នៅលើពិភពលោកនេះ ប្រទេសមួយចំនួនដែលប្រកាន់របបប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្ស បានកំពុងរអិលធ្លាក់នៅក្នុងការដឹកនាំផ្ដាច់ការ។
របបផ្ដាច់ការជាប្រព័ន្ធដឹកនាំមួយដែលមេដឹកនាំកំពុងកាន់អំណាច ប្រើតុលាការ កងទ័ព កងសន្តិសុខ ជាពិសេសស្ថាប័នបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិជាឧបករណ៍ប្រថាប់ត្រានៃការតោងអំណាចរបស់ខ្លួន។
យ៉ាងណា លើកលែងប្រទេសប្រកាន់របបកុម្មុយនីស្តប៉ុណ្ណោះដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសនោះមិនបានចែងពីសេរីភាពរបស់ប្រជាជនជាម្ចាស់ឆ្នោត ក្នុងការប្រើសិទ្ធិនោះទេ។ ប្រទេសនេះពុំមានបក្សប្រឆាំងឡើយ។ ជាប្រទេសដឹកនាំដោយបក្សតែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺបក្សកុម្មុយនីស្តរបស់ពួកគេ។
នៅដើមឆ្នាំ២០២៤ នេះ ប្រទេសប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យ តែផ្ដាច់ការ គឺយ៉ាងតិចពីរប្រទេសកំពុងធ្វើដំណើរទៅរកការបោះឆ្នោត ដែលបក្សកាន់អំណាចប្រើតុលាការចេញដីកាចាប់ខ្លួនគូប្រកួតជាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ឬត្រូវគំរាមអ្នកនយោបាយនោះឱ្យរត់ចេញពីប្រទេស។
ប្រទេសដែលលេចធ្លោជាងគេក្នុងការវាយកម្ទេចគូប្រជែងមិនឱ្យឡើងសង្វៀនប្រកួត គេសង្កេតឃើញប្រទេសបង់ក្លាដេស ដែលស្ថិតក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង និងសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ដែលកំពុងដឹកនាំដោយបុរសខ្លាំងបំផុត គឺលោក វ្លាឌីមៀ ពូទីន ដែលបញ្ជាទ័ពធ្វើសង្គ្រាមឈ្លានពានប្រទេសអ៊ុយក្រែន ជាប្រទេសមានព្រំដែនរួមគ្នា។
ក្នុងបទវិភាគរបស់ The Cambodia Daily សម្រាប់កម្មវិធីព័ត៌មានថ្ងៃនេះ យើងលើកយកប្រទេសពីរនេះមកធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ដែលប្រទេសពីរនេះកំពុងធ្វើដំណើរទៅរកការបោះឆ្នោតដ៏អាក្រក់បំផុត។
ប្រទេសបង់ក្លាដេស បើទោះជាកំពុងដឹកនាំដោយស្ត្រីម្នាក់ក៏ដោយ គឺអ្នកស្រី Sheikh Hasina ក៏ប្រទេសនេះកំពុងតែធ្លាក់ក្នុងប្រព័ន្ធដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការ។
ស្ត្រីអ្នកនយោបាយជើងចាស់ដែលកាន់អំណាចច្រើនអាណត្តិមកនេះ ទីបំផុតចាប់យកការដឹកនាំផ្ដាច់ការហើយ ប្រមូលអំណាចនៅជុំវិញខ្លួនទាំងអស់ ទោះស្ថាប័នកងទ័ព កងសន្តិសុខ និងតុលាការក៏ដោយនោះ។ តែយ៉ាងហោចណាស់ គេដឹងថា ស្ថាប័នបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនេះមានភាពខ្លាំងបន្តិច បើធៀបនឹងប្រទេសរុស្ស៊ី។
សេចក្ដីរាយការណ៍របស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters ចុះផ្សាយថា ប្រទេសនេះនឹងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភា ហើយតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យចុងសប្ដាហ៍កន្លងទៅនេះ។
កងទ័ពត្រូវបានដាក់ពង្រាយនៅទូទាំងប្រទេសបង់ក្លាដេស ចំពោះមុខភាពភ័យខ្លាចអំពីការផ្ទុះអំពើហិង្សា។
គណបក្ស BNP ដែលជាបក្សប្រឆាំងធំជាងគេក្នុងប្រទេសអាស៊ីខាងត្បូងមួយនេះ បានប្រកាសមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតនេះឡើយ ព្រោះថាជាការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ បន្ទាប់ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ្នកស្រី Sheikh Hasina បានប្រកាន់ជំហរយ៉ាងរឹងមាំមិនទទួលយកការទាមទាររបស់បក្សប្រឆាំង ដែលឱ្យអ្នកស្រីលាលែងពីតំណែង រួចផ្ទេរអំណាចឱ្យរដ្ឋាភិបាលអព្យាក្រឹតមួយ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យ និងគ្រប់គ្រងដំណើរការបោះឆ្នោត ខណៈបក្សប្រឆាំងនេះចោទស្ថាប័នបោះឆ្នោតថាជាឧបករណ៍នយោបាយរបស់អ្នកស្រី Hasina។
អ្នកស្រី Hasina បានទម្លាក់កំហុសលើគណបក្ស BNP ថាជាអ្នកដុតបញ្ឆេះឱ្យមានចលនាបាតុកម្មហិង្សាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ដែលបានធ្វើឱ្យកក្រើករដ្ឋធានីដាកា កាលពីក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ ហើយបណ្តាលឱ្យមនុស្សយ៉ាងហោច ១០នាក់បាត់បង់ជីវិត។
ដោយបារម្ភពីការផ្ទុះអំពើហិង្សាសាជាថ្មីព្រោះតែបក្សប្រឆាំង BNP សម្រេចធ្វើពហិការ អ្នកស្រី Sheikh Hasina បញ្ជាឱ្យកងទ័ព កងសន្តិសុខ ចេញល្បាត និងចាប់ខ្លួនជនណាដែលប្រមូលគ្នាធ្វើបាតុកម្មដើម្បីប្រឆាំងការបោះឆ្នោត។
អ្នកស្រី Hasina ដែលបានកាន់អំណាចតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ មក ត្រូវបានចោទថា អនុវត្តរបបដឹកនាំប្រទេសបែបផ្ដាច់ការ រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បំបិទសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជនប្រឆាំង និងចាប់អ្នករិះគន់ដាក់ពន្ធនាគារ។
គូប្រជែងដ៏ធំរបស់អ្នកស្រី និងធ្លាប់ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដេស ពីរលើក គឺមេដឹកនាំគណបក្ស BNP អ្នកស្រី Khaleda Zia កំពុងតែស្ថិតក្រោមការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ ក្រោមបទចោទប្រកាន់អំពើពុករលួយ ខណៈកូនប្រុសអ្នកស្រី គឺលោក Tarique Rahman ដែលជាប្រធានស្តីទីរបស់បក្ស BNP កំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួនដោយរងការចោទ ប្រព្រឹត្តបទល្មើសមួយចំនួន។ នេះជាសំណុំរឿងដ៏អាស្រូវនៃប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូងមួយនេះ។
ចំពោះសហព័ន្ធរុស្ស៊ី វិញ មេបក្សប្រឆាំងដ៏ល្បីបំផុតត្រូវបានចាប់ដាក់គុក គឺលោក Alexey Navalny ខណៈមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងដទៃទៀត រងការគំរាមកំហែង ហើយបង្ខំរត់ចោលប្រទេស។ ជាមួយគ្នានេះ សូម្បីតែអ្នកនយោបាយថ្មីថ្មោងដែលហ៊ានឈរឈ្មោះបេក្ខជនប្រធានាធិបតី ប្រកួតជាមួយលោក ពូទីន ក៏ត្រូវបានស្ថាប័នបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនេះឃារឃាំងមិនឱ្យចុះឈ្មោះប្រកួតប្រជែងឡើយ។ យ៉ាងតិចអ្នកនយោបាយស្រី ២រូបដែលបានដាក់ពាក្យសុំឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ត្រូវបានស្ថាប័ននេះមិនផ្ដល់សិទ្ធិឡើយ។
ស្ត្រីទាំងពីររូបនោះមានឈ្មោះ Ksenia Fadeyeva និង Yekaterina Duntsova សុទ្ធសឹងតែជាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងទើបបង្កើតថ្មី។ អ្នកស្រី Fadeyeva ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ ក្រោមបទចោទថា បង្កើតអង្គការភេរវកម្ម។ អ្នក Fadeyeva គឺជាមេធាវី និងធ្លាប់ជាសមាជិកសភា។
ចំណែក Duntsova ដែលជាអតីតអ្នកកាសែតជើងចាស់ដ៏ល្បី ត្រូវបានស្ថាប័នបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនេះឃារឃាំងការឈរឈ្មោះបេក្ខជនប្រធានាធិបតី ដែលចោទថា អ្នកស្រីបន្លំហត្ថលេខាអ្នកគាំទ្រក្នុងការកៀងគរអ្នកគាំទ្រអ្នកស្រី ដែលតម្រូវតាមច្បាប់បោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនេះ។
បរិបទនយោបាយទៅរកការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី នៅពេលនេះ កំពុងស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃដែកទាំងស្រុងរបស់លោក ពូទីន ដែលបុរសរូបនេះប្រើប្រាស់អំណាចក្រោមហេតុផលបង្ក្រាបអ្នករិះគន់ ដែលរិះគន់លោកលើកទ័ពឈ្លានពានប្រទេសអ៊ុយក្រែន ហើយចាត់ទុកថាជាអំពើក្បត់ជាតិ។
ប៉ុន្តែការស្វែងរកអាណត្តិថ្មីរបស់លោក ពូទីន ៦ឆ្នាំទៅមុខទៀតនេះ ក៏កើតឡើងទន្ទឹមនឹងបុរសខ្លាំងរូបនេះធ្លាក់ប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះតែលើកទ័ពធ្វើសង្គ្រាមជាមួយអ៊ុយក្រែន ហើយមិនអាចផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែន បច្ចុប្បន្ននេះបានទៅតាមផែនការដែលលោកបានប្រាប់អ្នកនយោបាយនៅវិមានក្រឹមឡាំង ថាយ៉ាងយូរ ១០ថ្ងៃ ទ័ពរុស្ស៊ីនឹងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ្សេឡេនស្គី បានហើយ។
តែទីបំផុត មកដល់ពេលនេះ សង្គ្រាមចូលដល់ខែទី២២ ហើយ គឺទ័ពរុស្ស៊ី មិនអាចវាយយកបានទីតាំងណាមួយឈរជើងរឹងមាំពីកងទ័ពអ៊ុយក្រែន បាននោះទេ គឺមានតែការប្រយុទ្ធគ្នានឹងការវាយបករបស់កងទ័ពអ៊ុយក្រែន វាយពង្រីកទឹកដីរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
តាមការស្ទង់មតិរបស់មជ្ឈមណ្ឌល Levada ក្រុងមូស្គូ លោក ពូទីន នៅសល់អ្នកគាំទ្រដែលគិតថារុស្ស៊ី អាចឈ្នះសង្គ្រាមអ៊ុយក្រែន មានតែ ១២% ប៉ុណ្ណោះ ហើយជាង ៨០ភាគរយ ពួកគេឆ្លើយថារបបលោក ពូទីន និងកងទ័ពរុស្ស៊ី ពុំមានឱកាសឈ្នះសង្គ្រាមនៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែន ឡើយ។
នៅពេលដែលការបោះឆ្នោតជាតិចូលមកដល់ លោក ពូទីន សន្យាថា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ កងទ័ពរុស្ស៊ី អាចនឹងវាយឈ្នះសង្គ្រាមនៅលើទឹកដីអ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែក្រុមប្រឆាំងបានហៅការលើកឡើងរបស់លោក ពូទីន ថាជាអំនួត គ្មានយុទ្ធសាស្ត្រ ហើយគ្រាន់តែដើម្បីលួងចិត្តអ្នកងប់ងុលនឹងសង្គ្រាមតែប៉ុណ្ណោះ។
ឥឡូវនេះ ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីនៅក្នុងខែមីនា ខាងមុខនេះ បេក្ខជនមានតែលោក ពូទីន ម្នាក់ឯងប៉ុណ្ណោះ ហើយស្ថាប័នបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនេះចាំតែប្រថាប់ត្រាឱ្យបុរសខ្លាំងរូបនេះកាន់អំណាច ៦ឆ្នាំទៅមុខទៀត។
នៅប្រទេសខ្លះទៀត គឺបក្សកាន់អំណាច និងមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ អនុវត្តបានជោគជ័យទៅហើយក្នុងការផ្ដួលគូប្រកួតមិនឱ្យមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ក្នុងនោះមានរាជាណាចក្រកម្ពុជាមួយដែរ។ ប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ផ្ដួលគូប្រកួតមុនការបោះឆ្នោត ហើយរុះរើរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកកូនរបស់ខ្លួនឡើងធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី៕