 អំពាវនាវទៅកាន់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងអ្នកវិនិយោគលើបរិស្ថានស្អាត សុខភាពល្អ និងនិរន្តរភាពសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ជួយជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុបចោលសាលក្រមកាត់ទោសយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ និងបង្ហាញការគាំទ្រសេរីភាពការបញ្ចេញមតិរបស់ពួកគេ។){kind=link}
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) អំពាវនាវទៅកាន់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងអ្នកវិនិយោគលើបរិស្ថានស្អាត សុខភាពល្អ និងនិរន្តរភាពសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ជួយជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុបចោលសាលក្រមកាត់ទោសយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ និងបង្ហាញការគាំទ្រសេរីភាពការបញ្ចេញមតិរបស់ពួកគេ។
នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីរបស់អង្គការ Human Rights Watch ឈ្មោះ Judy Kwon ចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី២ កក្កដា នេះថា ការកាត់ទោសលើសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិនៅថ្ងៃអង្គារ នេះ គឺជាការគំរាមកំហែង និងជាសារដ៏រន្ធត់មួយសម្រាប់ព្រមានដល់យុវជនកម្ពុជាថា រដ្ឋាភិបាលនឹងទប់ស្កាត់គ្រប់បែបយ៉ាងជុំវិញសកម្មភាពការពារបរិស្ថានរបស់ពួកគេ។
ប្រភពដដែលអះអាងថា យុទ្ធនាការជោគជ័យរបស់យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិកន្លងមក បានបញ្ឈប់ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដែលដឹកនាំដោយក្រុមហ៊ុនចិន ដែលគំរាមកំហែងដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និងជួយបញ្ចប់អាជីវកម្មដែលខូចទ្រង់ទ្រាយធំនៃការនាំចេញខ្សាច់ពីមាត់សមុទ្រក្នុងខេត្តកោះកុង ដែលកំពុងបំផ្លាញប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងកន្លែងនេសាទក្នុងតំបន់។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះបញ្ជាក់ថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានធ្វើព្រងើយកន្តើយនឹងការអំពាវនាវរបស់អ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងការដោះស្រាយជុំវិញការបិទផ្លូវសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀតដូចលោក ហ៊ុន សែន ឪពុករបស់គាត់ដែរ។
នៅថ្ងៃទី០២ ខែកក្កដា ចៅក្រមជំនុំជម្រះសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញអ្នកស្រី អ៊ុក រ៉េតគន្ធា បានប្រកាសសាលក្រមផ្ដន្ទាទោសស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច ហាន់ដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន លោក យីម លាងហ៊ី និងកញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ៨ឆ្នាំ និងពិន័យប្រាក់ ១០លានរៀល ពីបទ «ប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ និងរួមគំនិតក្បត់»។ ចំណែកកញ្ញា ភួន កែវរស្មី កញ្ញា ឡុង គន្ធា លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត លោក ថុន រដ្ឋា លោក ប៉ិញ ពិសិដ្ឋ អ្នកស្រី រ៉ី រក្សា លោក ពក ខឿយ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ៦ឆ្នាំ ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់»។
យ៉ាងណា សកម្មជនទាំង ៥នាក់សម្រេចចិត្តមិនចូលស្ដាប់តុលាការប្រកាសសាលក្រមនៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ នេះឡើយ ខណៈសកម្មជនបរិស្ថាន ៥នាក់ទៀត រួមមានកញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា លោក ប៉ិញ ពិសិដ្ឋ អ្នកស្រី រ៉ី រក្សា លោក ពក ខឿយ និងលោក អាឡិច ហាន់ដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន អវត្តមានតាំងពីពេលបើកសវនាការរហូតដល់ថ្ងៃប្រកាសសាលក្រមនេះ ប៉ុន្តែពួកគេមានមេធាវីតំណាង។
ក្រោយប្រកាសសាលក្រមបញ្ចប់ ក្រុមសមត្ថកិច្ចនាំគ្នាចាប់ខ្លួនសកម្មជនចលនាមាតាជាតិចំនួន ៤នាក់ភ្លាមៗ ក្នុងនោះមានកញ្ញា ភួន កែវរស្មី កញ្ញា ឡុង គន្ធា លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត និងលោក ថុន រដ្ឋា អំឡុងពេលពួកគេសម្ដែងមតិជាមួយយុវជន និងពលរដ្ឋនៅខាងមុខតុលាការ។
នៅក្រៅរបងតុលាការ សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ភួន កែវរស្មី កញ្ញា ឡុង គន្ធា លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត និងលោក ថុន រដ្ឋា បានស្លៀកពាក់ស ដៃកាន់ផ្កាឈូក និងចងក្រណាត់សនៅក្បាលភ្ជាប់ពាក្យថា «យុត្តិធម៌»។
សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅខាងមុខតុលាការមុនពេលក្រុមសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនថា ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលចោទប្រកាន់ពួកគេ និងពលរដ្ឋពីបទ «រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់» ក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេ និងអ្នកចង់បានយុត្តិធម៌ នឹងមិនបោះបង់សកម្មភាពការពារធនធានធម្មជាតិ និងទាមទារយុត្តិធម៌សង្គមឡើយ។
លោកលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសពួកគេ និងពលរដ្ឋរងគ្រោះផ្សេងៗសព្វថ្ងៃនេះ គឺគិតថារួចខ្លួន។ ការគិតដូច្នេះ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កំពុងឈរនៅលើច្បាប់ ហើយបញ្ជាតុលាការឱ្យធ្វើតាមខ្លួន។
ចំណែកកញ្ញា ភួន កែវរស្មី ប្រកាសជំហរថា ទោះបីជាកញ្ញាត្រូវជាប់គុក ៥ ទៅ ៦ឆ្នាំ ក៏កញ្ញាមិនលើកដៃសុំទោសរដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដើម្បីប្ដូរសេរីភាពឡើយ ពីព្រោះពួកគេមិនបានធ្វើខុសដូចការចោទប្រកាន់របស់រដ្ឋាភិបាល និងតុលាការ។
ក្រុមសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ប្រកាសជំហរថា ពួកគេមិនបាក់ស្មារតី និងតក់ស្លុត ទោះបីជាពួកគេជាប់ពន្ធនាគារជាលើកទី២។
ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសង្គម និងនយោបាយដាក់ពន្ធនាគារលើកទី២ នេះ ត្រូវបានសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ ចាត់ទុកថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាកាន់តែអាក្រក់។
អនុប្រធានវេទិកាពលរដ្ឋលោក ម៉ែន ណាត ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី២ កក្កដា នេះថា តុលាការក្រោមបញ្ជាគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន ដែលបានផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ១០នាក់ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី ៦ ទៅ ៨ឆ្នាំ ពីបទរួមគំនិតក្បត់ និងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកាលពីឆ្នាំ២០២១ គឺជារឿងអយុត្តិធម៌ចំពោះសកម្មជនការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ។
ប្រភពដដែលឲ្យដឹងទៀតថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ដែលសកម្មការពារផលប្រយោជន៍ជាតិថាជារឿងអយុត្តិធម៌។
លោកថា សកម្មជនដែលការពារធនធានធម្មជាតិមិនឱ្យលុបបឹង បង្ហូរទឹកស្អុយ និងចាក់ដីចូលសមុទ្រ គួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្តដោយលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ប៉ុន្តែបែរជាដាក់ទណ្ឌកម្មពួកគេដោយការចាប់ដាក់គុក ហើយទៅការពារក្រុមឧក្រិដ្ឋជនបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងផលប្រយោជន៍ជាតិទៅវិញ។
លោក ម៉ែន ណាត ហៅការចាប់ខ្លួនសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទាំងកំរោលនៅថ្ងៃនេះ ថាជារឿងឃោរឃៅ ហើយសកម្មភាពនេះបង្ហាញឱ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កាន់តែសាហាវ៕