មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំង អំពាវនាវឱ្យមេដឹកនាំស្ថាប័នកំពូលរបស់ជាតិ អនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីធានានូវការអនុវត្តព្រះរាជតួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរឱ្យបានពេញលេញ ចៀសវាងនូវការរំលោភព្រះរាជសិទ្ធិរបស់ព្រះអង្គពីសំណាក់អ្នកមានអំណាច។
អតីតអ្នកទោសនយោបាយ និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី៣០ តុលា នេះថា ពិតមែនតែព្រះមហាក្សត្រគ្រងរាជសម្បត្តិដោយមិនកាន់អំណាច ប៉ុន្តែព្រះរាជសិទ្ធិរបស់ព្រះអង្គដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវតែធានាឱ្យបានដោយមេដឹកនាំស្ថាប័នកំពូលៗរបស់ជាតិ ដើម្បីឱ្យទ្រង់អាចបំពេញព្រះរាជកិច្ចរបស់ព្រះអង្គដោយពេញព្រះហឫទ័យ និងគ្មានការរងសម្ពាធពីស្ថាប័នណាមួយ ឬពីអ្នកមានអំណាចណាម្នាក់។
លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា ក្នុងនាមព្រះមហាក្សត្រខ្មែរជានិមិត្តរូបនៃការឯកភាពជាតិ និរន្តរភាពជាតិ ជាអ្នកធានានូវឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យ និងបូរណភាពទឹកដី មេដឹកនាំស្ថាប័នជាតិកំពូលៗទាំង ៣ ដូចជា ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងស្ថាប័នតុលាការ គួរតែធ្វើយ៉ាងណាឱ្យព្រះអង្គអាចមានព្រះរាជសិទ្ធិខ្ពង់ខ្ពស់ ក្នុងការសម្របសម្រួលជម្លោះរវាងអ្នកនយោបាយ ដើម្បីកុំឱ្យមានការបែកបាក់ជាតិបន្តទៀត ព្រោះថាជម្លោះអ្នកនយោបាយកន្លងមកមិនបានទូលសុំការសម្របសម្រួលពីព្រះអង្គឡើយ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំងរូបនេះបញ្ជាក់ថា ក្នុងនាមប្រទេសកម្ពុជាជាព្រះរាជាណាចក្រដែលព្រះមហាក្សត្រប្រតិបត្តិតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ព្រះអង្គគួរតែមានព្រះរាជតួនាទីជាធំក្នុងការដោះស្រាយវិវាទរវាងអ្នកនយោបាយទាំងអស់ ដើម្បីធានានូវការសាមគ្គីជាតិ ឯកភាពជាតិ ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ពិធីខួបលើកទី១៩ ព្រះវស្សានៃការឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម្តេចព្រះបរមនាថ សីហមុនី បានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រោយពីក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិជ្រើសតាំងជាឯកច្ឆន្ទ ឱ្យព្រះអង្គឡើងសោយរាជ្យជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរបន្តពីព្រះបិតាព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ កន្លងទៅ។
មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន បានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនក្នុងឱកាសនៃព្រះរាជពិធីខួបលើកទី១៩ឆ្នាំនៃការយាងឡើងគ្រងព្រះបរមសិរីរាជសម្បត្តិរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី កាលពីថ្ងៃទី២៩ តុលា ថា លោកសូមថ្វាយព្រះពរដល់ព្រះអង្គ ដើម្បីគង់ប្រថាប់គ្រងព្រះបរមសិរីរាជសម្បត្តិជាម្លប់ដល់ប្រជានុរាស្ត្រ ជាកូន ជាចៅរបស់ព្រះអង្គ ជ្រកកោនត្រជាក់ត្រជំ សុខដុមរមនាតរៀងទៅ។
មាត្រា៧ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បានចែងយ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរទ្រង់គ្រងរាជសម្បត្តិ តែមិនកាន់អំណាចទេ ហើយព្រះអង្គមិនអាចនរណារំលោភបំពានបានឡើយ។
ចំណែកមាត្រា៨ ចែងថា ព្រះអង្គគឺជានិមិត្តរូបនៃឯកភាពជាតិ និងនិរន្តរភាពជាតិ ធានាឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យ និងបូរណភាពទឹកដីនៃប្រទេសកម្ពុជា និងធានានូវការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ និងការគោរពសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិនានាផងដែរ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងសង្គម បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ធ្លាប់បានលើកឡើងកាលពីពេលកន្លងទៅថា ប្រជារាស្ត្រខ្មែរទាំងអស់គ្នាមិនត្រូវទិតៀនប្រមាថព្រះមហាក្សត្រទេ ប៉ុន្តែត្រូវជួយទាមទារមធ្យោបាយផ្សេងៗ ដើម្បីឲ្យព្រះអង្គអាចបំពេញព្រះរាជកិច្ចជូនជាតិឲ្យបានពេញលេញដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញវិញ នោះទើបជាការប្រសើរ។
អ្នកវិភាគរូបនេះព្រមានថា ការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ ឬបង្ខំឱ្យព្រះអង្គធ្វើអ្វីៗតាមអំណាចរបស់ខ្លួននោះ មិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់កិត្តិយសរបស់ព្រះមហាក្សត្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបង្ហាញពីទង្វើរបស់អ្នកទាំងនោះឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ថា ពួកគេកំពុងរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀត។
បើទោះបីជាមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចសម្ដែងការគោរពដល់ព្រះមហាក្សត្រក្នុងថ្ងៃខួបនេះក៏ដោយ ក៏នៅតែមានការរិះគន់ពីទង្វើរបស់លោក ហ៊ុន សែន កន្លងមកដែលតែងរំលោភលើព្រះរាជតួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រជាញឹកញាប់ ដោយការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា ដែលបានកម្រិតព្រះរាជតួនាទីរបស់ព្រះអង្គឱ្យស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលអំណាចរបស់ខ្លួនរហូតមក។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍រិះគន់ថា ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរពិតមែនតែត្រូវបានការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប៉ុន្តែច្បាប់កំពូលនេះត្រូវបានរំលោភជាញឹកញាប់ដោយមេបក្សកាន់អំណាច ដែលលើកបន្តុបដោយវៀតណាម រហូតឈ្លានពានដល់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រថែមទៀត ក្នុងនោះ លោក ហ៊ុន សែន តែងបង្ខំឱ្យព្រះអង្គចេញព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំងដំឡើងឋានៈដល់បក្ខពួកខ្លួនឯង និងបង្ខំឱ្យទ្រង់ឡាយព្រះហស្តលេខាលើច្បាប់ដែលបង្កើតឡើងដើម្បីការពារអំណាចខ្លួនឯងថែមទៀត។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ កាលពីឆ្នាំ២០០៥ លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់បានគំរាមរំលាយរបបរាជានិយម ហើយដាក់ជំនួសមកវិញនូវរបបសាធារណរដ្ឋផងដែរ ប្រសិនបើសម្ដេចព្រះបរមនាថ សីហមុនី មិនព្រមឡាយព្រះហស្តលេខាលើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ ស្ដីពីព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ដើម្បីឱ្យបក្សកាន់អំណាចអាចចុះកិច្ចព្រមព្រៀងខុសច្បាប់នានាជាមួយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បន្តទៀតទេនោះ៕