បន្ទាប់ពីកិច្ចពិភាក្សាប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះមានការរួមមតិតែមួយគត់ត្រូវលើឡើង ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយនឹងទំនងជាមិនមានទទួលបានការសម្រេចណាមួយក្នុងពេលឆាប់ៗនោះទេ។
នៅពេលប្រទេសហ្វីលីពីនបានជំរុញឲ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀង ក្នុងចំណោមប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានឲ្យដាក់ប្រទេសចិននៅក្រៅកិច្ចពិភាក្សា ស្តីអំពីក្រមប្រតិបត្តិផ្នែកផ្លូវច្បាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ វានៅមិនទាន់មានកិច្ចព្រមព្រៀងណាមួយត្រូវបានធ្វើឡើងនោះទេ។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែនបានមានប្រសាសន៍ក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីការបិទកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដែលមានរយៈពេលពីរថ្ងៃកាលពីម្សិលមិញថា “ យើងនៅមិនទាន់ទទួលបានចំណុចរួមមួយពាក់ព័ន្ធទៅនឹងក្រមប្រតិបត្តិសម្រាប់កិច្ចពិភាក្សាជាមួយប្រទេសចិននៅឡើយទេ”។
ការលើកឡើងរបស់ លោក ហ៊ុន សែនបានសំដៅទៅលើសំណុំឯកសារដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំជាយូរមកហើយស្តីអំពីរបៀបដោះស្រាយជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកហ៊ុន សែន ដើម្បីបិទកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ លោកហ៊ុនសែនបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ដំណើរការរៀបចំក្រមប្រតិបត្តិកំពុងតែដំណើរការទៅមុខ។
លោកហ៊ុនសែន បានបន្តថា “ យើ់ងបានបញ្ចាក់សាជាថ្មីអំពីសារៈសំខាន់នៃគោលការណ៍អនុវត្ត ហើយចង់បានការទទួលស្គាល់មួយនៃក្រមប្រតិបត្តិក្នុងតំបន់។យើងសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើភាពចំបាច់នៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីធានាឲ្យបាននូវការអនុវត្តដោយពេញលេញនិងមានប្រសិទ្ធភាពនៃគោលការណ៍អនុវត្តនេះ”។
ប៉ុន្តែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនក៏ទំនងជាបញ្ជាក់សាជាថ្មីពីជំហររបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលត្រូវបានប្រទេសដទៃទៀតជំរុញតាំងពីដើមទី ឲ្យប្រទេសចិនមានការចូលរួមទៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាចំពោះក្រមប្រតិបត្តិនេះផងដែរ។ លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន បានមានប្រសាសន៍អំឡុងសន្និសីទថា “ យើ់ងមិនអាចព្រមព្រៀងជាមួយប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ដោយគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងពីប្រទេសដទៃនោះទេ”។
ប៉ុន្តែកិច្ចពិភាក្សាជាមួយបណ្តារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន នៅក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូល កាលពីម្សិលមិញ បានបង្ហាញឲ្យឃើញនូវជំហររួបរួមគ្នាតិចតួច ចំពោះការដាក់បញ្ចូលប្រទេសចិនទៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន។
លោកអាលបឺតដេលរ៉ូសារីយ៉ូ (Albert Del Rosario)រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសហ្វីលីពីនបានជំទាស់ថាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ត្រូវតែធ្វើការទៅលើការចេញសេចក្តីព្រាងអំពីគោលជំហររបស់ខ្លួន ស្តីពីសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមុនសិន មុននឹងទៅដោះស្រាយជាមួយប្រទេសចិន។
លោកអាលប៊ឺតដេលរ៉ូសារីយ៉ូបានបន្តនៅក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលថា”គោលជំហររបស់យើងនៅតែរក្សាដ៏ដែល ដោយទទូចថា បញ្ហានេះត្រូវតែដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី ដោយអនុលោមទៅតាមច្បាប់ក្នុងតំបន់់”។
“ការព្រមព្រៀងថ្មី ដែលយើងបានបង្ហាញនោះគឺ សេចក្តីព្រាងក្រមប្រតិបត្តិ និងការដាក់បញ្ចូលបញ្ហាសំខាន់ៗ គួរតែត្រូវបានធ្វើឡើង តាមរយៈបណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានជាមុនសិនមុននឹងអញ្ជើញប្រទេសចិនឲ្យចូលរួម”។
តាមរយៈកិច្ចប្រជុំកំពូលពីរថ្ងៃមកនេះ និងអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ពេលនោះប្រទេសហ្វីលីពីនបានជំរុញយ៉ាងខ្លាំងឲ្យមានមតិរួមក្នុងចំណោមប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានមុនពេលឲ្យមានការចូលរួមពីប្រទេសចិន។ ជាអ្នកទាមទារសិទ្ធិកាន់កាប់ខ្លាំងជាងគេនៅក្នុងជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះគឺប្រទេសហ្វីលីពីន។
យោងតាមក្រសួងការបរទេសហ្វីលីពីន បានឲ្យដឹងថានៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកាលពីម្សិលមិញ លោកប្រធានាធិបតីបេនិកណូអាគីណូ (Benigno Aquino)បានអំពាវនាវឲ្យសមភាគីជាសមាជិកអាស៊ានរបស់លោកឲ្យដាក់ប្រទេសចិននៅក្រៅកិច្ចពិភាគ្សាអំពីសេចក្តីព្រាង។
លោកអាគីណូបានលើកឡើងថា”ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន គួរតែមានជំហររួមទៅលើក្រមប្រតិបត្តិមុនពេលជួបពិភាក្សាជាមួយប្រទេសចិន ដើម្បីចេញនូវសេចក្តីព្រាងក្រមប្រតិបត្តិដែលជាឯកសារផ្នែកផ្លូវច្បាប់ ស្តីពីសមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច”។