមិនអាចយកទម្រង់សិល្បៈរបាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ និងល្ខោនស្បែកធំមានដើមកំណើតពីកម្ពុជាទៅចុះបញ្ជីនៅអង្គការយូណេស្កូបានទេ។
ជាងនេះទៀត កម្ពុជា និងថៃ ក៏ធ្លាប់ប៉ះទង្គិចគ្នាម្តងទៀតដែរទាក់ទងនឹងរបាំល្ខោនពាក់របាំងមុខ ឬល្ខោនខោល (Khon Masked Dance) កាលពីឆ្នាំ២០១៦ ជុំវិញការប្រកាសរបស់ថៃ ថានឹងយកល្ខោនខោលទៅចុះក្នុងបញ្ជីអង្គការយូណេស្កូ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ធ្លាប់បានអះអាងថា របាំព្រះរាជទ្រព្យត្រូវបានគេស្រាវជ្រាវឃើញថាមានដើមកំណើតតាំងពីមុនសតវត្សទី៦ មកម្ល៉េះ ហើយរបាំព្រះរាជទ្រព្យជាទម្រង់របាំស្ត្រីដែលមានក្បាច់ធំៗ៤ គឺក្បាច់នាង ក្បាច់នាយរោង ក្បាច់យក្ស និងក្បាច់ស្វា រួមទាំងសម្ដែងអមជាមួយនឹងចម្រៀងផងដែរ។
តំណាងអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) ប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី អាន ឡឺម៉ែស្ត្រ (Anne Lemaistre) ធ្លាប់បានអះអាងថា របាំព្រះរាជទ្រព្យគឺជាអត្តសញ្ញាណនៃវប្បធម៌ខ្មែរដែលត្រូវបានយកមកសម្ដែងប្រកបដោយបែបផែនសិល្បៈដ៏ល្អអស់រយៈពេលលើសពី ១០០០ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែដោយសារតែវត្តមាននៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍ របាំព្រះរាជទ្រព្យបានប្រឈមនឹងការបាត់បង់ ដែលនេះគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់អង្គការយូណេស្កូក្នុងការជួយស្ដារកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបាំព្រះរាជទ្រព្យនេះឡើងវិញ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍លើកឡើងថា មិនថាគ្រូអភិរក្សរបាំបុរាណខ្មែរ ឬគ្រូអភិរក្សគុនខ្មែរទេ ឱ្យតែគ្រូសិល្បៈវប្បធម៌បុរាណខ្មែរ គឺគេមិនសូវឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យតម្លៃលើជីវភាពរបស់ពួកគេឡើយ ដូច្នេះដើម្បីជីវិតរស់ ពេលខ្លះពួកគេមានតែយកចំណេះជំនាញរបស់ខ្លួនទៅបង្ហាត់បង្រៀនជាតិសាសន៍ដទៃដើម្បីក្រពះទៅថ្ងៃមុខ៕