មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ី បានលើកឡើងថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា គឺកាន់តែអាក្រក់ទៅៗក្នុងរយៈពេល ៤ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
លោកបន្ថែមថា សិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ រួមទាំងសេរីភាពសារព័ត៌មានផង ត្រូវបានបាត់បង់ស្ទើរតែទាំងស្រុង។
នាយកអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) ទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ី លោក Phil Robertson នៅថ្ងៃទី៨ ឧសភា នេះ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយជុំវិញកិច្ចប្រជុំត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ។
លោក Phil Robertson លើកឡើងថា សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនានារបស់សមាគម និងការជួបជុំគ្នាជាសាធារណៈដោយសន្តិវិធីនៅកម្ពុជា ត្រូវបានរឹតត្បិតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ជាងនេះទៀត ក៏នៅតែមានការបន្តចោទប្រកាន់ និងចាប់ឃុំខ្លួនក្រោមហេតុផលនយោបាយទៅលើអតីតសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សភ្លើងទៀន ជាហូរហែដែរ។
នាយកអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះបានអះអាងថា ទន្ទឹមគ្នានឹងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសមាជិកបក្សប្រឆាំង មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ក៏ត្រូវបានកាត់ទោសឱ្យជាប់គុក ២៧ឆ្នាំទាំងអយុត្តិធម៌ថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា ការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា បែបនេះ គឺមានលក្ខណៈដូចគ្នានឹងការកាត់ទោសមេដឹកនាំគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គឺអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ក្រោមតុលាការនៃរបបសឹកភូមា ដូច្នោះដែរ។
លោក Phil Robertson បញ្ជាក់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ដោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងឆ្នាំ២០២៣ ដោយការរារាំងបក្សភ្លើងទៀន មិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតនៅពេលនោះថែមទៀត។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះ អំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិធ្វើការងារឱ្យបានល្អប្រសើរ ដើម្បីក្រោកឈរសម្រាប់សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលនឹងត្រូវចូលរួមត្រួតពិនិត្យកំណត់ត្រាសិទ្ធិមនុស្សជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) ក្នុងទីក្រុងហ្សឺណែវ លើកទី៤ នេះ។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានប្រកាសថា ខ្លួននឹងត្រួតពិនិត្យកំណត់ត្រាសិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈនៃការត្រួតពិនិត្យដោយក្រុមការងារត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) Universal Periodic Review ក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ លើកទី៤ នៅថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ឯកសារដែលត្រូវពិនិត្យមានប្រភពធំៗចំនួន៣ រួមមានរបាយការណ៍ជាតិ និងព័ត៌មានដែលផ្តល់ដោយរដ្ឋាភិបាល ព័ត៌មានដែលមាននៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អ្នកជំនាញ។ របាយការណ៍ទាំងនោះក៏បានមកពីក្រុមសិទ្ធិមនុស្សឯករាជ្យ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជានីតិវិធីពិសេស ស្ថាប័នសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គភាពដទៃទៀតរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ ចុងក្រោយ គឺព័ត៌មានដែលផ្តល់ដោយភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត រួមមានស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សជាតិ អង្គការក្នុងតំបន់ និងក្រុមសង្គមស៊ីវិលផងដែរ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ កាលពីពាក់កណ្តាលខែមេសា អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ចប់រាល់ទង្វើយាយី និងការកាត់ទោសលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនសង្គម ជាដើម ដើម្បីធានាឱ្យពួកគេអាចអនុវត្តនូវសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។
ប្រភពដដែលអះអាងថា ពួកគេបានកត់ត្រានូវការរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការបង្កើតសមាគម និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី និងសិទ្ធិនយោបាយ ជាដើម នាពេលកន្លងមក ហើយការរឹតត្បិតបែបនេះ បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងអាក្រក់ដល់ការងារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ដោយបានបដិសេធទាំងស្រុងចំពោះការចោទប្រកាន់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិបង្កើតសមាគម និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានាពេលកន្លងមក។
មាត្រា៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាបានចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិយោបល់ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ ជាដើម ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង ត្រូវគេមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ កំពុងអនុវត្តបញ្ច្រាសពីខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនទាំងស្រុង។
ជាក់ស្តែង សកម្មជនសង្គម និងសកម្មជននយោបាយនានា តែងតែរងនូវការគំរាមកំហែងនានាចាប់ចងដាក់ពន្ធនាគារជុំវិញការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាបន្តបន្ទាប់ ដូចជា មេដឹកនាំសហជីពកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សកញ្ញា សេង ធារីប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរលោក កើត សារ៉ាយ និងសកម្មជននយោបាយមួយចំនួនទៀតដែលកំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួនទាំងអយុត្តិធម៌សព្វថ្ងៃនេះ ជាដើម៕