ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ចោទថា សហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាប្រទេសប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យ កំពុងធ្វើឱ្យមានស្តង់ដារពីរជុំវិញរបាយការណ៍ស្ដីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ រួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ ខណៈអាមេរិកខ្លួនឯងពុំបានចេញផ្សាយនូវរបាយការណ៍ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់ខ្លួននោះឡើយ។
ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកម្ពុជា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ នេះថា អាមេរិកជាប្រទេសដែលប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតាមបែបរបស់ខ្លួនជាង ២០០ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែនៅតែជួបប្រទះបញ្ហារំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដូចជា៖
- ការរើសអើងជាតិសាសន៍
- ឧក្រិដ្ឋកម្មស្អប់ខ្ពើមពូជសាសន៍
- ការបាញ់សម្លាប់ទ្រង់ទ្រាយធំ និងអំពើឃោរឃៅរបស់នគរបាល
- ការរំលោភបំពានក្នុងពន្ធនាគារ
- អត្រាមរណភាពរាប់លាននាក់ដោយសារជំងឺរាតត្បាត
- ការកាត់ទោសប្រហារជីវិត
- និងការរឹតត្បិតសិទ្ធិរំលូតកូន ជាដើម។
ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាលើកឡើងថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានបិទភ្នែកធ្វើជាមើលមិនឃើញនូវសកម្មភាពដ៏គ្រោះថ្នាក់ និងជ្រុលនិយមរបស់ក្រុមប្រឆាំងមួយចំនួនដែលផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ជេរប្រមាថ និងបង្កាច់បង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះឱ្យមានការរើសអើង ញុះញង់ឱ្យមានអំពើហិង្សា និងការស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍ ព្រមទាំងការអំពាវនាវឱ្យមានការបះបោរប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ ដែលទង្វើទាំងអស់នេះត្រូវបានថ្កោលទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសលោកខាងលិចដែរនោះ។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ករណីជាក់ស្តែងមួយបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីស្តង់ដារពីររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក គឺអាជ្ញាធរសហរដ្ឋអាមេរិកបានចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះបុគ្គលជាង ១០០០នាក់ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបះបោរនៅវិមានរដ្ឋសភាកន្លងមក ប៉ុន្តែសម្រាប់ស្ថានភាពដូចគ្នានៅពេលត្រូវបានអនុវត្តនៅកម្ពុជាលើក្រុមបះបោរ បែរជាអាមេរិករិះគន់ថាជាការកាត់ក្តីទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីបំបិទទស្សនៈដែលមិនស្របគ្នាទៅវិញ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីកម្ពុជាត្រូវគេរកឃើញថាជាប្រទេសដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដោយការបំបិទសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ ដែលប្រាសចាកពីមាត្រាដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអស់រយៈពេលជាង ៤០ឆ្នាំមកនេះ។
ប្រធានអង្គការសង់ត្រាល់ លោក មឿន តុលា បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Tshe Cambodia Daily ថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស គឺសំដៅទៅលើអាជ្ញាធររដ្ឋដែលពួកគេបានរំលោភអំណាច រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឬការធ្វើទារុណកម្មរបស់សមត្ថកិច្ច។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រសិនបើបុគ្គលណាមួយប្រើអំពើហិង្សាទៅលើបុគ្គលផ្សេងទៀតដែលគ្មានការចាត់វិធានការពីសមត្ថកិច្ច នោះវាក៏ជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែរ។
លោកបន្តថា នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឬមួយនៅតាមបណ្តាប្រទេសជឿនលឿនមួយចំនួនទៀត នៅពេលណាមានការបាញ់ ការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ការរើសអើងជាតិសាសន៍ ឬពណ៌សម្បុរ ឬការប្រើអំពើហិង្សាណាមួយ សមត្ថកិច្ចរបស់ប្រទេសនោះតែងចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ ហើយនេះមិនមែនជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទេ ដោយសារអាជ្ញាធរបានប្រើប្រាស់តួនាទីរបស់ខ្លួន។
