អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ រកឃើញថា សហជីពដែលស្និទ្ធជាមួយថៅកែ ពួកគេរស់បានស្រួល ដែលផ្ទុយពីសហជីពការពារសិទ្ធិកម្មករ តែងត្រូវបានអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនប្រើប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅពេលធ្វើសកម្មភាពទាមទារការគោរពច្បាប់ការងារ។
ការរកឃើញនេះ ធ្វើឡើងក្នុងរបាយការណ៍ចងក្រងមួយរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch ដែលមានចំណងជើងថា «មានតែសហជីព “មីកញ្ចប់” ឬសហជីពស្និទ្ធនឹងថៅកែទេ អាចបន្តរស់រានបាន» ដែលចេញផ្សាយនាថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ឲ្យដឹងថា ការបណ្តេញចេញ និងការកាត់រំសាយការងារទ្រង់ទ្រាយធំចំនួន ៥ករណីដែលមិនយុត្តិធម៌សំដៅចំពោះមេដឹកនាំសហជីព និងសមាជិកសកម្មជន ដែលនេះវាបានបន្ថែមបញ្ហាដែលកម្ពុជាមានមកជាយូរហើយទាក់ទិនការបំពានលើការងារសហជីព។
ការបណ្ដេញចេញនេះ ក្រោយពីពួកគេបានចូលជាសមាជិកសហជីពឯករាជ្យនៅតាមបណ្តារោងចក្រ បនកាស៊ីណូ និងទីកន្លែងពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗទៀត។ ក្រោយពីបណ្ដេញ និងការរំសាយទាំងអយុត្តិធម៌ហើយ នៅពេលធ្វើកូដកម្មអហិង្សា ត្រូវបានរារាំងដោយការប្រើប្រាស់វិធានផ្សេងៗដើម្បីទប់ស្កាត់។
ជាក់ស្ដែង ក្រុមហ៊ុនល្បែងកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ (Naga World) នៅភ្នំពេញបានរំសាយបុគ្គលិករបស់ខ្លួនយ៉ាងច្រើនក្រោមការប្រើប្រាស់វិធានសុខាភិបាល ទាក់ទងនឹងការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ ដើម្បីរារាំងកម្មករកុំឲ្យអាចអនុវត្តសិទ្ធិធ្វើកូដកម្មរបស់ខ្លួន ក្នុងនោះអាជ្ញាធរហាក់មានការព្រងើយ និងចាត់ទុកកូដកម្មជាអំពើ “ខុសច្បាប់” ហើយប៉ូលិស និងភ្នាក់ងារសន្តិសុខគ្មានឯកសណ្ឋាន និងកម្លាំងសន្តិសុខផ្សេងៗទៀត បានប្រើប្រាស់កម្លាំងមិនសមាមាត្រក្នុងការបង្ក្រាបកូដករ និងប្រើប្រាស់កម្លាំងរុញ និងចាប់កូដកររុញចូលរថយន្តក្រុង ហើយដឹកទៅកាន់ទីកន្លែងមួយនៅជាយរាជធានីភ្នំពេញ។
ក្នុងនោះ មេដឹកនាំ និងសមាជិកសហជីពត្រូវបានចាប់ និងឃុំខ្លួនមុនកាត់ក្តី ខណៈពេលដែលដោះលែងវិញ បទចោទប្រកាន់ក៏មិនត្រូវទម្លាក់ចោលដែរ ហើយករណីនេះធ្វើឲ្យពួកគេប្រឈមនឹងការចាប់ខ្លួនជាថ្មីទៀត បើពួកគេចេញធ្វើសកម្មភាពទាមទារដំណោះស្រាយវិវាទការងារនោះ។
ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនេះ ធ្វើឡើងចំពោះតែសហជីពដែលការពារសិទ្ធិកម្មករតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែសម្រាប់សហជីពការពារថៅកែក្រុមហ៊ុន និងរដ្ឋាភិបាលវិញ ពួកគេមានភាពងាយស្រួលក្នុងការចងក្រង និងចុះឈ្មោះណាស់ ហេតុដូច្នេះទើបគេបានប្រៀបប្រដូចដំណើរការចងក្រង និងចុះឈ្មោះសហជីពរបស់ពួកគេដូចជាការចំណាយពេលត្រឹមតែ ២នាទីក្នុងការឆុងមីមួយកញ្ចប់ប៉ុណ្ណោះ។
HRW អះអាងថា ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនេះ ដោយសារតែសហជីពឯករាជ្យបានធ្វើកូដកម្ម ពួកគេតែងតែរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ឬនិយោជក អាជ្ញាធរកម្ពុជាដែលជាហេតុនាំឲ្យមានការចាប់ខ្លួន និងឃុំឃាំងមុនការកាត់ក្តី ដោយការគំរាមបង្ករបួសស្នាម សម្លាប់ និងចាប់បញ្ជូនទៅកាត់ទោស និងទម្រង់ផ្សេងៗទៀតនៃការគំរាមកំហែង។
HRW ចាត់ទុកការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនសហជីពជាការសងសឹករបស់រដ្ឋាភិបាល និងរបស់និយោជក ផ្ទុយពីសហជីពដែលមានទំនោរទៅរកគណបក្សកាន់អំណាចដែលមានលោក ហ៊ុន សែន ឬក្រុមថៅកែ។
ករណីនេះ វាបានបង្កនូវការគំរាមដល់ស្ថិរភាពនៃសហជីពឯករាជ្យមួយផ្នែកត្រូវប្រឈមឧបសគ្គរដ្ឋបាល និងច្បាប់ដែលរារាំងពួកគាត់ពីការអនុវត្តការងារពេញលេញ និងមួយផ្នែកទៀតត្រូវរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់សមាជិករបស់គេ ខណៈសេរីភាពសមាគម រួមមានសិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងការចរចារួមនៃសហជីពឯករាជ្យដូចមានចែងក្នុងកាតព្វកិច្ចរបស់កម្ពុជាក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ កំពុងរងនូវការវាយប្រហារ។
HRW អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាខកខានមិនបានចាត់វិធានការគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការដោះស្រាយការរំលោភសិទ្ធិការងារដ៏ធ្ងន់ធ្ងរទាំងនេះ ទើបមានការចោទសួរយ៉ាងច្រើនពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយនេះបានផ្ដល់អនុសាសន៍ទៅក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈចំនួន ៣ចំណុច ក្នុងនោះបញ្ឈប់ការចេញសារាចរណែនាំដែលមានការបកស្រាយមិនត្រឹមត្រូវលើច្បាប់ស្ដីពីការងារ ដែលនេះជាការបដិសេធទាំងស្រុងនូវសិទ្ធិរបស់កម្មករ ជាដើម។
ក្រៅពីក្រសួងការងារ HRW ក៏ឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងយុត្តិធម៌ ត្រូវបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ដីកាតុលាការ និងការចាប់ខ្លួន ឃុំឃាំង និងការកាត់ក្តីព្រហ្មទណ្ឌដល់មេដឹកនាំសហជីព និងសមាជិកសកម្មជន ដើម្បីដាក់កំហិតសិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងសេរីភាពសមាគម។ លើសពីនេះ ក៏ជំរុញរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើវិសោធនកម្ម ឬលុបចោលដោយមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសង្គមស៊ីវិល គ្រប់ច្បាប់ទាំងអស់ដែលមានលក្ខណៈដាក់កម្រិតសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការជួបជុំដោយសន្តិវិធី និងសេរីភាពបង្កើតសមាគមដែលជំទាស់ទៅនឹងកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សជាអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា ដែលរួមមានទាំងច្បាប់ស្ដីពីសហជីព ច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ច្បាប់ទាក់ទងនឹងសុខភាពសាធារណៈដ៏ចម្រូងចម្រាសផងដែរ។
HRW ជំរុញឲ្យអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិមានការិយាល័យតំណាងថ្នាក់តំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិកនៃក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា ថ្កោលទោសជាសាធារណៈចំពោះកម្ពុជាដែលបន្តមិនអនុលោមអនុសញ្ញាអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ក្នុងការការពារសេរីភាពបង្កើតសមាគម។
HRW យល់ថា ការដាក់សម្ពាធឱ្យអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិនូវតួនាទីជាភាគីទី៣ ក្នុងការសង្កេតលើការដោះស្រាយវិវាទការងារ ដើម្បីធានាលើភាពយុត្តិធម៌ និងដំណោះស្រាយទាន់ពេលវេលាចំពោះវិវាទការងារ។
ការជំរុញនេះ បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្តមិនអនុលោមតាមអនុសញ្ញាអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិស្ដីពីការការពារសេរីភាពសមាគម រួមមានការពិនិត្យឡើងវិញជាសាធារណៈទៅលើច្បាប់ស្ដីពីការងាររបស់កម្ពុជា និងបទប្បញ្ញត្តិផ្សេងៗដែលអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិធ្លាប់បានផ្តល់អនុសាសន៍កែលំអ ជាដើមនោះ៕