មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយរូប បានរំឭកព្រឹត្តិការណ៍ដ៏តក់ស្លុតកាលពី ៥ឆ្នាំមុនថា ម៉ោង ១២រំលងអធ្រាត្រថ្ងៃទី០២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ នេះ គឺខួប ៥ឆ្នាំនៃការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយជាតិ និងអន្តរជាតិដ៏ល្បីរន្ទឺមួយ ខណៈលោក កឹម សុខា នៅបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌យ៉ាងស្វិតស្វាញដោយអហិង្សា។
អតីតនាយកខុទ្ទកាល័យប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក មុត ចន្ថា បានសរសេរលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួននៅថ្ងៃទី២ កញ្ញា នេះថា ទោះបីត្រូវបាត់បង់សេរីភាព និងទទួលរងនូវអំពើអយុត្តិធម៌ដោយសារបុព្វហេតុតស៊ូនយោបាយដោយអហិង្សាដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស សេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក៏លោក កឹម សុខា នៅតែបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌យ៉ាងស្វិតស្វាញ អត់ធ្មត់ និងដោយអហិង្សានៅចំពោះមុខតុលាការដែរ។
លោកបន្ថែមថា ទោះបីជាការតស៊ូនេះក៏ត្រូវបានរងនូវការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់អតីតដៃគូនយោបាយ ដែលពួកគេបានលាបពណ៌លើរូបលោកថា កំពុងដើរតួបំពេញឱ្យសវនាការឆាកល្ខោន និងតុលាការនយោបាយរបស់បក្សកាន់អំណាចយ៉ាងណាក៏ដោយ។
លោក មុត ចន្ថា លើកឡើងថា មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា មិនត្រឹមតែទទួលរងនូវអំពើអយុត្តិធម៌ពីគូប្រជែងនយោបាយរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែលោកក៏ត្រូវបានអតីតដៃគូនយោបាយប្រមាថចោទប្រកាន់ថា ការជាប់ពន្ធនាគាររបស់លោកជាការជាប់ពន្ធនាគារសិប្បនិមិត្ត និងថែមទាំងបានយកសេរីភាពរបស់លោកធ្វើជាល្បែងភ្នាល់នយោបាយថែមទៀត។
អតីតនាយកខុទ្ទកាល័យប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរូបនេះបង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថា សវនាការដែលអូសបន្លាយរយៈពេល ៥ឆ្នាំនៃសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា កន្លងមកនេះ នឹងត្រូវបញ្ចប់ក្នុងពេលឆាប់ៗ ដើម្បីបន្តស្មារតីផ្សះផ្សា និងបង្រួបបង្រួមជាតិខ្មែរ ទោះបីបញ្ហាបុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួន ឬបញ្ហាប្រទេសជាតិក្តី ប្រសើរជាជាងការយល់ច្រឡំនាំឲ្យបាត់បង់ការជឿទុកចិត្តគ្នារវាងខ្មែរ និងខ្មែរ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើស្របពេលនឹងខួប ៥ឆ្នាំនៃការចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ដែលបានរងនូវការចោទប្រកាន់ពីបទឃុបឃិតជាមួយរដ្ឋបរទេសកាលពីឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅនោះ។
កាលពីថ្ងៃទី២ ឈានចូលថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ អាជ្ញាធររបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានសម្រុកចូលចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ទាំងកណ្ដាលអាធ្រាត្រដល់គេហដ្ឋានរបស់លោកក្នុងពេលដែលលោកកំពុងមានអភ័យឯកសិទ្ធិសភានៅឡើយ ក្រោមបទចោទប្រកាន់ថាលោកត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ក្រោយចាប់ខ្លួន មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅក្នុងពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជិតព្រំដែនប្រទេសវៀតណាម ជាង ១ឆ្នាំ។ ក្រោយមក នៅថ្ងៃទី០៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ លោក កឹម សុខា ក៏ត្រូវបានផ្ទេរការឃុំខ្លួនពីពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ មកឃុំឃាំងនៅគេហដ្ឋានរបស់លោកវិញនៅក្រោមហេតុផលសុខភាពមិនប្រក្រតី។
ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានចេញដីកាដោះលែងរូបលោកឲ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន ប៉ុន្តែស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការដដែល និងក្រោមលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន ក្នុងនោះលោក កឹម សុខា មានសេរីភាពដើរហើរនៅគ្រប់ទីកន្លែងទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែហាមមិនឲ្យចេញទៅក្រៅ និងហាមមិនឱ្យនិយាយ ឬធ្វើសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយដាច់ខាត។
នេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេដែលលោក កឹម សុខា រងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយពីគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន តាំងពីជិត ២០ឆ្នាំមុនមក ព្រោះតែការតស៊ូដើម្បីបុព្វហេតុលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ក្នុងនោះ លោកត្រូវជាប់ពន្ធនាគារលើកដំបូងនៅថ្ងៃ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៥ ពីការចោទប្ដឹងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ក្នុងនាមលោកជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោកត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពវិញនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៦ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលរបស់បុរសខ្លាំងលោក ហ៊ុន សែន រងសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
លោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ បានប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកដោយបកស្រាយថា សំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា អាចត្រូវបញ្ចប់ឆាប់ ឬនៅពេលណានោះ គឺអាស្រ័យលើការសម្រេចរបស់តុលាការ ដែលផ្អែកលើអង្គច្បាប់ ដោយមិនមែនសម្រេចលើអ្នកតាមដាន អ្នកវិភាគ និងអ្នកសង្កេតការណ៍នោះទេ។
លោកបន្តថា ការទាមទារឲ្យរឿងក្តីនេះឆាប់ចប់ដើម្បីឲ្យលោក កឹម សុខា អាចចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ២០២៣ គឺមិនត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់នោះឡើយ។ លោកអះអាងថា ជួនកាលដំណើរការរឿងក្តីបានចប់លឿន ហើយតុលាការរកឃើញលោក កឹម សុខា មានទោសដូចការចោទប្រកាន់ ដូច្នេះមេដឹកនាំប្រឆាំងរូបនេះនឹងត្រូវបន្តនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការទៀត ដោយមិនអាចទៅចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតបាននោះទេ។
លោកបន្ថែមថា ចំពោះសំណុំរឿងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ ដែលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ បើការស៊ើបអង្កេត និងការតតាំងគ្នាត្រូវបានបញ្ចប់លឿន គឺអាចប៉ះពាល់ដល់យុត្តិធម៌៕