វេទិកាពលរដ្ឋ ចាត់ទុកការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ថាជាឧក្រិដ្ឋកម្មប្រជាធិបតេយ្យ ស្របពេលសហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមិនបានដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍នៅក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នាពេលខាងមុខនេះ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់វេទិកាពលរដ្ឋស្ដីពី «ការបោះឆ្នោត ៥ មិថុនា ២០២២ ជាឧក្រិដ្ឋកម្មប្រជាធិបតេយ្យ» ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ សង្កេតឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវការតែរូបភាពឃោសនា និងវត្តមានពលរដ្ឋចូលរួមបោះឆ្នោតដើម្បីបំភ្លៃប្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិអំពីរបស់ដែលគេហៅថា សេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលឲ្យដឹងថា ការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍មួយដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាអ្នករៀបចំ និងចាត់ចែងទាំងស្រុងដើម្បីប្លន់យកអំណាចនៅមូលដ្ឋាន ដោយទាញគណបក្សផ្សេងៗទៀតឱ្យចូលរួមកំដរ និងបង្កើតជាទស្សនីយភាពបោះឆ្នោតគគ្រឹកគគ្រេងមួយ។
ក្រុមនេះចាត់ទុកថា រូបភាពគគ្រឹកគគ្រេងទាំងនោះ មិនខុសអ្វីពីការធ្វើសកម្មភាពបោកបញ្ឆោតសកម្មជន អ្នកគាំទ្រ និងពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតឱ្យបក្សប្រជាជនយកទៅប្រើប្រាស់ ដើម្បីបិទបាំងមុខមាត់ខុសច្បាប់នៃរដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ននេះទេ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ ធ្វើឡើងមួយថ្ងៃក្រោយការប្រកាសរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅប្រទេសស្វីស កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែឧសភា ដែលថាយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត «ដែលមានគណបក្សចំនួន ១៧ចូលរួមនោះថាជាទិដ្ឋភាពនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមវេទិកាពលរដ្ឋចាត់ទុកការអះអាងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ថាជាការបំភ័ន្ត និងយកចំណេញមុខមាត់សម្រាប់គណបក្សរបស់ខ្លួន ហើយថាទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសបែបនេះក្ដី ប៉ុន្តែលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន និងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) កំណត់ទុកជាមុនរួចទៅហើយ។
ក្រុមវេទិកាពលរដ្ឋអះអាងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និង គ.ជ.ប. អាចបែងចែកអាសនៈខ្លះៗឱ្យគណបក្សចូលរួមមួយចំនួនដើម្បីគ្រាន់តែឱ្យមើលឃើញនូវរូបភាពសំឡេងចម្រុះ លម្អអំណាចរដ្ឋបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងគោលដៅលួងលោមភ្នែកពលរដ្ឋ និងសហគមន៍អន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែតំណែងមេឃុំ និងចៅសង្កាត់នៅទូទាំងប្រទេស អាចនឹងត្រូវបក្សប្រជាជនកម្ពុជារៀបចំទិន្នន័យបន្លំយកស្ទើរតែទាំងអស់ ដូច្នេះហើយការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នៅពេលខាងមុខនេះ មិនមែនត្រឹមតែជាការលួចសន្លឹកឆ្នោតនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាឧក្រិដ្ឋកម្មប្លន់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតតែម្ដង។
វេទិកាពលរដ្ឋបង្ហាញការសោកស្ដាយ ដោយថាគណបក្សនានាសមណាស់ត្រូវមានសេចក្ដីក្លាហានក្នុងសកម្មភាពនយោបាយរបស់ខ្លួនឱ្យស័ក្ដិសមជាអង្គការនៃអ្នកនយោបាយបម្រើពលរដ្ឋ នៅក្នុងចលនាតស៊ូនយោបាយដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
វេទិកាពលរដ្ឋបញ្ជាក់ថា ខ្លួនពុំបានប្រកាសជំហរដើម្បីប្រឆាំងនឹងការសម្រេចចិត្តរបស់ពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ ប៉ុន្តែខ្លួនប្រឆាំងដាច់ខាតនឹងអំពើអយុត្តិធម៌ធ្ងន់ធ្ងរ និងឧក្រិដ្ឋកម្មបោះឆ្នោត។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែលអះអាងថា ទោះបីពលរដ្ឋគ្រប់រូបចេញទៅបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ក៏ដោយ ក៏នឹងមិនធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលអ្វីដែរ ពីព្រោះលទ្ធផលបោះឆ្នោតត្រូវគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និង គ.ជ.ប. រៀបចំទុករួចស្រេចតាំងពីមុនការបោះឆ្នោតមកម្ល៉េះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ បានប្រតិកម្មដោយចាត់ទុកសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់វេទិកាពលរដ្ឋ ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែឧសភា ធ្វើឡើងដោយគំនុំបុគ្គល។ លោកបន្តថា ការប្រៀបធៀបការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ស្មើនឹងវៀតណាមវាយស្រុកនេះ ជាការប្រៀបធៀបមិនត្រឹមត្រូវ ហើយសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់វេទិកាពលរដ្ឋនេះធ្វើឡើងក្នុងចេតនាគំនុំបុគ្គលច្រើនជាង។
ឆ្លើយតបនឹងការប្រតិកម្មនេះ ប្រធានវេទិកាពលរដ្ឋ និងអ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ បានចាត់ទុកទស្សនៈរបស់លោក សុន ឆ័យ ថាមានលក្ខណៈជាប្រជាធិបតេយ្យចង្អៀតចង្អល់ដែលមិនមែនជាប្រជាធិបតេយ្យជាតិទេ ខណៈលោកដែលជាអ្នកនយោបាយជើងចាស់ គួរណាស់យល់ពីប្រជាធិបតេយ្យជាតិ។ លោកថា អ្វីៗដែលលោក សុន ឆ័យ កំពុងធ្វើនៅពេលនេះ បានជាប្រយោជន៍ធំណាស់ដល់រដ្ឋបាលផ្ដាច់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលបានសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
លោក គឹម សុខ ស្នើទៅអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ ពិនិត្យមើលសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ឱ្យបានហ្មត់ចត់ មុននឹងចោទប្រកាន់ចំពោះការវាយតម្លៃរបស់វេទិកាពលរដ្ឋអំពីការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ដែលជាការបោះឆ្នោតឧក្រិដ្ឋកម្មប្រជាធិបតេយ្យ។
ប្រធានវេទិកាពលរដ្ឋរូបនេះថា បច្ចុប្បន្ន លោក សុន ឆ័យ កំពុងជួយលម្អបុគ្គលសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យ ដោយថានៅសល់តែប៉ុន្មានថ្ងៃទៀត ក្រោយការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ពលរដ្ឋកាន់តែច្រើននឹងដឹងការពិត។
កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ សហភាពអឺរ៉ុបបានព្រមានជាថ្មីទៀតពីវិធានការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) ទាំងស្រុងពីកម្ពុជា បើស្ថានការណ៍នយោបាយមិនវិលទៅស្ដារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ តាមរយៈការបើកផ្លូវឱ្យមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា បានចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយឡើងវិញទេនោះ៕