CATEGORY
ទស្សនៈ
ការវិវត្តនៃប្រាសាទព្រះវិហារពីសមរភូមិមុខទៅជាទីតាំងបេតិកភណ្ឌ
៤ឆ្នាំមុននៅខែនេះ ប្រាសាទបុរាណខ្មែរដែលមានចំណាស់ជាងមួយសហស្សវត្សរ៍ហើយនៅដាច់ស្រយាលមួយនេះបានក្លាយជាព័ត៌មានទំព័រមុខនៃកាសែតនៅក្នុងតំបន់ ក្នុងពេលដែលទាហានថៃបានបើកការវាយប្រហារប្រដាប់អាវុធមកលើកងទ័ពខ្មែរនៅឯប្រាសាទព្រះវិហារ។
នៅចុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១១ ជីវិតមនុស្សបានបាត់បង់នៅសងខាងព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ហើយផ្នែកមួយនៃប្រាសាទនឹងរលំដួល។ រយៈពេលពីរឆ្នាំក្រោយមក ការដណ្តើមកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារបាននាំឲ្យមានការដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ បានតម្កល់សាលក្រមនាឆ្នាំ១៩៦២ ដែលបានប្រកាសថា ប្រាសាទព្រះវិហារបានស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ភាពតានតឹងជំុវិញប្រាសាទដែលបានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនេះ បានធូរស្រាល ដោយហេតុថាប្រទេសថៃបានក្លាយជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង៨ដែលចូលរួមក្នុងគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលអន្តរជាតិនៃប្រាសាទព្រះវិហារដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីខែធ្នូឆ្នាំទៅមិញ។
អ្នកស្រីចៅ ស៊ុនកិរិយា ដែលជាភ្នាក់ងារទំនាក់ទំនងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាមួយ គណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលអន្តរជាតិនៃប្រាសាទព្រះវិហារ បានមានប្រសាសន៍ថា "នេះគឺ អស្ចារ្យណាស់សម្រាប់ព្រះវិហារ។ យើងកំពុងតែមានដំណើរការមិនឲ្យបញ្ហានេះពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ ហើយប្រាសាទនេះពិតជាក្លាយជាទីតាំងបេតិកភណ្ឌមួយ"។
គណៈកម្មាធិការព្រះវិហារយកគំរូតាមគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលអន្តរជាតិនៃអង្គរ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនាឆ្នាំ១៩៩៣ ពោលគឺភ្លាមៗបន្ទាប់ពីឧទ្យានបុរាណអង្គរនេះទទួលបានការចុះបញ្ជីនៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ នៅពេលនោះ ប្រទេសកម្ពុជាមិនទាន់រើខ្លួនរួចពីសង្គ្រាមនិងជម្លោះទាំងឡាយអស់រយៈពេលរាប់ទសវត្សរ៍នៅឡើយទេ ហើយក៏មិនមានធនធានដើម្បីជួសជុល ឬក៏ថែរក្សាប្រាសាទសម័យអង្គរបានដែរ។ ហេតុដូច្នះហើយ ទើបគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលអន្តរជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានប្រទេសជប៉ុន និងបារាំងធ្វើជាសហប្រធានដើម្បីសម្របសម្រួលការងាររបស់ក្រុមការងារកម្ពុជានិងអន្តរជាតិនៅក្នុងឧទ្យានអង្គរដោយមានជំនួយបច្ចេកទេសពីអង្គការយូណេស្កូ។
បច្ចុប្បន្ននេះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាមានការរីកចម្រើនប្រសើរជាងមុន ប៉ុន្តែប្រទេសនេះនៅតែខ្វះខាតធនធានក្នុងការជួសជុលប្រាសាទព្រះវិហារនេះ ដែលបានដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ហើយនិងធ្វើឲ្យប្រាសាទមួយនេះក្លាយជាទីតាំងបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដើម្បីត្រៀមខ្លួនទទួលភ្ញៀវទេសចរដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។
នេះជាហេតុផលដែលប្រទេសកម្ពុជាបានស្នើសំុអង្គការយូណេស្កូឲ្យបង្កើតគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលអន្តរជាតិមួយផ្សេងទៀត។
ទោះបីជាទំហំនៃទីតាំងនេះ នៅដាច់ឆ្ងាយពីឧទ្យានអង្គរ ពោលគឺជាប្រាសាទមួយស្ថិតនៅលើទីតាំងមួយដែលមានទំហំ២៨គីឡូម៉ែត្រក្រឡានៅក្នុងខេត្តព្រះវិហារ បើប្រៀបធៀបនឹងប្រាសាទរាប់រយនៅក្នុងឧទ្យានមួយដែលលាតសន្ធឹងលើផ្ទៃដី៤០១គីឡូម៉ែត្រក្រឡាក៏ដោយ ក៏ការជួសជុលប្រាសាទនេះឡើងវិញជួបប្រទះនឹងការប្រឈមមុខទាំងឡាយផងដែរ គឺដោយសារតែប្រាសាទមួយនេះលាតសន្ធឹងប្រវែង៨០០ម៉ែត្រលើខ្នងភ្នំកម្ពស់៦២៥ម៉ែត្រនៅតាមជួរភ្នំដងរែក។ មានស្លាកស្នាមគ្រាប់កាំភ្លើងនៅក្នុងរចនាបថមួយចំនួនដោយសារតែមានការប៉ះទង្គិចប្រដាប់អាវុធរវាងទាហានកម្ពុជានិងទាហានថៃក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ ឬក៏ពីពេលដែលទ័ពខ្មែរក្រហមបានកាន់កាប់តំបន់នោះ ដែលពួកគេបានចាកចេញពីប្រាសាទនេះក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨។
ប្រទេសចំនួនប្រាំបីបានយល់ព្រមចូលរួមចំណែកជួសជុលប្រាសាទព្រះវិហារឡើងវិញ គឺប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក បារាំង ជប៉ុន...
សៀវភៅថ្មីបង្ហាញរូបថតដំបូងៗនៃប្រាសាទអង្គរ
នៅពេលដែលការនិពន្ធរបស់លោក ហិនរី មូហត់ ស្តីពីអង្គរ បានចេញផ្សាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៣និងឆ្នាំ១៨៦៤ ដែលធ្វើឲ្យទ្វីបអឺរ៉ុបមានការចាប់អារម្មណ៍ដល់ប្រទេសកម្ពុជាជារហូតនោះ អ្នកថតរូបជនជាតិស្កុតឈ្មោះ ចន ថមសុន...
សម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន រយៈពេលកាន់តំណែង៣០ឆ្នាំដ៏ល្អក់កករជានាយករដ្ឋមន្ត្រី
នៅថ្ងៃនេះកាលពី៣០ឆ្នាំមុន លោក ហ៊ុន សែន ដែលពេលនោះមានអាយុ៣៣ឆ្នាំ ទទួលការតែងតាំងឲ្យធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដោយសភានៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ហើយបានក្លាយជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលវ័យក្មេងបំផុតលើពិភពលោក។
ចំពោះអតីតមេបញ្ជាការកងវរសេនាធំខ្មែរក្រហមរូបនេះ ដែលបានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសវៀតណាមនៅខែមិថុនាឆ្នាំ១៩៧៧ ចំពេលមានការកម្ចាត់ក្រុមមិនស្មោះត្រង់នឹង...
កោះដំឡូង, ឈូងសមុទ្រថៃ-សំឡេងជជែកសប្បាយរីករាយខ្ញៀវខ្ញារជាភាសារុស្ស៊ីបានរសាត់កាត់ផ្ទៃសមុទ្រខៀវស្រងាត់ និងស្រូបបាត់ទៅក្នុងព្រៃកោងកាងដែលដុះហ៊ុមព័ទ្ធកោះខ្មែរដាច់ស្រយាលនេះ។
បន្ទាប់មកទូកបានមុជងើបបាស់បើកកាត់ផ្ទៃទឹកសំដៅទៅផែថ្ម ហើយបុរសស្ត្រីជាច្រើននាក់ដែលកម្តៅខ្លួនដោយស្រាវ៉ូដកា និងកម្តៅថ្ងៃ បានលោតចេញពីទូកហើយដើរទៅផែមាត់ឆ្នេរ។
បុរសៗមានរាងមាំនិងដុះពោះស៊្អុយៗដោយសារស្រាបៀរ ប៉ុន្តែសុទ្ធសឹងតែមានដុះរោមនិងសាក់លើខ្លួន។ ចំណែកស្រីៗវិញពាក់គ្រឿងអលង្ការ ពាក់វ៉ែនតាធំៗ...
និពន្ធដោយ អាឡិន ឡៃថ៍មិន ប្រែជាខេមរភាសាដោយ លឹម ហ៊ាង ហេង
រីណា ចាប់ផ្តើមទម្លាក់សាច់ជ្រូកពីរខាំកន្លះ និងអំពិល ប្រាំមួយប្រាំពីរគួទៅក្នុងកន្ត្រកម្ហូបចិត្តមួយគិតថា ប្រហែលជាត្រូវមាត់ប្តី ដែលតែងតែស្តីបន្ទោស ពេលនាងចាយវាយ ប្រាក់កាសទិញម្ហូបច្រើនពេក។ ក្នុងពេលដដែលនោះនាង គ្រលៀសភ្នែកឃើញ បុរសម្នាក់ជាឃាតករសម្លាប់ឳពុកនាង។
ដំបូងនាងស្រពេចស្រពិល មិនដឹងថាមែន ឬក៏អត់។ រីណា ខានជួបបុរសម្នាក់នោះ ធុំជាង សាមសិបបីឆ្នាំមកហើយ គឺតាំងតែពីនាង មានអាយុ ដប់ពីរឆ្នាំ មកម៉្លេះ។ ឥឡូវរូបរាងទ្រង់ទ្រាយ ឃាតករ ម្នាក់នោះ ផ្លាស់ប្តូរច្រើនណាស់ តាំងពីខ្នង ក៏កោង សក់ក៏ស្កូវព្រោង រាងកាយក៏ស្គមស្គាំងស្បែក ដណ្តប់ឆ្អឹង ស្ទើរខ្យល់បក់ដួល ទៅណាមកណា ទាល់ តែពឹងឈើច្រត់។
យ៉ាងណាមិញ រីណា ក៏ចាំមិនភ្លេចនូវទម្រង់បបូរមាត់ពេប និងថ្ពាល់ផត ព្រមទាំងប្រជ្រុយដែលដៅលើភ្នែកខាងឆ្វេងរបស់តាចាស់ម្នាក់នេះ។ នាងខិតកាន់តែជិត ដើម្បីសង្កេតតាចាស់នោះ នៅចម្ងាយបីតូប រីណា ក៏កាន់តែប្រាកដក្នុងចិត្តថា នាងមិនច្រឡំឡើយ គឺពិតជាគាត់មែន។ កន្លងមករាប់ឆ្នាំរាល់ពេលនាងរំឭកពីឃាតករនោះកាលណា នាងតែងស្រមៃថា តើនឹងត្រូវធ្វើយ៉ាងណា ដើម្បីសងសឹក ពេលជួបបុរសម្នាក់នេះម្តងទៀត។ នាងធ្លាប់តែបួងសួងសូមឲ្យរឿងអពមង្គល ឬទុក្ខមហន្តរាយបានដល់ឃាតករម្នាក់នោះ ហើយធ្វើឲ្យ គេបែកបាក់និរាសគ្រួសារ ដូចដែលនាងត្រូវ ព្រាត់ប្រាសពីឳពុកអ៊ីចឹងដែរ...
ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡារំពឹងថា នឹងមានការដំឡើងបន្ថែមលើថវិការបស់ខ្លួន
ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងក្រសួងសុខាភិបាលបានឲ្យដឹងកាលពីម្សិលមិញថា ខ្លួនរំពឹងថា នឹងមានការដំឡើងចំនួន១៨ភាគរយ និង១៥ភាគរយលើថវិការបស់ក្រសួងទាំងពីរនៅក្នុងសេចក្ដីព្រាងថវិកាជាតិឆ្នាំ២០១៥ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន...
ប្រាសាទតូចច្រឡឹងបង្អួតសម្រស់កណ្តាលទ្រូងព្រៃដែលរងការវិនាស
នៅក្នុងចំណោមសម្រស់ធម្មជាតិដ៏ស្រស់ត្រកាលទាំងអស់ក្នុងខេត្តរតនគិរី មានកន្លែងមួយដែលមានលក្ខណៈដ៏ពិសេស។ វាពុំមែនជាបឹង ទឹកជ្រោះ ឬទឹកជួរធម្មជាតិ ដែលហូរក្រោមម្លប់ឈើដ៏ត្រឈឹងត្រឈៃនោះទេ។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្នាដៃមនុស្សតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវបានបិទបាំងដោយព្រៃឈើដ៏សែនក្រាស់ពីក្រសែភ្នែករបស់មនុស្សទាំងឡាយ នោះគឺជាប្រាសាទតាណាង។
ស្ថិតនៅដាច់ស្រយាល ពិបាកធ្វើដំណើរទៅដល់...