ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយរបស់ខ្លួនបន្ទាប់ពីពិនិត្យ និងអង្កេតលើភស្តុតាងដែលប្រមូលបានដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិលភូមា និងអង្គការអន្តរជាតិ រួមទាំងជនរងគ្រោះផ្ទាល់ ដោយបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី១៥ មីនា ថា ប្រទេសភូមាបច្ចុប្បន្ននេះធ្លាក់ក្នុងរបបឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិក្រោមការដឹកនាំរបស់ពួកយោធា។
អ្នកស្រី Michelle Bachelet ឧត្ដមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនថា កងទ័ពនៃរបបសឹកភូមា ដែលបានបាញ់រះពីលើអាកាស និងការបាញ់ផ្លោងទៅលើសហគមន៍អ្នកស្រុក គឺជាចេតនារបស់ពួកយោធាចាប់យកគោលដៅរបស់ជនស៊ីវិល ដើម្បីកម្ទេចក្រុមប្រដាប់អាវុធក្រោមលេសថា ជនស៊ីវិលក៏ជាកម្លាំងបង្កប់របស់កងទ័ពប្រឆាំងនឹងរបបរបស់ខ្លួនដែរ។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters។
អ្នកស្រី Michelle Bachelet អះអាងថា ជនរងគ្រោះរាប់រយនាក់ ភាគច្រើនពួកយោធាដែលក្រោមបញ្ជារបស់ឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង ជាមេរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ បានបាញ់សម្លាប់ គឺបាញ់ចំក្បាលជនរងគ្រោះ។ មានន័យថា ជនរងគ្រោះមុនសម្លាប់ គឺត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយជនរងគ្រោះខ្លះទៀតស្លាប់ដោយដុតទាំងរស់ និងធ្វើទារុណកម្មយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
អ្នកស្រីទទូចឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិជួយបញ្ឈប់សកម្មភាព និងភាពឃោរឃៅរបស់ពួកយោធាភូមាជាបន្ទាន់។ អ្នកស្រីឧត្ដមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ពន្យល់ថា យោងតាមភស្តុតាង និងស្ថានភាពដ៏ឃោរឃៅ គឺរបបសឹកភូមាកំពុងតែរំលោភលើច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលចាំបាច់សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវធ្វើការឆ្លើយតបនឹងការប្រព្រឹត្តរបស់ពួកយោធា។
យ៉ាងណា របបសឹកភូមាមិនទាន់ឃើញប្រតិកម្មនឹងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អ្នកស្រី Michelle Bachelet ឧត្ដមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែកន្លងមក ពួកយោធាតែងតែច្រានចោលការចោទបែបនេះ ដោយអះអាងថា កាតព្វកិច្ចរបស់កងទ័ព គឺត្រូវការពារសន្តិភាព និងសន្តិសុខសង្គម ព្រោះក្រុមប្រឆាំងគឺជាក្រុមភេរវកម្ម។
ចាប់តាំងពីប្រជាជនភូមាងើបឡើងតវ៉ាប្រឆាំងនឹងពួកយោធា មីន អ៊ុងឡាំង ដែលបានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលនៅថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ មក ជាងមួយឆ្នាំមកនេះ ប្រជាជនដែលស្លាប់ក្រោមគ្រាប់កាំភ្លើង និងស្លាប់ដោយសារការធ្វើទារុណកម្មពីសំណាក់របបសឹក មានជាង ១៦០០នាក់។ ចំណែកមនុស្សជាង ១២៥០០នាក់ ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួន និង ៤៤ម៉ឺននាក់បានរត់ចោលភូមិរបស់ពួកគេ ហើយ ១៤លាននាក់ប្រឈមនឹងការខ្វះស្បៀងអាហារ។
ការបង្ក្រាបដ៏ហិង្សារបស់កងទ័ពតាត់ម៉ាដាវ នៃប្រទេសភូមា បានបណ្តាលឲ្យក្រុមប្រឆាំងបង្កើតចលនាប្រដាប់អាវុធដោយរួមសហការជាមួយកងទ័ពជនជាតិភាគតិច ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបបសឹក។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ។
នៅក្នុងជម្លោះប្រដាប់អាវុធរវាងក្រុមប្រឆាំង និងកងទ័ពភូមា មនុស្សយ៉ាងតិច ៥៤៣នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ដោយសារតែពួកគេត្រូវបានក្រុមប្រឆាំងចោទថាជាអ្នកគាំទ្ររបបសឹក។
ការពិត របបសឹកភូមាបានធ្លាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិរួចទៅហើយ ករណីឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា កាន់សាសនាមូស្លីម នៅរដ្ឋរ៉ាកខាយ ដែលពួកយោធាក្រោមបញ្ជារបស់ឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង បានបើកប្រតិបត្តិយោធាវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំទៅលើសហគមន៍មួយនេះ ដោយចោទក្រុមនេះមានផែនការបង្កើតតំបន់អបគមន៍ ដោយមានកម្លាំងទ័ពត្រៀមប្រយុទ្ធដណ្ដើមទឹកដី គឺកាលពីឆ្នាំ២០១៧។
