ជាច្រើនថ្ងៃបន្ទាប់ពីជំនួបកំពូលអាស៊ានលើកទី២០ បានបញ្ចប់កាលពីថ្ងៃពុធរួចមក រឿងវ៉ាវជាច្រើននៅតែបន្តកើតមានដដែល។ប៉ុន្តែព័ត៌មានថ្មីៗភាគច្រើនមិននិយាយអំពីរឿងរ៉ាវ ដែលគេមិនបានលើកយកមកពិភាក្សានៅក្នុងជំនួបកំពូលអាស៊ាន ដូចជាការនិយាយអំពីបញ្ហាក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ឬក៏តួនាទីរបស់ចិននៅក្នុងជំនួបកំពូលអាស៊ាននេះ ប៉ុន្តែព័ត៌មានថ្មីៗទាំងនេះផ្តោតទៅលើសន្និសីទកាសែតរបស់លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើងនៅពេលចប់កិច្ចប្រជុំរយៈពេលបីថ្ងៃនេះ។
ក្រុមអ្នកសាព័ត៌មានក្នុងស្រុកមិនបានព្រិចភ្នែកទាល់តែសោះនៅពេលលោក ហ៊ុនសែន ចំណាយពេលវេលាយ៉ាងច្រើននៅក្នុងសន្និសីទ ដើម្បីនិយាយអំពីក្រុមបក្សប្រឆំាងនិងភាពខ្វះចន្លោះប្រហោងរបស់អ្នកវិភាគឯករាជ្យ “ ក្បាលទំពែក” ព្រមទាំងលើកសរសេើរពីតម្លៃរបស់ប្រទេសចិន ដែលជាម្ចាស់ជំនួយធំជាងគេបង្អស់។តែនេះជាទម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទៅហើយ ព្រោះសុន្ទរ
កថារបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៅក្នុងពិធីចែកសញ្ញាបត្រផ្សេងៗ លោកតែងតែនិយាយខោករដ្ឋាភិបាលបរទេស ចំណែកឯនៅក្នុងពិធីសម្ពោធផ្លូវនានាវិញ លោកតែងតែនិយាយរិះគន់យ៉ាងចាស់ដៃលើគណបក្សប្រឆាំង សម រង្ស៊ី។ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកណា ដែលមិនធ្លាប់ដឹងវោហារសាស្ត្ររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រាកដជាខ្លាចលែងហ៊ាននិយាយតទៅទៀតហើយ។
លោក ម៉ាទីន វូហ្គែន (Martin Vaughan) អ្នកកាសែតរបស់ វ៉លស្ត្រីតជឺណល (the Wall Street Journal) បានពិពណ៌នាហេតុការណ៍នេះនៅក្នុងអត្ថបទដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយ កាលពីសប្តាហ៍មុនថា “ លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើឲ្យក្រុមអ្នកកាសែតអន្តរជាតិប្រមាណ២០០នាក់ដែលបានត្រៀមខ្លួន សម្រាប់ការនិយាយល្អអំពីភាពស្រុះស្រួលគ្នា នៅក្នុងតំបន់ និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ និយាយអំពីការរីកចម្រើន របស់អាស៊ានក្នុងការសហការគ្នាផ្នែកពន្ធគយ មានការភ្ញាក់ផ្អើលគ្រប់ៗគ្នា”។ លោក វូហ្គែនបានកត់សម្គាល់ថា “ នៅក្នុងសន្និសីទកាសែត កាលពីថ្ងៃពុធ លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុ សែន ទំនងជាភ្លេចខ្លួនថា រូបលោកកំពុងតែនិយាយក្នុងនាមជាប្រធានរបស់សមាគមអាស៊ាន ដែលមានប្រទេស១០ជាសមាជិក”។
លោក យូមេស ភេនឌី (Umesh Pandey) នៅក្នុងកាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ (The Bangkok Post) បានសរសេរអំពីហេតុការណ៍នេះហើយបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃសុក្រ ដោយបានចំអកឡកឡាយថា “ [លោក]បានបាត់បង់ឱកាសដែលមួយទសវត្សរ៍មានតែម្តង ដើម្បីបង្ហាញពីភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់លោក ទៅដល់ពិភពលោកតាមរយៈការនិយាយប្រាប់គេថា តើលោកចង់ឃើញអាស៊ានមានការអភិវឌ្ឈដូចម្តេច”។
លោកលុកហ៊ុន (Luke Hunt) អ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានឲ្យកាសែត The Diplomat បានលើកឡើងថា”វាមិនមែនជារឿងអ្វីប្លែកទេក៏ប៉ុន្តែក្នុងនាមជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលមួយរូប ធ្វើការងារគោរពតួនាទីជាប្រធានសមាគមអាស៊ាន”។តាមពិតអ្នកកាសែតបរទេសជាច្រើនមានការភ្ញាក់ផ្អើល និងងឿងឆ្ងល់ជាខ្លាំង បន្ទាប់ពីសន្និសីទកាសែតនោះមក។
កាលពីម្សិលមិញ ក្រុមអ្នកវិភាគបានថ្លែងថា ដើម្បីសរសេររៀបរាប់ថាទង្វើរបស់លោកហ៊ុន សែន គឺជាការសាមញ្ញឬអាក្រក់នោះ (លោក យូមេសចោទប្រកាន់តាមរយៈអត្ថបទក្នុងកាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ថា “ លោកប្រឹងធ្វើខ្លួនឲ្យដូចជាបុរសខ្លាំង”) គឺឲ្យតម្លៃលោកហ៊ុនសែនទាបពេកហើយ។
លោក មឿន ឈាន ណារិទ្ធ ជាគ្រូបណ្តុះបណ្តាលអ្នកកាសែត និងជាអ្នកវិភាគផ្នែកសារព័ត៌មានបានថ្លែងថា “ ក្នុងនាមជានាយករដ្ឋមន្ត្រីលោកមានពិសោធន៍ច្រើនក្នុងការនិយាយជាមួយអ្នកកាសែត និងជាមួយសាធារណជនទូទៅ។ តែការងាររបស់យើងជាអ្នកកាសែត យើងត្រូវព្យាយាមស្វែងរកវិធី ដើម្បីជំរុញឲ្យលោកឆ្លើយ។ នេះគឺជារឿងធម្មតារបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីគ្រប់រូបក្នុងការព្យាយាមបញ្ចៀសសំណួរដ៏គឃ្លើនណាមួយ”។ កាសែតបាងកកប៉ុស្តិ៍ បានរកពាក្យដាក់ឲ្យថា “ ការនិយាយឥតចុងឥតដើម”ប្រហែលជាវិធីសាស្ត្រដ៏ល្អមួយដើម្បីនិយាយបញ្ចៀសពីកិច្ចប្រជំុនេះ។ជាក់ស្តែង នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយ ដែលមានរយៈពេលជាងមួយម៉ោង ហើយមានសំណួរ និងចម្លើយវែង គឺមានតែអ្នកសារព័ត៌មានបីរូបប៉ុណ្ណោះដែលបានសួរសំណួរ។
លោកស្រី ជា វណ្ណាត អ្នកវិភាគនយោបាយមួយរូប បានកត់សម្គាល់ថា “ ខ្ញុំជឿជាក់ថាមានសួរសំណួរតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះដែលអ្នកកាសែតអន្តរជាតិឬក្នុងតំបន់បានសួរ។ខ្ញុំមិនឃើញមានអ្នកកាសែតណាផ្សេងទៀតទេនៅក្នុងតំបន់បានសួរសំណួរផ្សេងទៀតទេ។ខ្ញុំមិនចង់ធ្វើការសន្និដ្ឋានភ្លាមៗនោះទេប៉ុន្តែសន្និសីទសារព័ត៌មានទាំងនោះ បានបញ្ចប់នៅពេលលោកនិយាយថា ឈប់សួរទៀតទៅ។ សន្និសីទសារព័ត៌មាននោះចប់ត្រឹមហ្នឹង”។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្លៀតយកចិត្តប្រទេសចិន តាមរយៈការថ្លែងអំណរគុណរបស់ខ្លួន ហើយខំរារាំងមិនឲ្យគេលើកយកបញ្ហាជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងមកពិភាក្សា។គេអាចធ្វើដូច្នេះបាន ដោយមិនចាំបាច់ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជាតិអាស៊ានផ្សេងទៀតទេ។
នៅពេលសួរថា តើប្រទេសកម្ពុជាអាចធ្វើជាប្រធានដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពមួយ ឬយ៉ាងណាលោក ឆេងឈ្វីគីក (Cheng-Chwee Kuik) អ្នកជំនាញខាងកិច្ចការអាស៊ាន ប្រចាំសាកលវិទ្យាល័យជាតិម៉ាឡេស៊ី (National University of Malaysia) បានមានប្រសាសន៍ថា សំណួរសំខាន់ៗ
ភាគច្រើន និយាយអំពីបញ្ហាក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ព្រមទាំងក្រមប្រតិបត្តិដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយនោះ ដើម្បីក្បួនច្បាប់សម្រាប់ដោះស្រាយជម្លោះក្នុងដែនទឹកទាំងនេះ ប្រហែលជាត្រូវគ្រប់គ្រងដោយអ្នកខាងក្រៅទៅវិញ។
លោកបានសរសេរនៅក្នុងអីុម៉េលមួយថា “ គ្មាននរណាម្នាក់ អាចនិយាយបានដោយច្បាស់ថាតើពេលណាក្រមប្រតិបត្តិនេះនឹងចេញរួចក្រោមការដឹក របស់ប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាក្រមប្រតិបត្តិនេះអាចសម្រេចបាននៅពេលដែលប្រទេសចិន និងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានអាចស្រុះស្រួលគ្នាលើចំណុចមួយចំនួន ចែងនៅក្នុងក្រមប្រតិបត្តិនេះ ម៉្យាងវិញទៀត ដោយសារតែទីក្រុងប៉េកាំង ចង់បន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងជុំវិញជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង”។
លោក ជាម យៀបតំណាងរាស្ត្រជាន់ខ្ពស់មួយរូប ដែលបានប្រកាស កាលពីខែមុនថា នឹងមិនមានការលើកយកបញ្ហាជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងមកដាក់ក្នុងរបៀបវារៈជំនួបកំពូលអាស៊ាននោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា វាមិនមែនជារឿងចម្លែកទេសម្រាប់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនក្នុងការនិយាយកោតសរសើរ ចំពោះប្រទេសចិន អំឡុងពេលសន្និសីទកាសែត បិទកិច្ចប្រជំុកំពូលនេះទេ។
“សហប្រតិបត្តិការណ៍រវាងចិន និងកម្ពុជាគឺជារឿងធម្មតា ដូចបណ្តាប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក។ ប្រទេសកម្ពុជាទទួលស្គាល់ប្រទេសទាំងអស់ ដែលជាមិត្តរបស់ខ្លួន ហើយធ្លាប់ផ្តល់ជំនួយពិសេសក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហួងកុកទៀន