34 C
Phnom Penh

ទីម័រឡេស្តេ​ចាប់ផ្ដើម​ចូលរួម​ប្រជុំ​ជាមួយ​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​ជា​ការ​វាយ​សំពង​របប​សឹក​ភូមា

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​មួយ​ដែល​គេ​មើល​ឃើញ​ក្នុង​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​លោក ហ៊ុន សែន បាន​បញ្ជាក់​អំពី​ការ​យល់ព្រម​ដោយ​សំឡេង​កុងសង់ស៊ីស ឯកភាព​ឱ្យ​ទីម័រឡេស្តេ ចាប់ផ្ដើម​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​បណ្ដើរៗ​នៃ​សមាគម​អាស៊ាន ទោះបីជា​ស្ថិត​ក្នុង​ភាព​ជា​រដ្ឋ​អង្កេត​ការណ៍​ផ្លូវការ​ក៏ដោយ។

យោង​តាម​សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​របស់​ប្រធាន​អាស៊ាន​សម្រាប់​ឆ្នាំ​២០២២ បាន​បង្ហាញ​បួន​ចំណុច​អំពី​ការ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ទីម័រ​ខាងកើត​ចូល​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​ទី​១១៖

  1. ជា​គោលការណ៍ ទីម័រឡេស្តេ​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ចូលរួម​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​ទី​១១។
  2. ផ្តល់​ឋានៈ​ជា​ប្រទេស​សង្កេតការណ៍​ដល់​ទីម័រឡេស្តេ និង​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ទីម័រឡេស្តេ ចូលរួម​ក្នុង​កិច្ចប្រជុំ​អាស៊ាន​ទាំងអស់ រួម​បញ្ចូល​ទាំង​សម័យ​ប្រជុំ​ពេញអង្គ​នៃ​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ាន។
  3. បង្កើត​ជា​ផែនទី​បង្ហាញ​ផ្លូវ​ផ្អែក​លើ​លក្ខណៈ​វិនិច្ឆ័យ​អព្យាក្រឹត​សម្រាប់​ការ​ចូល​ជា​សមាជិក​ពេញ​សិទ្ធិ​របស់​ទីម័រឡេស្តេ រួម​ទាំង​ផ្អែក​លើ​សមិទ្ធផល​សំខាន់​នានា ដែល​កំណត់​ដោយ​របាយការណ៍​នៃ​បេសកកម្ម​ស្វែងរក​ការពិត​ទាំង​បី​សសរស្ដម្ភ​របស់​អាស៊ាន និង​បាន​ប្រគល់​ភារកិច្ច​ជូន​ក្រុមប្រឹក្សា​សម្របសម្រួល​អាស៊ាន ក្នុង​ការ​បង្កើត​ផែនទី​បង្ហាញ​ផ្លូវ​នេះ ហើយ​ត្រូវ​ដាក់​ជូន​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​អាស៊ាន​ទាំងអស់​អនុម័ត​ក្នុង​ឱកាស​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ាន​លើក​ទី​៤២។
  4. ប្រទេស​សមាជិក​អាស៊ាន​ទាំងអស់ និង​ដៃគូ​ខាង​ក្រៅ ត្រូវ​ផ្តល់​ការ​គាំទ្រ​ដោយ​ពេញលេញ​ចំពោះ​ទីម័រឡេស្តេ ក្នុង​ការ​ឈាន​ទៅ​សម្រេច​បាន​នូវ​សមិទ្ធផល​ដែល​បាន​កំណត់​ទាំងនោះ​តាមរយៈ​ការ​កសាង​សមត្ថភាព និង​ផ្តល់​ការ​គាំទ្រ​ចាំបាច់​នានា​ផ្សេង​ទៀត​សម្រាប់​ការ​ចូល​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​ពេញ​សិទ្ធិ​របស់​ទីម័រឡេស្តេ។

ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​នៅ​ឆ្នាំ​នេះ​ឯកភាព​សំឡេង​កុងសង់ស៊ីស​ទទួល​យក​ទីម័រឡេស្តេ ជា​សមាជិក​អង្កេត​ការណ៍​ផ្លូវការ ហើយ​អនាគត​នឹង​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​ទី​១១?

អាស៊ាន​កាលពី​ដើម​ឡើយ​មាន​ប្រទេស​តែ ៥ ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ជា​ស្ថាបនិក ក្នុង​នោះ​គឺ​ប្រទេស​ថៃ សិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និង​ឥណ្ឌូនេស៊ី។ ប្រទេស​ប្រាំ​នេះ​បង្កើត​បាន​សមាគម​អាស៊ាន​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៧។ ចំណែក​ប្រទេស​ប្រាំ​ទៀត បាន​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​នៃ​សមាគម​នេះ​នៅ​ឆ្នាំ​បន្តបន្ទាប់​គ្នា។

ចំណែក​ប្រទេស​ទីម័រឡេស្តេ ជា​ដែនដី​តូច​មួយ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​មាន​ប្រជាជន​ជាង ១​លាន ២​សែន​នាក់ និង​មាន​ផ្ទៃដី​ជាង ១​ម៉ឺន ៥​ពាន់​គីឡូម៉ែត្រ​ការ៉េ។ ប្រទេស​ដ៏​តូច​នេះ​ធ្លាប់​ស្ថិត​ក្រោម​អាណានិគម​ព័រទុយហ្គាល់​ជាច្រើន​សតវត្ស។ ប្រទេស​នេះ​ក៏​ត្រូវ​បាន​ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី ព្យាយាម​វាយ​ដណ្តើម​កាន់កាប់​យក​មក​ស្ថិត​ក្រោម​ទឹកដី​របស់​ខ្លួន​ភ្លាមៗ​ក្រោយពី​ព័រទុយហ្គាល់​បញ្ចប់​អាណានិគម​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៤។

ពេល​នោះ​មក ទឹកដី​ទីម័រឡេស្តេ ក្លាយ​ជា​សមរភូមិ​ដ៏​ក្ដៅ​គគុក​ដែល​ឥណ្ឌូនេស៊ី បើក​ប្រតិបត្តិការ​សឹក​វាយ​យក​មក​នៅ​ចំណុះ​ទឹកដី​របស់​ខ្លួន។ ការ​វាយ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​យ៉ាង​ខ្លាំង​រវាង​ជាតិ​សាសន៍​ធំ​មួយ និង​កុលសម្ព័ន្ធ​តូច​មួយ បាន​ប្រើ​ពេល​ជាច្រើន​ទសវត្ស ហើយ​ទីបំផុត ឥណ្ឌូនេស៊ី​មិន​អាច​វាយ​យក​ទឹកដី​ទីម័រឡេស្តេ​បាន ក៏​សម្រេច​យល់ព្រម​ឱ្យ​ទីម័រឡេស្តេ បោះឆ្នោត​ប្រជាមតិ​ដើម្បី​ឱ្យ​ក្លាយ​ជា​ដែនដី​មួយ​លែង​ស្ថិត​ក្នុង​អធិបតេយ្យភាព​ដែល​ឥណ្ឌូនេស៊ី​គូសវាស​យក​ក្នុង​ផែនទី​របស់​ខ្លួន។

ភាព​មិន​ឈ្នះ​មិន​ចាញ់​នៃ​សង្គ្រាម​រាប់​សតវត្ស បណ្ដាល​ឲ្យ​កងទ័ព​ទាំង​ពីរ​ស្លាប់​រាប់​ពាន់​នាក់​ដូច​គ្នា។ ដើម្បី​ស្វែងរក​ទំនុកចិត្ត និង​ស្វែងរក​ខ្នងបង្អែក​ទប់ទល់​នឹង​ការ​ដែល​ឥណ្ឌូនេស៊ី អាច​លើក​ទ័ព​ឈ្លានពាន​ម្ដង​ទៀត គឺ​មេដឹកនាំ​ទីម័រឡេស្តេ បាន​ទៅ​ស្នើសុំ​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី ឱ្យ​ជួយ​រៀបចំ​កម្លាំង​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ មក​បោះ​ទីតាំង​នៅ​លើ​ទឹកដី​ទីម័រឡេស្តេ ដែល​គេ​ហៅថា​កង​រក្សា​សន្តិភាព​មួក​ខៀវ តែ​កងកម្លាំង​សន្តិភាព​មួក​ខៀវ​នេះ​ភាគច្រើន គឺ​កងទ័ព​អូស្ត្រាលី។

ទីបំផុត ទីម័រឡេស្តេ ក្លាយ​ជា​ដែនដី​មួយ​ដែល​មាន​រដ្ឋាភិបាល មាន​រចនាសម្ព័ន្ធ​ស្ថាប័ន​ជាតិ​ពិតប្រាកដ​របស់​ខ្លួន គឺ​មាន​ន័យ​ថា មាន​ប្រធានាធិបតី​របស់​ខ្លួន ហើយ​ប្រធានាធិបតី​ដែល​ជាប់​ឆ្នោត​ដំបូង​គេ គឺ​លោក ហ្សាណាណា កូស្មៅ។ លោក​បាន​សម្រេច​ស្នើសុំ​ទៅកាន់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ឱ្យ​ទីម័រឡេស្តេ ក្លាយ​ជា​ប្រទេស​មួយ​នៅ​ក្រោម​ឆត្រ​អង្គការ​ពិភពលោក​នេះ។

ទីបំផុត ទីម័រឡេស្តេ ក្លាយ​ជា​សមាជិក​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ទី​១៩១ នៅ​ឆ្នាំ​២០០២ ដោយ​មហាសន្និបាត​សម្រេច។

ក្នុង​អំឡុង ៥​ឆ្នាំ​ហើយ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ទីម័រឡេស្តេ បាន​ព្យាយាម​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​មួយ​របស់​សមាគម​អាស៊ាន។ ទីបំផុត មេដឹកនាំ​អាស៊ាន ៩​ប្រទេស សម្រេច​ជា​ឯកច្ឆន្ទ​ទទួល​យក​ទីម័រឡេស្តេ​ជា​សមាជិក​អង្កេត​ការណ៍​ផ្លូវការ​របស់​អាស៊ាន ហើយ​នឹង​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​ទី​១១ នៃ​សមាគម​នេះ​នៅ​ឆ្នាំ​ក្រោយ។

ហេតុ​អ្វី​ឆ្នាំ​នេះ​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​សម្រេច​ឲ្យ​ទីម័រឡេស្តេ ជា​សមាជិក​របស់​ខ្លួន ដោយ​រំលង​ប្រទេស​ភូមា ហើយ​វា​អាច​ផ្ទុយ​នឹង​ធម្មនុញ្ញ​អាស៊ាន​ដែល​ថា​ការ​សម្រេច​អ្វី​មួយ​ជា​លក្ខខណ្ឌ​យុទ្ធសាស្ត្រ លុះត្រាតែ​មាន​ការ​ឯកភាព​ទាំង ១០​ប្រទេស?

តើ​អាច​ទេ​ជា​ការ​វាយប្រហារ​ចំអក​ទៅ​លើ​របប​សឹក​ភូមា ដែល​ប្រទេស​នេះ​ប្រឈមមុខ​នឹង​ការ​ព្យួរ​អាសនៈ​ជា​សមាជិកភាព​នៃ​សមាគម​អាស៊ាន?

ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​អាច​ជា​ការ​វាយ​ចំអក និង​បំបាក់​មុខ​របប​សឹក​នៅ​ភូមា​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ដែល​ប្រទេស​មួយ​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​កំពុងតែ​ប្រឈម​នឹង​ការ​ព្យួរ​សមាជិកភាព​របស់​ខ្លួន ព្រោះតែ​របប​ដឹកនាំ​របស់​ប្រទេស​នេះ​ជា​រដ្ឋាភិបាល​ខុស​ច្បាប់​ដែល​កើត​ចេញពី​រដ្ឋប្រហារ។

ពេល​ដែល​ភូមា​ធ្លាក់​ក្នុង​របប​សឹក​ជា​ថ្មី​ម្ដង​ទៀត​កាលពី​ថ្ងៃទី​១ កុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០២១ ប្រទេស​ជាច្រើន​នៃ​សមាគម​អាស៊ាន​បាន​ទាមទារ​ឱ្យ​ព្យួរ​ភូមា​មួយ​អន្លើ​សិន​ពី​សមាជិកភាព។ ប្រទេស​ដែល​ទាមទារ​ខ្លាំង​ជាងគេ​នោះ គឺ​មាន​ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ហ្វីលីពីន និង​ឥណ្ឌូនេស៊ី។

ទោះជា​យ៉ាងនេះ​ក្ដី របប​សឹក​នៅ​ភូមា​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ត្រូវ​បាន​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន ៩​ប្រទេស​ទៀត​ផាត់​ចោល ឬ​ក៏​ដក​បុព្វសិទ្ធិ​មិន​ឱ្យ​ចូលរួម​ប្រជុំ​ក្នុង​សមាគម​អាស៊ាន​នោះ​ទេ ចាប់ពី​កម្រិត​នៃ​កិច្ចប្រជុំ​ថ្នាក់​រដ្ឋមន្ត្រី​ជាពិសេស គឺ​រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស និង​កិច្ចប្រជុំ​កំពូលៗ​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន។

ចាប់ពី​ខែ​មេសា មក នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ភូមា ដែល​លើក​បន្តុប​ខ្លួនឯង គឺ​ឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង មិន​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​អញ្ជើញ​មក​កាន់​វេទិកា​កិច្ចប្រជុំ​អាស៊ាន​ម្ដង​ណា​នោះ​ទេ ទោះ​មាន​ការ​ស្នើសុំ​ពី​ប្រទេស​ចិន​ក៏ដោយ​នោះ នៅ​ខណៈ​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ាន-ចិន។

ឆ្លងតាម​វិធានការ​ដូចនេះ របប​សឹក​ភូមា​សម្ដែង​កំហឹង​ជា​ខ្លាំង​ដោយ​ចាត់ទុក​ថា​អាស៊ាន​កំពុងតែ​រំលោភ​លើ​គោលការណ៍​អាស៊ាន ១០​ប្រទេស។

មិន​ថា​ឡើយ​សមាគម​អាស៊ាន​ទេ​ដែល​ដក​បុព្វសិទ្ធិ​របស់​របប​សឹក​ភូមា គឺ​នៅ​ឯ​មហាសន្និបាត​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ក៏​របប​សឹក​នេះ​ព្យាយាម​សុំ​សិទ្ធិ​ចូលរួម​ប្រជុំ និង​សុំ​សិទ្ធិ​ទទួល​បាន​អាសនៈ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ តែ​មហាសន្និបាត​មិន​ត្រឹម​មិន​ប្រគល់​អាសនៈ​ឱ្យ​នោះ​ទេ ថែមទាំង​ថ្កោលទោស​របប​សឹក​នេះ​ទៀត​ផង។

ទីបំផុត របប​សឹក​នេះ​ត្រូវ​គេ​ព្យួរ​បុព្វសិទ្ធិ​ជា​ផ្លូវការ​មិន​ឱ្យ​មាន​វត្តមាន​ក្នុង​កិច្ចប្រជុំ​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​ជា​រៀង​រហូត លុះត្រាតែ​ប្រទេស​នេះ​មាន​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ត្រឹមត្រូវ​មួយ​ឡើងវិញ។

ចំពោះ​ប្រទេស​ទីម័រឡេស្តេ បែរ​ជា​ទទួល​បាន​សិទ្ធិ​ត្រៀម​លក្ខណៈ​ដើម្បី​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​ទី​១១ គឺ​ប្រាកដ​ណាស់​ធ្វើឡើង​ត្រូវ​ឱកាស​ដ៏​ល្អ​ឱ្យ​ប្រទេស​នេះ​ត្រៀម​ក្លាយ​ជា​រដ្ឋ​មួយ​នៃ​សមាគម​អាស៊ាន​នា​ពេល​ខាងមុខ​នេះ។ កាលៈទេសៈ​នេះ គឺ​អំណោយ​ផល​ជា​ខ្លាំង​សម្រាប់​ទីម័រឡេស្តេ មក​នៅ​ក្រោម​ឆត្រ​របស់​សមាគម​អាស៊ាន។

ទីម័រឡេស្តេ ក្លាយ​ជា​សមាគម​អាស៊ាន​ទី​១១ នៅ​ពេល​ដែល​ភូមា​ត្រូវ​បាន​ព្យួរ​បុព្វសិទ្ធិ​មិន​ឱ្យ​ចូលរួម​ប្រជុំ​អាស៊ាន ហើយ​បែរ​ជា​ជំនួស​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​ទីម័រឡេស្តេ គឺ​វា​មិន​ខុស​អ្វី​ដែល​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​ចាប់​ដៃ​គ្នា​វាយ​បំបាក់​មុខមាត់​របប​សឹក​ភូមា នៅ​ចំពោះ​មុខ​វេទិកា​អន្តរជាតិ និង​វេទិកា​តំបន់៕

© 2024, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស