28 C
Phnom Penh

ក្រុម​តស៊ូ​មតិ​ព្រមាន​ថា​លោក ហ៊ុន សែន បាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​មនុស្ស​ជាតិ

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

ក្រុម​អ្នក​តស៊ូ​មតិ ព្រមាន​ថា លោក ហ៊ុន សែន មាន​ការ​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ធំៗ​ទាំងអស់​ដែល​កើតមាន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ដូចជា​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​មនុស្ស​ជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្គ្រាម ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឈ្លានពាន ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បែប​ភេរវកម្ម​រដ្ឋ ឬ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បែប​បណ្ដាញ។

អ្នកវិភាគ​ឯករាជ្យ និង​ជា​ប្រធាន​វេទិកា​ពលរដ្ឋ លោក គឹម សុខ លើកឡើង​ក្នុង​កម្មវិធី Idea Talk នៃ​សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពី​រាត្រី​ថ្ងៃទី​២៧ ខែ​មីនា នេះ​ថា ការ​កាត់ទោស​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ពី​សំណាក់​តុលាការ​កូនកាត់​អន្តរជាតិ (ECCC) ឬ​ហៅថា​អង្គ​ជំនុំជម្រះ​វិសាមញ្ញ​ក្នុង​តុលាការ​កម្ពុជា បាន​កាត់​ឱ្យ​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ទាំងអស់​ឲ្យ​មាន​ទោស​ពី​បទ​ប្រព្រឹត្ត​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​មនុស្ស​ជាតិ ដូច្នេះ​លោក ហ៊ុន សែន ក៏​ជាប់​ក្នុង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​នេះ​ដែរ ព្រោះ​លោក ហ៊ុន សែន ក៏​ជា​មនុស្ស​ម្នាក់​ដែល​មាន​តួនាទី និង​មាន​អំណាច​បញ្ជា​ឱ្យ​សម្លាប់​មនុស្ស​ក្នុង​សម័យ​នោះ​ដែរ។

លោក គឹម សុខ ពន្យល់​ថា មូលហេតុ​ដែល​លោក ហ៊ុន សែន មិន​ត្រូវ​បាន​កាត់ទោស​ដូច​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ដទៃ​ទៀត ដោយសារតែ​គាត់​បាន​រៀបចំ​ឱ្យ​តុលាការ​នេះ​មាន​អំណាច​យុត្តាធិការ​តែ​ក្នុង​ដែន​អធិបតេយ្យ​របស់​កម្ពុជា ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​គាត់​កំពុង​ដឹកនាំ​ប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះ​តុលាការ​នេះ​មិន​មាន​អំណាច​កាត់ក្តី​លើ​បរទេស​ដែល​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍ ដូចជា​វៀតណាម និង​អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម ដូចជា​លោក ហោ ណាំហុង លោក ហេង សំរិន និង​លោក ហ៊ុន សែន ជាដើម​បាន​ឡើយ។

អ្នកវិភាគ​ឯករាជ្យ​រូប​នេះ​អះអាង​ថា គោល​គំនិត​របស់​គណបក្ស​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ មាន​បំណង​បង្កើត​តុលាការ​អន្តរជាតិ​ឯករាជ្យ​មួយ​ដើម្បី​កាត់ទោស​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ទាំងអស់ រួម​ទាំង​បរទេស​ជិតខាង​ដែល​ឈ្លានពាន​កម្ពុជា ក្រោម​លេស​ផ្តួល​រំលំ​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​ក្នុង​អំឡុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ​១៩៧០ ផង​ដែរ ប៉ុន្តែ​ដើម្បី​រារាំង​ផែនការ​នេះ លោក ហ៊ុន សែន បាន​ប្រឆាំង​ដាច់ខាត​រហូត​ឈាន​ដល់​ការ​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ​នៅ​ថ្ងៃទី​៥ និង​ទី​៦ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​១៩៩៧ ដើម្បី​ទម្លាក់​ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ពី​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ទី​១ នៅ​ពេល​នោះ​តែម្តង។

លោក គឹម សុខ អះអាង​ថា ក្រៅពី​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​មនុស្ស​ជាតិ លោក ហ៊ុន សែន ក៏​បាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្គ្រាម​ផង​ដែរ​អំឡុង​ពេល​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ​ឆ្នាំ​១៩៩៧ នោះ ដោយសារតែ​កងកម្លាំង​ប្រដាប់​អាវុធ​ដែល​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​បញ្ជា​របស់​លោក ហ៊ុន សែន បាន​សម្លាប់​ឈ្លើយសឹក​ដែល​បាន​សារភាព​ចុះចាញ់​រាប់​រយ​នាក់ ដែល​ពួកគេ​គឺ​សុទ្ធសឹងតែ​ជា​កងទ័ព​ស្មោះស្ម័គ្រ​នឹង​រាជា​និយម។

ប្រធាន​វេទិកា​ពលរដ្ឋ លោក គឹម សុខ អះអាង​ថា លោក ហ៊ុន សែន ក៏​បាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ឈ្លានពាន​របស់​វៀតណាម​លើ​ទឹកដី​កម្ពុជា ជុំវិញ​ផែនការ «ក​៥» ដែល​វៀតណាម​បាន​ប្រើ​គាត់​ជា​ឧបករណ៍​នៅ​ពេល​នោះ​ដែរ ព្រោះ​ផែនការ​នេះ​មាន​ចេតនា​សម្លាប់​បុរស​ខ្មែរ​ពេញ​កម្លាំង​រហូត​ដល់​ទៅ​ជាង ២០​ម៉ឺន​នាក់ នៅ​អំឡុង​ឆ្នាំ​១៩៨៥ ក្នុង​បំណង​ធ្វើ​ឲ្យ​កម្លាំង​ការពារ​ជាតិ​របស់​កម្ពុជា​ចុះ​ខ្សោយ។

