ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ី សម្រេចបញ្ជូនឧត្តមសេនីយ៍ជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ឱ្យដឹកនាំប្រតិភូទៅប្រទេសភូមា ដោយប្រាប់ផ្ទាល់ទៅមេដឹកនាំរបបសឹកថា ឆ្នាំ២០២៣ នេះ ត្រូវតែផ្ទេរអំណាចទៅរកប្រព័ន្ធដឹកនាំតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
នេះបើតាមបណ្ដាញផ្សាយព័ត៌មាន Channel News Asia នៃប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលបានផ្សាយនៅថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ នេះ។
ឥណ្ឌូនេស៊ីបញ្ជូនឧត្តមសេនីយ៍ទៅប្រទេសភូមា នៅថ្ងៃទី១ កុម្ភៈ នេះ ចំពេលខួប ២ឆ្នាំដែលពួកយោធាបានធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ប្លន់អំណាចពីរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំដោយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ នៃក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យរបស់អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ជើងឯកប្រជាធិបតេយ្យអាស៊ី។
សម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ នេះ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី គឺជាប្រធានសមាគមអាស៊ានដែលជាសមាគមមួយមាន ១០ប្រទេស ក្នុងនោះមានប្រទេសភូមា ផងដែរ។ ប្រធានាធិបតី Joko Widodo ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន បាននិយាយថា ការបញ្ជូនឧត្តមសេនីយ៍ទៅជួបពួកយោធាភូមា ព្រោះឥណ្ឌូនេស៊ីធ្លាប់ឆ្លងកាត់ការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកយោធាដែរ។ ឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំទី៣ នៃពិភពលោក តែប្រទេសនេះធ្លាប់គ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំយោធា លោក Suharto ជាង ៣ទសវត្សរ៍។
លោក Suharto ត្រូវបានទម្លាក់ពីអំណាចដោយកម្លាំងប្រជាជននៅឆ្នាំ១៩៩៨ ហើយកងទ័ពនៅខាងប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញ។ ចាប់ពីរបបយោធាដួលរំលំទៅ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបានសម្រេចចាប់យកប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យមួយរឹងមាំ។ លោកបន្តថា ឥណ្ឌូនេស៊ីបានសម្រេចចាប់យកប្រព័ន្ធដឹកនាំក្រោមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យមួយរឹងមាំ ដោយសារតែមានការបែងចែកច្បាស់លាស់រវាងអំណាចយោធា និងអំណាចនៃស្ថាប័នស៊ីវិល។
លោកបញ្ជាក់ថា នៅពេលមានប្រជាធិបតេយ្យរឹងមាំ សង្គមក៏មានយុត្តិធម៌ជាមួយនឹងប្រព័ន្ធតុលាការមួយឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ មិនលម្អៀង ហើយគ្មានចំណុះឱ្យបក្សកាន់អំណាច។ លោកក៏បានប្រាប់ទៅ អ្នកសារព័ត៌មានថា បញ្ហាមួយទៀត ស្ថាប័នរៀបចំបោះឆ្នោតត្រូវតែឃ្លាតឆ្ងាយពីបក្សនយោបាយ គឺមិនត្រូវចំណុះឱ្យបក្សកាន់អំណាចឡើយ។ បើស្ថាប័ននេះនៅក្រោមបក្សកាន់អំណាច ឬក្រោមប្រព័ន្ធណាមួយដែលមានឥទ្ធិពលនោះ វានឹងនាំឱ្យប្រជាជន និងអ្នកបោះឆ្នោតគេមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលដែលមិនមានសុក្រឹតភាពនោះទេ។
លោកប្រធានាធិបតី Joko Widodo បានថ្លែងថា លោកមានការតាំងចិត្តហើយថា អាស៊ានមិនត្រូវក្លាយជាចំណាប់ខ្មាំងរបស់ប្រទេសភូមា ដែលស្ថិតនៅក្រោមពួកយោធានោះទេ។ លោកព្រមានថា បើគោលការណ៍ប្រាំចំណុចរបស់អាស៊ាន របបសឹកមិនអាចអនុវត្តបាន គឺអាស៊ានត្រូវរកយន្តការផ្សេងទៀតមកជួយដោះស្រាយ។
របបសឹកភូមា មានគម្រោងបោះឆ្នោតជាតិនៅចុងឆ្នាំនេះដោយស្ថាប័នបោះឆ្នោតនៅក្រោមរបបសឹក។
ប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ អ្នកស្រី Noeleen Heyzer នៅថ្ងៃទី១ កុម្ភៈ នេះ បានអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិរួមកម្លាំងគ្នាប្រឆាំងនឹងការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំឡើងដោយរបបសឹកភូមា។ អ្នកស្រីថាការបោះឆ្នោតនឹងមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយសេរី និងនយោបាយបើកចំហបានទេ បើពួកយោធាជាអ្នករៀបចំការបោះឆ្នោត។
អ្នកស្រីព្រមានថា ការបោះឆ្នោតជាតិនឹងជំរុញឱ្យភូមាធ្លាក់ក្នុងភាពហិង្សាកាន់តែខ្លាំង អូសបន្លាយជម្លោះកាន់តែយូរ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ប្រេសិតអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកដោះស្រាយវិបត្តិភូមា អ្នកស្រី Heyzer ក៏បានអំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូល ផ្តុំគ្នាជាកម្លាំងតែមួយដ៏ខ្លាំងក្លាប្រឆាំងនឹងការរៀបចំបោះឆ្នោតរបស់ពួកយោធាភូមា។
របបសឹកភូមាយកលេសធ្វើរដ្ឋប្រហារកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដោយចោទថាបានលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភាខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០។ តែការបោះឆ្នោតជាតិស្នើដោយរបបសឹក អាចនឹងរុញភូមាឱ្យកាន់តែមានអស្ថិរភាព ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋមិនអាចបំពេញសេរីភាពនយោបាយរបស់ខ្លួនបានពេញលេញ។ នេះជាការបញ្ជាក់បន្ថែមពីលោកអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ អង់តូនីញូ គូតារ៉េស (Antonio Guterres)។
លោក គូតារ៉េស បានសម្ដែងការខ្វល់ខ្វាយថា ការបោះឆ្នោតសភានៅភូមា ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងបរិបទដ៏ហិង្សា ខណៈយោធាបង្កើនការទម្លាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ ដុតផ្ទះសម្បែងជនស៊ីវិល បន្តចាប់ខ្លួន និងបង្ក្រាបបំភ័យមេដឹកនាំនយោបាយ ព្រមទាំងសកម្មជនស៊ីវិល និងអ្នកកាសែត។
ចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បានហៅគម្រោងរៀបចំការបោះឆ្នោតរបស់ពួកយោធាដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅចុងឆ្នាំ២០២៣ ថាជាការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះសម្រាប់បក្សសម្ព័ន្ធរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ៕