គណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប ព្រមានថា សហភាពអឺរ៉ុបពិចារណាផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA (Everything But Arms) ពេញលេញដល់កម្ពុជាឡើងវិញ ទាល់តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកលំហសិទ្ធិមូលដ្ឋាន និងសិទ្ធិនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ។
គណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប បានចេញរបាយការណ៍ស្ដីពីប្រទេសដែលទទួលផលអនុគ្រោះពន្ធ EBA (Everything But Arms) ចំនួន៣ រួមមាន ប្រទេសបង់ក្លាដេស ប្រទេសភូមា និងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ នេះ ដោយបញ្ជាក់ថា គណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប មានកង្វល់សំខាន់ៗជាច្រើនលើការដឹកនាំរបស់ប្រទេសទាំងបីនេះ។
របាយការណ៍ខាងលើលាតត្រដាងថា ការដឹកនាំដែលរឹតត្បិតលើសិទ្ធិពលរដ្ឋក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងបីនោះ បញ្ហាដែលកំពុងកើតមាននៅកម្ពុជាក៏ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងដែរ ដូចជា សិទ្ធិចូលរួមនយោបាយ សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម និងការជួបជុំដោយសន្តិវិធី សិទ្ធិការងារ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម និងសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសហជីព ជាដើម ដែលកំពុងតែរងនូវការរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ។
គណៈកម្មាធិការខាងលើអះអាងថា ការរឹតត្បិតរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅលើសិទ្ធិចូលរួមនយោបាយរបស់អតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី ដោយការកាត់ទោសកំបាំងមុខឲ្យជាប់ពន្ធនាគារពី ២០ឆ្នាំទៅ ២៥ឆ្នាំ និងការកាត់ទោសអតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២៧ឆ្នាំ ដោយការព្យួរសិទ្ធិនយោបាយរបស់ពួកគេក្នុងការបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតដោយគ្មានកំណត់ គឺជាមូលហេតុដ៏ចម្បងក្នុងការរឹតបន្តឹងលើសិទ្ធិសេរីភាពដែលធានាដោយច្បាប់។
ជាងនេះទៀត ការរារាំងគណបក្សភ្លើងទៀនមិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ការរឹតត្បិតលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដូចជាការដកហូតអាជ្ញាបណ្ណប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) ការបង្ក្រាបកម្មករដោយហិង្សា ការចាប់ឃុំខ្លួនមេដឹកនាំសហជីព និងការចាប់ខ្លួនសកម្មជននយោបាយ សកម្មជនសង្គមនាពេលកន្លងមក គឺជាការរឹតត្បិតលើសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភបំផុត។
គណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប បញ្ជាក់ថា សហភាពអឺរ៉ុបនៅតែពង្រឹងការចូលរួមរបស់ប្រទេសដែលទទួលផលពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA (Everything But Arms) បន្តទៀត ដោយផ្ដោតទៅលើបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរបំផុតដែលភ្ជាប់ទៅនឹងការអនុវត្តគោលការណ៍សំខាន់ៗដែលមានចែងក្នុងរបាយការណ៍ និងអនុសាសន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ រួមទាំងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) ដែលបានបង្ហាញដោយសភាអឺរ៉ុប អង្គការអន្តរជាតិ សង្គមស៊ីវិល និងសហជីព ជាដើម។
របាយការណ៍នេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីកម្ពុជាត្រូវបានគណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប សម្រេចព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ២០% កាលពីឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ ក្រោមហេតុផលនៃការមិនធានាបាននូវសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ។
កាលពីដើមខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ សហភាពអឺរ៉ុប បានសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធលើទំនិញរបស់កម្ពុជាប្រមាណជា ២០ភាគរយ។ ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ មានន័យថា ទំនិញរបស់កម្ពុជាប្រមាណជា ៤០មុខ តម្រូវឱ្យបង់ពន្ធក្នុងការនាំចូលទៅកាន់ប្រទេសនៅតំបន់អឺរ៉ុបទាំងមូល ខណៈទំនិញទាំងនោះភាគច្រើនជាសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរដែលមានតម្លៃប្រមាណជា ១ពាន់លានអឺរ៉ូ ដែលស្មើនឹងជាង ១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ អនុប្រធានសហភាពអឺរ៉ុប ដែលតំណាងឱ្យរដ្ឋសមាជិកទាំង ២៧រដ្ឋ ក្នុងសហគមន៍អឺរ៉ុប លោក ចូសឹប បូរ៉ែល (Josep Borrell) បានលើកឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំដេញដោលរបស់សភាអឺរ៉ុប កាលពីចុងឆ្នាំ២០២២ ថា សហភាពអឺរ៉ុបបានបើកចំហក្នុងការចូលរួមឡើងវិញរបស់កម្ពុជាលើការពិភាក្សាអំពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ប្រសិនបើមានការកែលំអឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរលើបញ្ហានៃលំហលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
បែបនេះក្តី លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងក្នុងជំនួបពិភាក្សាជាមួយតំណាងជាន់ខ្ពស់ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស និងសន្តិសុខ នយោបាយ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុប លោក ចូសឹប បូរ៉ែល កាលពីថ្ងៃទី០៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ ថា កម្ពុជាមិនអាចយកអធិបតេយ្យភាពជាតិទៅដោះដូរនឹងជំនួយ ឬការអនុគ្រោះណាមួយពីបរទេសឡើយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ គណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប អះអាងថា ខ្លួននៅតែបើកផ្លូវឱ្យកម្ពុជាអាចទទួលបានផលអនុគ្រោះពន្ធនេះវិញ ប្រសិនបើកម្ពុជាធ្វើតាមការទាមទាររបស់ពួកគេ ដែលតម្រូវឱ្យកម្ពុជាត្រូវធានាឲ្យបាននូវការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងបញ្ឈប់ការបិទសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកតវ៉ាបញ្ចេញមតិ ជាដើម។
អ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកសិទ្ធិការងាររបស់អង្គការសង់ត្រាល់ លោក ឃុន ថារ៉ូ ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី២៤ វិច្ឆិកា ថា របាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុបខាងលើ បានផ្ដោតសំខាន់ទៅលើបញ្ហាដែលមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ដែលពាក់ព័ន្ធលើសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិពលរដ្ឋ ការធ្លាក់ចុះលំហប្រជាធិបតេយ្យ ការធ្លាក់ចុះសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកសមាគម សិទ្ធិការងារ និងសិទ្ធិដីធ្លី ជាដើម។
លោក ឃុន ថារ៉ូ លើកឡើងថា របាយការណ៍នេះបានតាមដានវាយតម្លៃពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលំហប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាចាប់តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៩ រហូតដល់មុនការបោះឆ្នោតនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅនេះ ដែលបានផ្តល់អនុសាសន៍ដល់រាជរដ្ឋាភិបាលនូវវិធានការជាក់លាក់មួយចំនួន និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្ទាន់ដែលលើកឡើងដោយគណៈកម្មាធិការអឺរ៉ុប និងសភាអឺរ៉ុបផងដែរ ដូច្នេះ បញ្ហានេះ រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មីនេះមានកាតព្វកិច្ចត្រូវដោះស្រាយវិបត្តិនានាដែលសហភាពអឺរ៉ុប បានកំណត់ដោយម៉ត់ចត់ ដើម្បីធានាថា កម្ពុជានៅតែអាចទទួលបាននូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះដោយពេញលេញឡើងវិញនៅថ្ងៃណាមួយ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបញ្ជាក់ថា សព្វថ្ងៃនេះ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលពឹងផ្អែកលើការនាំចេញទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដល់ទៅប្រមាណជិត ៦០ភាគរយឯណោះ (៥៧ភាគរយ) នៃកម្លាំងនាំចេញសរុបរបស់ខ្លួន ហើយការនាំចេញនេះ ក៏ជាផ្នែកមួយដ៏ធំដែលជួយឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានភាពល្អប្រសើរដែរ ដូច្នេះ ដើម្បីទទួលបាននូវការអនុគ្រោះពន្ធនេះឱ្យបានពេញលេញឡើងវិញ កម្ពុជាត្រូវតែឆ្លើយតបទៅនឹងវិធានការជាក់លាក់របស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលបានកំណត់ គឺការធានាឱ្យបាននូវសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ និងសិទ្ធនយោបាយ ដែលកំពុងរងនូវការរឹតត្បិតសព្វថ្ងៃនេះ៕