TAG
ppaywall
ព្រឹទ្ធសភាអនុម័តច្បាប់ស្តីពីប្រព័ន្ធតុលាការដោយគ្មានការពិភាក្សាដេញដោល
ដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំង១១រូបមកពីគណបក្សប្រឆាំងធ្វើពហិការមិនទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួន កាលពីម្សិលមិញព្រឹទ្ធសភាបានអនុម័តច្បាប់ស្តីពីប្រព័ន្ធតុលាការដ៏ចម្រូងចម្រាសចំនួនបីដែលអ្នករិះគន់លើកឡើងថា នឹងពង្រឹងការត្រួតត្រារបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើស្ថាប័នតុលាការ។
លោក ម៉ម ប៊ុននាង សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យព្រឹទ្ធសភាបានមានប្រសាសន៍ថា សមាជិកព្រឹទ្ធសភា៤៤រូបរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានអនុម័តច្បាប់ទាំងនេះដោយមិនមានការពិភាក្សាដេញដោលឡើយ។ លោក ម៉ម ប៊ុននាង បានមានប្រសាសន៍ថា " ច្បាប់ទាំងបីនេះសំខាន់ណាស់សម្រាប់តុលាការក្នុងការអនុវត្តច្បាប់"។ លោកបានច្រានចោលការរិះគន់ចំពោះច្បាប់ទាំងនេះ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា " នៅពេលច្បាប់ទាំងនេះត្រូវបានអនុម័ត វាអាចធ្វើឲ្យតុលាការមានភាពឯករាជ្យជាងមុន"។
ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃស្ថាប័នតុលាការ ច្បាប់ស្តីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញានិងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមត្រូវបានព្រាងរយៈពេលជិតមួយទសវត្សរ៍ ហើយមានបំណងត្រួតពិនិត្យឲ្យបានល្អប្រសើរនៃប្រព័ន្ធតុលាការ និងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាព និងឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការ។
ផ្ទុយទៅវិញច្បាប់ទាំងបីនេះទំនងជាពង្រឹងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធតុលាការតាមរយៈការដាក់ឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ទទួលបន្ទុកកិច្ចការរដ្ឋបាលសំខាន់ៗមួយចំនួន ហើយរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស។
ច្បាប់ទាំងនេះបានឆ្លងកាត់រដ្ឋសភារួចហើយកាលពីខែមុន ហើយគណបក្សប្រឆាំងនៅតែបន្តធ្វើពហិការជាហេតុធ្វើឲ្យមានការអនុម័តច្បាប់នេះដោយមិនមានការពិភាក្សាដេញដោលឡើយ។
លោក យូ ស៊ាងហេង សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមួយរូបក្នុងចំណោមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សសម រង្ស៊ី ដែលបានធ្វើពហិការមិនបោះឆ្នោតកាលពីម្សិលមិញ បានមានប្រសាសន៍ថា វាមិនអាចទៅរួចទេ សូម្បីតែការពិចារណាពីច្បាប់ទាំងនេះ បន្ទាប់ពីបានឆ្លងកាត់សភាដោយមិនមានវត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក ស៊ាងហេង បានមានប្រសាសន៍ថា " យើងមិនអាចទទួលស្គាល់ច្បាប់ទាំងនេះបានទេ ពីព្រោះច្បាប់ទាំងនេះត្រូវបានអនុម័តដោយគណបក្សតែមួយ ដូច្នេះច្បាប់ទាំងនេះមិនឯករាជ្យឡើយ"។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា "ខ្ញុំគិតថា ច្បាប់ទាំងនេះផ្តល់អំណាចដល់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌។ ប្រទេសដែលមានដំណើរការល្អគឺអាស្រ័យលើអំណាចបី គឺនីតិបញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការ។ប៉ុន្តែ ស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិ និងតុលាការស្ថិតនៅក្រោមស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ ដូច្នេះវាមិនឯករាជ្យទេ"។
លោក សុក សំអឿន នាយកប្រតិបត្តិក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា ច្បាប់ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយគណបក្សតែមួយគឺមិនត្រឹមត្រូវឡើយ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា " ខ្ញុំគិតថា ការអនុម័តច្បាប់នេះមិនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ"។សារុន