អ្នកវិភាគ​ឯករាជ្យ​រូប​នេះ​បញ្ជាក់​ថា ក្រោយពី​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ទាំង ៣ នេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏​បាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​មួយ​ទៀត​ដែរ គឺ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បែប​ភេរវកម្ម​រដ្ឋ ឬ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បែប​បណ្ដាញ ព្រោះ​ថា​រដ្ឋាភិបាល​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​គាត់ បាន​បង្កើត​ឱ្យ​មាន​អំពើ​ឃាតកម្ម​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​យ៉ាង​អនាធិបតេយ្យ​ចាប់តាំង​អំឡុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៩០ រហូត​ដល់​ពេលនេះ ដែល​ឃាតកម្ម​ទាំងនោះ​មិន​ត្រូវ​បាន​រដ្ឋាភិបាល​ចាប់​ឃាតករ​ពិត​យក​មក​ផ្ដន្ទាទោស​ឡើយ ដូចជា​ឃាតកម្ម​ទៅ​លើ​សកម្មជន​ព្រៃឈើ លោក ឈុត វុទ្ធី មេដឹកនាំ​សហជីព លោក ជា វិជ្ជា ព្រះ​ភិក្ខុ សំ ប៊ុនធឿន និង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ការ​អភិវឌ្ឍ​សង្គម បណ្ឌិត កែម ឡី ជាដើម។

ការ​អះអាង​នេះ ធ្វើឡើង​បន្ទាប់ពី​តុលាការ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​អន្តរជាតិ (ICC) ចេញ​ដីកា​ចាប់​ខ្លួន​ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី លោក វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន ពី​បទ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្គ្រាម​លើ​ប្រទេស​អ៊ុយក្រែន កាលពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ ដែល​ទង្វើ​របស់​លោក ពូទីន នៅ​ពេលនេះ​ត្រូវ​គេ​មើល​ឃើញ​ថា​មិន​ខុសពី​ទង្វើ​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ដែល​ធ្លាប់​បាន​ប្រព្រឹត្ត​លើ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​រាប់​លាន​នាក់​កាលពី​អំឡុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៧០ រហូត​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ដែរ។

រដ្ឋប្រហារ​បង្ហូរ​ឈាម​ថ្ងៃទី​៥-៦ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​១៩៩៧ ត្រូវ​គេ​ចាត់ទុក​ថា​ជា​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្គ្រាម​ដែល​មាន​លោក ហ៊ុន សែន ជា​មេខ្លោង ព្រោះ​ថា​កម្លាំង​កងទ័ព​ដែល​លោក ហ៊ុន សែន ជា​អ្នក​បញ្ជា​បាន​ធ្វើ​ទារុណកម្ម និង​សម្លាប់​ឈ្លើយសឹក​ដែល​បាន​សារភាព​ចុះចាញ់​គ្មាន​អាវុធ​ក្នុង​ដៃ​យ៉ាង​ព្រៃផ្សៃ ដែល​ជា​ការ​រំលោភ​បំពាន​អនុសញ្ញា​ទីក្រុង​ហ្សឺណែវ ស្តីអំពី​ច្បាប់​សង្គ្រាម​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ។

ក្នុង​នោះ គេ​បាន​រក​ឃើញ​សាកសព​កងទ័ព​រាជា​និយម​ដែល​ត្រូវ​គេ​សម្លាប់ ហើយ​កប់​ក្នុង​ដី​រាក់ៗ​ដែល​ដៃ​ទាំង​សងខាង​ត្រូវ​ជាប់​ចំណង ភ្នែក​ទាំង​គូ​ត្រូវ​គេ​ខ្វេះ និង​ដង​ខ្លួន​ពោរពេញ​ដោយ​ស្នាម​ជាំ​គ្រប់​កន្លែង ដែល​បង្ហាញ​ពី​ការ​ធ្វើ​ទារុណកម្ម​សួរ​ចម្លើយ​មុន​នឹង​ឈ្លើយសឹក​ទាំងនោះ​ត្រូវ​គេ​សម្លាប់។

ទាក់ទិន​នឹង​បញ្ហា​នេះ អតីត​នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ (Human Rights Watch) ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​តំបន់​អាស៊ី លោក ប្រ៊ែដ អាដាមស៍ បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​មួយ​ដែល​បាន​ផ្ញើ​ទៅ​កាន់​មហាសន្និបាត​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ កាលពី​ខែ​តុលា ឆ្នាំ​១៩៩៧ ថា បើ​ផ្អែក​តាម​អង្គហេតុ​ដែល​ប្រមូល​បាន​ទាក់ទង​នឹង​ការ​សម្លាប់​ឈ្លើយសឹក​នៃ​មន្ត្រី​យោធា និង​ប៉ូលិស​របស់​គណបក្ស​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នៅ​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​បង្ហូរ​ឈាម​នោះ អាច​បញ្ជាក់​បាន​ថា លោក ហ៊ុន សែន គឺជា​អ្នក​ដែល​ត្រូវតែ​ទទួល​ខុសត្រូវ​ចំពោះ​អំពើ​ឃាតកម្ម​ដ៏​ឃោរឃៅ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ច្បាប់​នេះ​ទាំងស្រុង៕

© 2023, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស