រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ អះអាងថា កម្ពុជាពិតជាបានទទួលជំនួយពីចិន ដែលជាមិត្តដែកថែបក្នុងការជួយសាងសង់កំពង់ផែតំបន់រាម ដើម្បីឱ្យមានលក្ខណៈធំទូលាយ និងទំនើបជាងមុនប្រាកដមែន តែមិនបានប្រគល់ឱ្យចិនកាន់កាប់ផ្ដាច់មុខដូចការចោទប្រកាន់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អនុរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកទៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា កន្លងទៅនេះ ដែលបានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភថាកម្ពុជាបានអនុញ្ញាតឱ្យមានមូលដ្ឋានយោធារបស់ចិន នៅកំពង់ផែរាមនាពេលកន្លងមក។
សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកដែលជិតស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន គឺ Fresh News បានដកស្រង់សន្តីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ នៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ នេះថា កម្ពុជា គ្រាន់តែទទួលបានជំនួយពីចិនក្នុងការជួយសាងសង់កំពង់ផែតំបន់រាមឱ្យមានលក្ខណៈធំទូលាយ និងទំនើបជាងមុន ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាប្រើប្រាស់ខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកអះអាងថា បន្ទាប់ពីសាងសង់កំពង់ផែនេះរួច កម្ពុជាគឺជាអ្នកប្រើប្រាស់កំពង់ផែទំនើបនេះ ដោយមិនបានប្រគល់ឱ្យចិនកាន់កាប់ផ្ដាច់មុខដូចការចោទប្រកាន់របស់អាមេរិកនោះឡើយ។
លោកថា ប្រសិនបើពឹងលើលទ្ធភាពរបស់កម្ពុជាខ្លួនឯង ប្រហែលជាមិនអាចសាងសង់រួចទេ ដោយសារតែកំពង់ផែនេះមានលក្ខណៈទំនើប និងធំទូលាយទាន់សម័យជាងមុន ដូច្នេះមានតែស្វែងរកដៃគូផ្តល់ជំនួយតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក ទៀ បាញ់ បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះកំពង់ផែរាមកំពុងស្ថិតនៅក្នុងការរៀបចំស្ថាបនានៅឡើយ ខណៈដៃគូផ្តល់ជំនួយបានបញ្ជូនសម្ភារៈ និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ដើម្បីសាងសង់ជាបណ្តើរៗផងដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា ជំនួយចិនដែលបានផ្តល់ក្នុងការសាងសង់កំពង់ផែរាមនេះ មិនមានលក្ខខណ្ឌតម្រូវដូចជំនួយនៃមហាអំណាចដទៃទៀតនោះឡើយ។
អនុរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកស្រី Wendy Sherman បានជួបពិភាក្សាជាមួយប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ ដោយការលើកឡើងចំៗថា បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបកស្រាយពីមូលដ្ឋានយោធារបស់ចិននៅកម្ពុជាឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេនោះ គឺមានន័យថាកម្ពុជាកំពុងមើលស្រាលអធិបតេយ្យភាពខ្លួនឯង ហើយក៏ជាការបង្កឱ្យមានការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-អាមេរិកផងដែរ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា និងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោក ម៉ែន ណាត បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា នេះថា ការលើកឡើងរបស់លោក ទៀ បាញ់ គឺខំលាក់ផង និងដោះសាកុហកភូតភរផង។
លោករិះគន់ថា បញ្ហាបង្កឱ្យមានការសង្ស័យពីមូលដ្ឋានយោធាចិននៅកំពង់ផែរាមនេះ គឺកម្ពុជាជាអ្នកបង្កឡើងដោយខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជារឿងចោទប្រកាន់របស់អាមេរិកនោះទេ។
លោកអះអាងថា សហរដ្ឋអាមេរិកគ្រាន់តែទាមទារឲ្យកម្ពុជាបំភ្លឺពីរឿងវាយកម្ទេចអគារដែលអាមេរិកបានឧបត្ថម្ភ ថាតើហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនជូនដំណឹងដល់ពួកគេអំពីបញ្ហានេះតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាបញ្ហានេះបាននាំឱ្យមានការសង្ស័យយ៉ាងខ្លាំង ស្របពេលដែលមានការលេចធ្លាយនូវព័ត៌មានពីការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់រវាងកម្ពុជា-ចិន ថាកម្ពុជាបានបើកផ្លូវឱ្យមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកចិនឈរជើងនៅតំបន់រាមនេះ។
លោកបញ្ជាក់ថា បញ្ហានេះត្រូវរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបដិសេធម្តងហើយម្តងទៀត ថាការវាយកម្ទេចអគារទាំងពីរនោះ និងការសាងសង់កំពង់ផែនេះឡើងវិញ មិនពាក់ព័ន្ធជាមួយការបោះមូលដ្ឋានកងទ័ពរបស់ចិននៅកម្ពុជានោះទេ។ ប៉ុន្តែចុងក្រោយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាខ្លួនឯងសារភាពថាការសាងសង់នេះ គឺពិតជាទទួលជំនួយពីចិនពិតប្រាកដមែន ដែលនេះគឺពិតជាធ្វើឱ្យមានការសង្ស័យ និងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់សន្តិសុខក្នុងតំបន់ចំពោះទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន លើបញ្ហានេះ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៩ កាសែតអាមេរិក The Wall Street Journal បានចុះផ្សាយថា កម្ពុជានិងចិនបានចុះហត្ថលេខាជាសម្ងាត់លើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលអនុញ្ញាតឱ្យចិនមានសិទ្ធិផ្ដាច់មុខចូលទៅប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមក្នុងរយៈពេល ៣០ឆ្នាំ ដោយអាចបន្តឡើងវិញនៅរៀងរាល់ ១០ឆ្នាំម្ដង។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ លោក ហ៊ុន សែន បានអះអាងជាចំហថា បើមិនឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅពឹងមហាអំណាចចិន តើឱ្យកម្ពុជាទៅពឹងបរទេសមួយណា ខណៈប្រទេសចិនបានផ្តល់ជំនួយយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដល់កម្ពុជាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៕