កិច្ចប្រជុំមួយនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិមានសមាជិក ១៥ប្រទេស បានបោះឆ្នោតលើសេចក្តីសម្រេចចិត្តមោះមុតមួយលេខ២៦៦៩ ដោយសំឡេងឯកច្ឆន្ទបង្គាប់ទៅរបបសឹកភូមា ឲ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ និងបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវអំពើហិង្សាទៅលើក្រុមប្រឆាំង។
អ្នកសង្កេតការណ៍ និងអ្នកសារព័ត៌មានមានការភ្ញាក់ផ្អើលដោយសារតែពេលនេះប្រទេសមហាអំណាចពីរធ្លាប់តែបោះឆ្នោតជំទាស់ ដែលគេហៅថាបោះឆ្នោតសិទ្ធិវេតូនោះ បែរជាបោះឆ្នោតអនុប្បវាទ។ ប្រទេសពីរនេះ គឺចិន និងរុស្ស៊ី សមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។
កន្លងមក ប្រទេសពីរនេះតែងតែបោះឆ្នោតជំទាស់ រាំងខ្ទប់មិនឲ្យមានដំណោះស្រាយណាមួយធ្លាក់ទៅលើប្រទេសភូមានោះទេ សូម្បីតែចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមថ្កោលទោសពួកយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារ ក៏ចិន និងរុស្ស៊ីប្រើសំឡេងជំទាស់ផងដែរ ហើយទីបំផុតសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះចេញពុំរួចនោះទេ រហូតអូសសំឡេងទៅកាន់មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីថ្ងៃទី២២ ធ្នូ រុស្ស៊ី និងចិន បានដូរឥរិយាបថរបស់ពួកគេដោយសម្រេចបោះឆ្នោតអនុប្បវាទ។ តាមបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិ សន្លឹកឆ្នោតអនុប្បវាទមិនអាចរាប់បានថាជាតួលេខបានការនោះទេ គឺស្មើនឹងសូន្យ។ វាមានន័យថា សន្លឹកឆ្នោតនេះគ្មានន័យដើម្បីធ្វើឲ្យរាំងខ្ទប់សេចក្ដីសម្រេចអ្វីមួយឡើយ។ ដូចនេះ សំឡេងឆ្នោតដែលអនុម័តឲ្យមានជាសេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ២៦៦៩ អាចបង្គាប់ទៅពួកយោធាភូមាឲ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ គឺ ១២សំឡេងទល់នឹង ៣សំឡេងអនុប្បវាទ ក្នុងនោះប្រទេសឥណ្ឌា ដែលពុំមែនជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ក៏បានបោះឆ្នោតអនុប្បវាទផងដែរ។
អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកសង្កេតការណ៍យល់ថា ការដោះដូរឥរិយាបថរបស់ចិន និងរុស្ស៊ីនៅពេលនេះ ក៏វាកើតឡើងនៅពេលដែលប្រទេសយ៉ាងតិចជិត ៤០ប្រទេសកាលពីខែកញ្ញា បានដាក់ញត្តិទាមទារឲ្យគណៈកម្មការមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ពិនិត្យមើលមាត្រាទាំងឡាយណាដែលទាក់ទងនឹងបុព្វសិទ្ធិរបស់ពួកមហាអំណាច ក្នុងការប្រើសិទ្ធិរបស់ពួកគេជំទាស់ធ្វើឲ្យរាំងខ្ទប់ដំណោះស្រាយពីអង្គការសហប្រជាជាតិ។
បើតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AP អ្នកច្បាប់ និងគណៈកម្មការមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិកំពុងតែសិក្សាថា តើត្រូវបន្ថយសិទ្ធិវេតូរបស់ពួកមហាអំណាចនេះកម្រិតណា ដើម្បីកុំឲ្យពួកគេមានសិទ្ធិរាំងខ្ទប់សេចក្ដីសម្រេចក្នុងការដាក់ទម្ងន់ ឬចាត់វិធានការទៅលើប្រទេសណាមួយដែលរំលោភធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិធ្ងន់ធ្ងរ។ នេះជាផ្នែកមួយដែលធ្វើឲ្យចិន និងរុស្ស៊ី ដោះដូរឥរិយាបថដូចនេះចំពោះអ្វីដែលពួកគេធ្លាប់ធ្វើឲ្យរាំងស្ទះដំណោះស្រាយទៅលើប្រទេសភូមា ដែលស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំនៃរបបសឹក។
បើតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AP សេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ២៦៦៩ គឺជាសេចក្ដីព្រាង និងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមចេញពីប្រទេសអង់គ្លេស ហើយគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ខណៈដែលអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិកទទួលសំណើពីប្រមុខការទូតនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និងសិង្ហបុរី ដែលបានស្នើឲ្យមានវិធានការចេញពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខទៅលើភូមា កាលដែលពួកគាត់ទៅចូលរួមប្រជុំមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីខែកញ្ញា កន្លងទៅនេះ។
ឥឡូវនេះ ពេលវេលាមកឈានដល់ការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចពីស្ថាប័នដ៏មានឥទ្ធិពលក្នុងពិភពលោកទៅលើប្រទេសភូមា គឺជាសញ្ញាប្រាប់របបសឹកថា ត្រូវតែដោះដូរភាពរឹងទទឹង ភាពមានះរបស់ខ្លួនជាបន្ទាន់។
ជាមួយគ្នានេះ សេចក្ដីសម្រេចចិត្តលេខ២៦៦៩ ក៏ទាមទារឲ្យរបបសឹកភូមា គោរពនិងអនុវត្តឲ្យបាននូវគោលការណ៍ ៥ចំណុចរបស់អាស៊ាន ដែលបានធ្វើឡើងកាលពីខែមេសា នៅចំពោះមុខមេរដ្ឋប្រហារឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង នៅទីក្រុងចាកាតា ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។
ក្នុងគោលការណ៍កុងសង់ស៊ីស ៥ចំណុចនេះ គឺចំណុចដែលសំខាន់ ការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ដោយបញ្ឈប់អំពើហិង្សា ហើយរៀបចំផ្ទេរអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
អ្នកសង្កេតការណ៍មើលឃើញថា នៅឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រធានអាស៊ានបន្តពីប្រទេសកម្ពុជា គេមានជំនឿជាខ្លាំងទៅលើប្រទេសនេះដែលនឹងរកយន្តការជាគន្លឹះគាបសង្កត់ពួកយោធាឲ្យអនុវត្តគោលការណ៍ ៥ចំណុចនេះឲ្យបាន ហើយឈានទៅដល់ការផ្ទេរអំណាចទៅរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលឡើងវិញ ទោះបីតាមរយៈការបោះឆ្នោតក៏ដោយ។
អ្នកសង្កេតការណ៍ក៏យល់ឃើញទៀតថា នៅឆ្នាំក្រោយ ពួកយោធាភូមានឹងកំណត់យកខែសីហា ដើម្បីរៀបចំបោះឆ្នោតឡើងវិញ គឺប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីនៅពេលនោះទំនងជានឹងលូកដៃចូលកិច្ចការបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសនេះ ដើម្បីកែទម្រង់ស្ថាប័នបោះឆ្នោតដែលពួកយោធាបង្កើតឡើង ព្រោះឥណ្ឌូនេស៊ី តែងតែទទូចថា ស្ថាប័នបោះឆ្នោតមិនត្រូវមានសមាសភាពពួកយោធានោះទេ។ ស្ថាប័ននេះ គឺត្រូវតែជាយន្តការឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត ហើយការរៀបចំការបោះឆ្នោតទាំងអស់ត្រូវតែបើកចំហសម្រាប់សេរីភាពអ្នកនយោបាយគ្រប់បក្សនយោបាយទាំងអស់។
គេក៏រំពឹងថា ឥណ្ឌូនេស៊ីនឹងកៀងគរកម្លាំងសហគមន៍អន្តរជាតិផ្សេងៗ ដូចជាសមាគមអាស៊ាន សហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ចូលទៅពាក់ព័ន្ធចំពោះការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសភូមា នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។
តែទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ រួមទាំងអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ប្រធានាធិបតី វីន ម្យីន ដោយផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យពួកគេធ្វើនយោបាយឡើងវិញ គឺជារឿងចាំបាច់បំផុត ទើបការបោះឆ្នោតឆ្លុះបញ្ចាំងនូវឆន្ទៈរបស់ប្រជាជនភូមា៕