សំណើរបស់ សម រង្ស៊ី សុំចូលស្រុកដោយគ្មានការចាប់ខ្លួន ត្រូវបានបញ្ជូនទៅវិញជាលើកទី៣
សំណើរបស់លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ផ្ញើជូនរដ្ឋាភិបាល សុំចូលស្រុកខ្មែរវិញដោយសុវត្ថិភាព ពោលគឺដោយគ្មានការចាប់ខ្លួនលោក ដើម្បីគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធព្រះបរមសពសម្តេចឪ នរោត្តម សីហនុ នោះត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅទីស្នាក់កណ្តាលគណបក្សប្រឆាំងមួយនេះវិញជាលើកទី៣កាលពីម្សិលមិញ។
ដោយផ្ញើជូនតាំងពីដំបូងទៅកាន់ខុទ្ទកាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងព្រះបរមរាជវាំង កាលពីថ្ងៃព្រហស្បត៍សប្តាហ៍មុន លិខិតនេះត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលបញ្ជូនត្រឡប់មកវិញជាលើកទី១កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ព្រោះលិខិតនោះ គ្មានអាសយដ្ឋានរបស់លោក សម រង្ស៊ី។
បន្ទាប់មក លោក សម រង្ស៊ី ក៏បានដាក់បញ្ចូលអាសយដ្ឋានរបស់លោកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ហើយបញ្ជូនត្រឡប់ទៅរដ្ឋាភិបាលវិញកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ហើយក៏ត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់មកវិញជាថ្មីម្តងទៀតនៅថ្ងៃបន្ទាប់ ដោយស្នើសុំឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ដាក់អាសយដ្ឋានក្នុងលិខិតផ្ញើជូនលោក ជា ស៊ីម ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងលោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា។លោក ជា ស៊ីម និងលោក ហេង សំរិន គឺជាប្រធាន និងអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំព្រះរាជពិធីបុណ្យសព។បន្ទាប់ពីមានការណែនាំពីរដ្ឋាភិបាល លិខិតនោះក៏ត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅទីស្នាក់ការគណបក្ស សម រង្ស៊ី ជាថ្មីម្តងទៀតកាលពីម្សិលមិញ ប៉ុន្តែលើកនេះគ្មានការណែនាំអ្វីទេ។
លោក យឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា “ គ្មានការផ្តល់ហេតុផល គ្មានការណែនាំ និងគ្មានព័ត៌មានអ្វីទេទាក់ទិននឹងលិខិតនេះ”។
លោក សម រង្ស៊ី បានរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួននៅឯបរទេសចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩មកដើម្បីគេចវេះពីទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំពីបទញុះញង់ ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត បរិហារកេរ្តិ៍ និងពីបទបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ។ លោក យឹម លាង អនុប្រធានខុទ្ទកាល័យលោក ជា ស៊ីម បានសុំមិនធ្វើការបំភ្លឺទេ។លោក សឺន ស៊ូបែរ្ត៍ ទីប្រឹក្សាព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី បានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា លទ្ធផលបានស្តែងឲ្យឃើញថា លោក សម រង្ស៊ី កំពុងជួបការលំបាកក្នុងការដាក់សំណើរបស់លោក។
លោកបានបន្ថែមថា “ ជាក់ស្តែងវាបង្ហាញឲ្យឃើញថា ពួកគេគ្មានឆន្ទៈធ្វើតាមសំណើនេះ។ព្រះមហាក្សត្រសព្វព្រះទ័យអនុញ្ញាតឲ្យលោកវិលត្រឡប់មកវិញ ប៉ុន្តែចាំបាច់ត្រូវមានការសម្រេចពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី”។ លោកបន្តថា “ យ៉ាងហោចណាស់ ពួកគេគួរតែអនុញ្ញាតឲ្យគាត់មកគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធសម្តេចឪ។ក្នុងឱកាសបែបនេះ មិនមែនសម្រាប់ តែគាត់ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសម្រាប់អ្នកទោសផ្សេងៗទៀតដូចជា លោក ម៉ម សូណង់ដូ ជាដើមផងដែរ”។
គួររំឭកថា លោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ ដែលជាស្ថានីយវិទ្យុឯករាជ្យ ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីផ្តន្ទាទោស កាលពីដើមខែនេះឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ទៅ២០ឆ្នាំ ពីបទជំរុញឲ្យមានចលនាអបគមន៍ក្នុងខេត្តក្រចេះ។
ការផ្តន្ទាទោសលោកបានបណ្តាលឲ្យមានការរិះគន់ជាអន្តរជាតិពីបណ្តាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានា ដែលបានលើកឡើងថា រឿងក្តីនេះបង្កើតឡើង ដោយហេតុផលនយោបាយ និងក្នុងបំណងដើម្បីបំបិទមាត់អ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល៕
ប្រែសម្រួលដោយ តែម សុខុម
នៅពេលយុវជនត្រៀមបោះឆ្នោត នោះពួកគេនឹងមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងនយោបាយ
នៅថ្ងៃអាទិត្យនេះយុវជនរាប់មុឺននាក់នឹងមានឱកាសបោះឆ្នោតជាលើកដំបូងនៅក្នុងជីវិតរបស់ខ្លួន។ យុវជនដែលត្រូវបោះឆ្នោតទាំងនោះ ទើបគ្រប់អាយុបោះឆ្នោត ហើយពួកគេមានសារៈសំខាន់ក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរ។ ពួកគេទំនងជាមិនធ្វើតាមអ្នកជំនាន់មុនទេ ដោយសារតែពួកគេភាគច្រើនចង់លុបបំបាត់ខ្សែបក្សរបស់គ្រួសារ។
ប៉ុន្ដែប្រសិនបើទ្រឹស្ដីនយោបាយខុសនោះតើវានឹងក្លាយជាអ្វីទៅ?នៅពេលអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតមកពីគណបក្សទាំងអស់ប្រមូលផ្ដុំយុវជន ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតមុនការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នៅថ្ងៃអាទិត្យនេះអ្នកសង្កេតការណ៍នយោបាយមានចម្ងល់ថា តើវាមានភាពខុសប្លែកគ្នាច្រើន ឬយ៉ាងណា។
លោក អ៊ា សុផល ជំនាញការសេដ្នកិច្ចនយោបាយបានមានប្រសាសន៍ថា “ ខណៈដែលប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននាក់សង្ឃឹមថា ការផ្លាស់ប្ដូរផ្នែកប្រជាសាស្ត្រនឹងនាំឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរក្នុងការបោះឆ្នោតនោះ ក្ដីសង្ឃឹមនេះមិនអាចទៅរួចឡើយ”។
លោក សុផល ដែលទទួលសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតពីសាកលវិទ្យាល័យប៊ើឃើៃលី (Berkeley) ក្នុងរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ និងបានចំណាយពេលច្រើនឆ្នាំក្នុងការស្រាវជ្រាវផ្នែកនយោបាយកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា “ ប្រជាសាស្ត្រ នគរូបនីយកម្ម ការចាប់យកដី និងវិវាទ និងការបង្ក្រាប តើមានអ្វីថ្មីទៅ?។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “មែនហើយ មានអ្នកបោះឆ្នោតច្រើនជាងមុនមែន ក៏ប៉ុន្ដែពួកគេកំពុងតែប្រែក្លាយទៅជាប្រព័ន្ធមួយ ដែលក្នុងរយៈពេល២៧ឆ្នាំមកនេះអ្វីៗពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយដូចគ្នាដដែល”។ លោកបន្ថែមថា “ ប្រសិនបើខ្ញុំអាយុ១៨ឆ្នាំខ្ញុំបារម្ភអំពីការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងឡើង នៅ
ក្នុងទីផ្សារការងារ ដើម្បីរកចំណូលជួយក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ និងរកជំនាញឲ្យសមស្របទៅតាមសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ មិនសំខាន់នៅក្នុងគំនិតរបស់ខ្ញុំទេ”។ប្រជាពលរដ្ឋជាងពីរភាគបីអាយុក្រោម៣០ឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្ដែ ការពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយស្ថិតនៅឆ្ងាយពីអាទិភាពសម្រាប់ពួកគេក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ។
ក្នុងការស្ទង់មតិរបស់អង្គការ UNDP ដែលចេញផ្សាយ កាលពីពេលថ្មីៗនេះឲ្យដឹងថា៦០ភាគរយនៃអ្នកមានអាយុពី១៥ឆ្នាំទៅ២៤ឆ្នាំ បានលើកឡើងថា ពួកគេមិនយល់ស្របអំពីអ្នកទាំងឡាយណា ដែលបានសាកសួរអំពីការដឹកនាំនៅក្នុងប្រទេស រីឯជាង៤០ភាគរយនៃបុរស និង៣៥ភាគរយនៃស្ត្រីគិតថា ខ្លួនមិនចាប់អារម្មណ៍ក្នុងរឿងនយោបាយឡើយ។
ហេតុផលទាំងនេះ គឺផ្សេងៗគ្នា។ ការបញ្ចេញទស្សននយោបាយ ត្រូវបានហាមប្រាមនៅតាមសាលារៀន រីឯយន្ដការនយោបាយតឹងរុឹងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលគ្រប់គ្រងអំណាចយូរមកហើយនោះ មានន័យថា យុវជនត្រូវបានណែនាំឲ្យស្គាល់អំពីចំណុចជាច្រើនរបស់គណបក្សគ្រប់គ្រងក្នុងវ័យយុវជន តាមរយៈសមាគមយុវជនកាយរិទ្ធនិងយុវជនកាកបាទក្រហមជាដើម។អ្នកស្រីឡូរ៉ាថនតុន (Laura Thornton) នាយិកា
វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានលើកឡើងនៅក្នុងអុីម៉េលមួយកាលពីម្សិលមិញថា “ ខ្ញុំគិតថា ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយុវជនទាំងឡាយទំនងជាមិនសូវចាប់អារម្មណ៍នឹងនយោបាយទេ ដូច្នេះ ក្នុងនោះដែរ ដោយសារមានការហាមប្រាមមិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយនៅតាមសាលារៀន។ល។”។
យុវជនជាច្រើននាក់ ដែលត្រូវបានសម្ភាសនៅសប្ដាហ៍នេះចាប់អារម្មណ៍នឹងរឿងនយោបាយខ្លះដែរ។ចាប់ពីកម្មករកាត់ដេររហូតដល់និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យ ភាគច្រើននិយាយថាពួកគេមានបំណងទៅបោះឆ្នោត ប៉ុន្ដែ គ្មាននរណាម្នាក់ពិភាក្សាអំពីរឿងគណបក្សឬនយោបាយឡើយ។ពួកគេជជែកតែអំពីការងារ និងការប្រកបរបររកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតប៉ុណ្ណោះ។
លោកវង់សុវណ្ណនីជាអាជីវករអាយុ២៤ឆ្នាំ នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញបានលើកឡើងថា"ខ្ញុំចង់បានចៅសង្កាត់ថ្មីម្នាក់ ដែលអាចបញ្ចុះតម្លៃផលិតផល និងបញ្ចុះពន្ធ”។ លោកបានលើកឡើងថា លោកមានបំណងត្រឡប់ទៅខេត្តកណ្ដាលជាស្រុកកំណើតរបស់លោកដើម្បីបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ។លោក សុវណ្ណនីបានបន្ថែមថា “ បច្ចុប្បន្ននេះខ្ញុំមានប្រាក់ចំណូលទាប។ វាពិបាកណាស់សម្រាប់ខ្ញុំក្នុងការរស់នៅ ពីព្រោះទំនិញថ្លៃណាស់”។អ្នកផ្សេងទៀតបានបន្ទរចំពោះការបារម្ភដូចគ្នានេះដែរ។
យុវជនបា៉ងដារិទ្ធអាយុ២១ឆ្នាំជានិស្សិតផ្នែកវិស្វកម្មនៅសាកលវិទ្យាល័យន័រតុន និងមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តកំពង់ចាម លើកឡើងថា “ បច្ចុប្បន្ននេះខ្ញុំបារម្ភថានៅពេលខ្ញុំបញ្ចប់ការសិក្សារបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំមិនអាចស្វែងរកការងារបាន ពីព្រោះពួកគេរើសយកតែសាច់ញាតិរបស់ពួកគេ និងសមាជិកក្រុមរបស់ពួកគេ”។
យុវជន ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតទំនងជាពេញចិត្តចំពោះអ្នកទាំងឡាយណា ដែលអាចជួយពួកគេឲ្យទទួលបានអនាគតល្អប្រសើរមួយ។ ដូច្នេះ គណបក្សទាំងឡាយកំពុងតែផ្ដោតទៅលើយុវជន ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានទទួលស្វាគមន៍អ្នកផ្ដាច់ខ្លួនជាច្រើននៅក្នុងពិធីរបស់គណបក្ស ចំណែកឯគណបក្សសម រង្ស៊ី បានសន្យាក្នុងពេលធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតនេះថា នឹងស្វែងរកការងារឲ្យយុវជន។ គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស គណបក្សហ្វុ៊នស៊ិនបុិច និងគណបក្ស នរោត្តមរណឫទ្ធិ បានផ្ដួចផ្ដើមអំឡុងឆ្នាំមុនៗ ដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រនៅក្នុងចំណោមយុវជនហើយបានលើកឡើងថា ពួកគេបានរាប់បញ្ចូលយុវជននៅក្នុងចំណោមក្រុមអ្នកបោះឆ្នោតដ៏សំខាន់បំផុត។
លោកស្រីជា វណ្ណាតអ្នកវិភាគនយោបាយបានមានប្រសាសន៍ថា “ ដោយសារតែចំនួនភាគច្រើននៃយុវជន គ្រប់គណបក្សទាំងអស់បានព្យាយាមទាក់ទាញអ្នកបោះឆ្នោតថ្មីជាលើកដំបូង”។លោកស្រីបានលើកឡើងថា “ វាជាការគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ និងរង់ចាំមើលលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ដើម្បីឲ្យដឹងថាតើអ្នកបោះឆ្នោតពេញចិត្តនឹងសេវាសាធារណៈរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ឱកាសស្វែងរកការងារធ្វើ ទស្សនវិស័យសម្រាប់អនាគតរបស់ខ្លួនយ៉ាងណានោះ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវប៊ុននី