លោកបន្តថា នៅកម្ពុជានៅពេលដែលកម្មករមានបញ្ហា ជាពិសេសក្រុមកម្មករណាហ្គាវើលដ៍ជាដើម ដែលត្រូវបានថៅកែបណ្តេញចេញពីការងារដោយសារពួកគេទាមទារឲ្យមានការបង្កើតសហជីព ការទាមទារឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួល ឬអនុវត្តនូវសិទ្ធិចរចាជាសមូហភាព ជាដើមនោះ អាជ្ញាធររដ្ឋមិនត្រឹមតែមិនបានរកដំណោះស្រាយសមរម្យដល់ពួកគេប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែបែរជានាំគ្នាបង្ក្រាបទៅលើក្រុមកូដករ និងបានចាប់ខ្លួនពួកគេដាក់ពន្ធនាគារទៅវិញ។
លោក មឿន តុលា បន្តថា អំពើទាំងនេះហើយដែលសហគមន៍អន្តរជាតិ ឬអាមេរិកជាដើម មិនមានអ្វីខុសទេនៅពេលដែលពួកគេតែងចាត់ទុកអំពើទាំងនោះថាជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
ប្រទេសដែលប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់ពីការរំលោភសិទ្ធិរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ជាក់ស្តែង របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០២១ របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២២ បានរកឃើញថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែបន្តរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសតាមរយៈនៃការគំរាមដោយប្រើកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធប្រឆាំងនឹងគូប្រជែងនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាដើម។
របាយការណ៍ដដែលបានលាតត្រដាងថា ក្នុងចំណោមការរំលោភបំពានដែលត្រូវបានរាយការណ៍ រួមមានការធ្វើទារុណកម្មដ៏ឃោរឃៅ អមនុស្សធម៌ ដែលបានធ្វើឲ្យអាប់ឱនកិត្តិយស និងការឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្តផងដែរ។ ជាងនេះទៀត ក៏មានការជ្រៀតជ្រែកទៅក្នុងជីវិតឯកជនរបស់ពលរដ្ឋតាមរយៈនៃការតាមដានតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអេឡិចត្រូនិក និងការរឹតត្បិតធ្ងន់ធ្ងរលើបណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានសេរី ការបញ្ចេញមតិ ការចូលរួមនយោបាយថែមទៀត។
របាយការណ៍ដដែលក៏បានរកឃើញដែរថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើការចោទប្រកាន់តាមអំពើចិត្តពីបទ «ញុះញង់» ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយប្រើប្រាស់ច្បាប់ ដើម្បីចោទប្រកាន់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកគាំទ្ររបស់ពួកគេពីបទឧក្រិដ្ឋផងដែរ។
បន្ថែមពីនេះ ក៏មានការយាយីកាន់តែខ្លាំងឡើងៗលើមេដឹកនាំសហជីពឯករាជ្យ សកម្មជនបរិស្ថាន និងពលរដ្ឋដែល «បញ្ចេញមតិដ៏រសើបទាក់ទិននឹងរឿងនយោបាយ» ក្នុងនោះរួមមានទាក់ទិនការឆ្លើយតបរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅនឹងការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ វិវាទដីធ្លី បញ្ហាព្រំដែនជាមួយវៀតណាម និងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសចិន ជាដើម។
មាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ ខណៈសេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានដោះស្រាយ និងពិនិត្យយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បក្សកាន់អំណាចសព្វថ្ងៃនេះ ត្រូវគេមើលឃើញថាបានអនុវត្តផ្ទុយពីមាត្រាដែលបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទាំងស្រុង។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០២២ អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា បានលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៤៩ នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ នៃប្រទេសស្វីស ថា ទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានៅតែបង្កការព្រួយបារម្ភធ្ងន់ធ្ងរដដែល ព្រោះថាលំហសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ និងនយោបាយនៅកម្ពុជាកាន់តែរួមតូច និងកំពុងដើរថយក្រោយដោយសារតែគ្រប់គ្រងតាមបែបឯកបក្សសព្វថ្ងៃនេះ៕