គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) សម្រេចឲ្យគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សកម្លាំងជាតិ ចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភានីតិកាលទី៥ ឆ្នាំ២០២៤ បន្ទាប់ពី គ.ជ.ប ទទួលស្គាល់គណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរនេះ។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ បានសម្រេចទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការលើពាក្យសុំចុះបញ្ជីរបស់គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភានីតិកាលទី៥ ឆ្នាំ២០២៤។ គ.ជ.ប អនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆាំងទី២ នេះ បានចូលរួមការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភា។
លោក ជា មុនី អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកម្លាំងជាតិ រំពឹងថា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់របស់គណបក្សភ្លើងទៀន នឹងគាំទ្រដល់គណបក្សកម្លាំងជាតិ ព្រោះថាមេដឹកនាំគណបក្សកម្លាំងជាតិ ដែលបានបែកចេញពីគណបក្សភ្លើងទៀន ធ្លាប់បានបំពេញការងារជាមួយគ្នាកាលពីពេលកន្លងទៅ។
ចំណែកគណបក្សភ្លើងទៀន ក៏បានចេញលិខិតជាថ្មីប្រាប់ទៅក្រុមការងារគណបក្សថ្នាក់ក្រោមជាតិ ជាពិសេសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ទាំងជាង ២ពាន់នាក់ដែលជាប់ឆ្នោត ជ្រើសរើសយកគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ តំណាងឲ្យគណបក្សភ្លើងទៀន ក្នុងការចូលរួមការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងព្រឹទ្ធសភា។
គណបក្សភ្លើងទៀនបញ្ជាក់ថា ពុំមានគណបក្សដទៃណាអាចបង្ខំ ឬគំរាមកំហែងឲ្យសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ជាប់ឆ្នោតពីគណបក្សភ្លើងទៀន ទៅបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សផ្សេងក្រៅពីគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរនោះឡើយ។ គណបក្សភ្លើងទៀន ជាគណបក្សតែមួយគត់មានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការគ្រប់គ្រង និងការពារសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ទាំង ២១៩៨រូបដែលជាប់ឆ្នោតពីគណបក្សភ្លើងទៀន។ នេះបើតាមសេចក្តីណែនាំរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន។
ប្រភពដដែលលើកឡើងថា គណបក្សភ្លើងទៀន មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភានីតិកាលទី៥ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ទេ ដោយសារខ្វះឯកសារចុះបញ្ជីគណបក្សច្បាប់ដើម។ ដូច្នេះគណបក្សនេះ បានជ្រើសរើសគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ដែលស្ថិតក្នុងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយគ្នា ឲ្យឈរឈ្មោះជំនួស ចូលរួមការបោះឆ្នោតអសកលនេះ។
ទាក់ទងទៅនឹងការបោះឆ្នោតនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស សុខា បានប្រាប់ឱ្យមន្ត្រីខ្លួនចាំបាច់ត្រូវសហការជាមួយ គ.ជ.ប ក្នុងការបំភ្លឺឱ្យពលរដ្ឋយល់ពីឧបាយកលញុះញង់ប៉ុនប៉ងរំខានការបោះឆ្នោតអសកលឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខ។
ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ បានសរសេរថា លោក ស សុខា ទទួលស្គាល់ថាបញ្ហាអសន្តិសុខក្នុងសង្គមដែលរួមមាន បទល្មើសចារកម្ម អំពើមនុស្សឃាត អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារនិងសង្គម ទំនាស់និងសកម្មភាពអនាធិបតេយ្យផ្សេងៗដែលជះឥទ្ធិពលដល់ចិត្តសាស្ត្រ និងជីវភាពសង្គមខ្មែរ នៅតែបន្តកើតឡើង។ លោកយល់ថា បញ្ហាអសន្តិសុខសង្គមទាំងនោះ អាចក្លាយជាកម្មវត្ថុនៃការចោទប្រកាន់អំពីការគំរាមកំហែង និងការរិះគន់ផ្នែកនយោបាយពីសំណាក់ក្រុមប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ដែលលោកហៅថាជាមជ្ឈដ្ឋានអគតិ។
កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ តាមសំណើរបស់លោក ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចកំណត់ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភានីតិកាលទី៥ (ដែលជានីតិកាលថ្មី) នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា គឺជាការបោះឆ្នោតមួយក្នុងចំណោមការបោះឆ្នោតទាំង ៤ នៅកម្ពុជា។ ការបោះឆ្នោត ៣ទៀត គឺការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់។
សម្រាប់នីតិកាលទី៤ នេះ (២០១៨-២០២៤) សមាជិកសមាជិកាព្រឹទ្ធសភាមានចំនួន ៦២រូប ដោយក្នុងនោះសមាជិកសមាជិកាទាំងអស់ចំនួន ៥៨រូបដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតអសកល គឺសុទ្ធតែមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចំណែកឯ ២រូបត្រូវបានចាត់តាំងដោយព្រះមហាក្សត្រ ហើយ ២រូបទៀតត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយរដ្ឋសភា។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ២រូបដែលត្រូវបានរដ្ឋសភាជ្រើសតាំង គឺមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
ខុសពីរដ្ឋសភាដែលមាននីតិកាលរយៈពេល ៥ឆ្នាំ នីតិកាលរបស់ព្រឹទ្ធសភាមានរយៈពេល ៦ឆ្នាំ។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាត្រូវមានអាយុយ៉ាងតិច ៤០ឆ្នាំ ឯសមាជិករដ្ឋសភា ឬតំណាងរាស្ត្រ ត្រូវមានអាយុ ២៥ឆ្នាំយ៉ាងតិច។
អ្នកដែលអាចចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាដែលជាការបោះឆ្នោតតាមបែបអសកល គឺតំណាងរាស្ត្រ និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ហើយអ្នកដែលអាចចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រដែលជាការបោះឆ្នោតសកល គឺជាពលរដ្ឋដែលមានអាយុចាប់ពី ១៨ឆ្នាំឡើងទៅ៕