ក្នុងប្រតិបត្តិការសឹកនេះ គ្រាប់កាំភ្លើងធំ និងទ័ពអាកាសរបស់ពួកយោធាភូមា បានបាញ់កម្ទេចភូមិកររបស់សហគមន៍អន្តោប្រវេសន៍មួយនេះយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពួកយោធាបានដុតផ្ទះអ្នកស្រុក និងចាប់បាញ់សម្លាប់ប្រជាជនរបស់សហគមន៍នេះយ៉ាងសហាវ។ បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ គឺជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ប្រមាណ ៨សែន ៥ម៉ឺននាក់ បានរត់ទៅរស់នៅក្នុងជំរំជនភៀសខ្លួននៅប្រទេសបង់ក្លាដេស (Bangladesh) បន្ទាប់ពីក្រុមយោធាភូមាបានបើកប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ស្លាប់មនុស្សជាង ១៥០០នាក់កាលពីឆ្នាំ២០១៧។
ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ បាននាំឱ្យតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) នៅក្រុងឡាអេ ដែលជាស្ថាប័នយុត្តិធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ សម្រេចបើកសំណុំរឿងប្រល័យពូជសាសន៍នេះប្រឆាំងពួកយោធាជាផ្លូវការកាលពីថ្ងៃទី២១ កុម្ភៈ។ នៅថ្ងៃបើកសវនាការដំបូងកាលពីឆ្នាំ២០១៩ អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដែលកាលនោះអ្នកស្រីជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសភូមា បានដឹកនាំប្រតិភូឡើងទៅការពារក្តីនៅចំពោះមុខតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនេះ។ ប៉ុន្តែពេលនេះ អ្នកស្រីបានក្លាយជាជនរងគ្រោះ ហើយកំពុងជាប់ឃុំដោយសារពួកយោធាចាប់អ្នកស្រីនៅថ្ងៃរដ្ឋប្រហារទី១ កុម្ភៈ។ ចំពោះការជំនុំជម្រះក្ដីនៅលើកនេះ គឺរបបសឹកត្រូវការពារខ្លួន ព្រោះជាជនជាប់ចោទផ្ទាល់។
របបសឹកបានបញ្ជូនប្រតិភូមួយក្រុមដឹកនាំដោយលោក Ko Ko Hlaing រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ និងអ្នកស្រីរដ្ឋអាជ្ញា Thida Oo ទៅការពារខ្លួនក្នុងសំណុំរឿងនេះ។ ក្នុងសវនាការនេះ ភាគីយោធាភូមា បានឡើងថ្លែងប្រឆាំងការចោទថាពួកយោធាបានប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើសហគមន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដោយបានច្រានចោលយុត្តាធិការរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ដោយលើកយកអង្គច្បាប់មកសំអាងថា តុលាការនេះពុំមានសមត្ថកិច្ចក្នុងសំណុំរឿងនេះទេ។
ពួកយោធាភូមា មិនទទួលស្គាល់អង្គការសមាគមមូស្លីមនៅប្រទេស Gambia ជាប្រទេសមួយឡើយ។ តំណាងរបបសឹកព្យាយាមលើកយកមាត្រាមួយចំនួនរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) មកធ្វើការបកស្រាយ និងសំអាង ហើយក៏ច្រានចោលភាគីដើមបណ្ដឹងមកពីអង្គការសន្និសីទមូស្លីមនៃប្រទេស Gambia ថាពុំមែនជារដ្ឋអធិបតេយ្យមួយឡើយ។
ក្នុងនាមដើមបណ្ដឹង គឺអង្គការសន្និសីទមូស្លីមមួយនេះបានបង្ហាញសក្ខីកម្មវាយបកវិញនៅក្នុងសវនាការកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២។ ដើមបណ្ដឹងបានចោទក្រុមយោធាភូមា ថាបានរំលោភសន្ធិសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ១៩៤៨ ស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ តែបែបនេះក្ដី តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) បានទទួលស្គាល់អង្គការសន្និសីទមូស្លីម ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេស Gambia គឺជាដើមបណ្ដឹងជាផ្លូវការទៅហើយ។
ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ របបសឹកភូមា កំពុងក្លាយជាជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មធំៗចំនួន២ ក្នុងពេលតែមួយ គឺអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើសហគមន៍មូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) កំពុងដំណើរការរឿងក្ដីនេះ និងមួយទៀតរបបសឹកភូមា កំពុងប្រឈមមុខនឹងបទចោទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ហើយសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋនេះកំពុងស្ថិតក្នុងដែនយុត្តាធិការនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហុឡង់ដ៍៕