កាលពីចុងខែមករា មាន់ប្រាំក្បាលក្នុងចំណោមមាន់១០ក្បាលរបស់លោក ឡេង ឡាល ជាកសិករធ្វើស្រែក្រីក្រម្នាក់នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ បានងាប់ភ្លាមៗមួយរំពេច។
ទោះបីជាលោក ឡេង ឡាល អាយុ៤០ឆ្នាំនិយាយថា គាត់ដឹងថាមាន់ឈឺងាប់អាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ ហើយគាត់គួរតែដុត និងកប់មាន់ងាប់នោះចោលក៏ដោយ តែគាត់មិនបានធ្វើដូច្នោះទេ គឺគាត់បែរជាប្រាប់ឲ្យកូនប្រុសអាយុ៨ឆ្នាំរបស់គាត់យកមាន់នោះទុកចម្អិនទទួលទានទៅវិញ។
មួយសប្ដាហ៍បន្ទាប់ពីគ្រួសារនេះបានទទួលទានមាន់ឈឺងាប់នោះមក កូនប្រុសអាយុ៨ឆ្នាំនិងកូនស្រីអាយុ២ឆ្នាំរបស់គាត់ បានចាប់ផ្ដើមចេញរោគសញ្ញាជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1 ឬហៅថា គ្រុនផ្ដាសាយបក្សី។ មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយពីនោះក្មេងទាំងពីរនាក់នេះបានស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តកំពង់ចាម។
លោក ឡេង ឡាល និយាយកាលពីម្សិលមិញថា “ ខ្ញុំពិតជាមានទុក្ខក្រៀមក្រំណា ស់ ដែលកូនៗរបស់ខ្ញុំស្លាប់ ហើយពេលនេះខ្ញុំមិនដឹងថា ប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំនិងខ្ញុំត្រូវធ្វើអ្វីទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវការហូបចុក ហើយខ្ញុំគិតថា វាជាការខ្ជះខ្ជាយដែលយកមាន់ទាំងនោះទៅបោះចោល ដូច្នេះនៅពេលវាងាប់ខ្ញុំក៏សម្រេចចិត្តយកវាចម្អិនសម្រាប់ទទួលទាន” ។
លោក ឡេង ឡាល បានឮពីការព្រមានពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយបក្សី ហើយគា ត់ដឹងពីវិធីដែលគាត់គួរចៀសវាងទៀតផង ប្រសិនបើមាន់ទារបស់គាត់ងាប់ ឬឈឺ ប៉ុន្តែដូចអ្នកភូមិក្រីក្រជាច្រើនផ្សេងទៀតអ៊ីចឹងដែរ គាត់បានសម្រេចចិត្តថា អាហារសម្រាប់កូនៗរបស់គាត់គឺវាសំខាន់ជាងហានិភ័យនៃការឆ្លងជំងឺនេះទៅទៀត។
លោក ម៉ែន វណ្ណា អភិបាលរងស្រុកស្នួល បានមានប្រសាសន៍ថា “ នៅក្នុងស្រុកស្នួលប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនទទួលទានមាន់ និងទាបន្ទាប់ពីពួកវាងាប់ គឺពួកគាត់មិនយកវាទៅដុត និងកប់ចោលទេ” ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា អាជ្ញាធរបាននិងកំពុងសហការជាមួយក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងសុខាភិបាល ដើម្បីអប់រំប្រជាពលរដ្ឋឲ្យយល់ដឹងពីគ្រោះគំរាមកំហែងនៃជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1 ។
លោក ម៉ែន វណ្ណា បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋទាំងនេះមានជីវភាពក្រីក្រ ពួកគាត់មិនចង់យកមាន់ទាដែលពួកគាត់បានចំណាយពេលចិញ្ចឹមជាយូរមកហើយទៅបោះចោលនោះទេ”។
យុទ្ធនាការសុខភាពសាធារណៈមួយដើម្បីបង្ហាត់បង្រៀនអ្នកភូមិពីរបៀបការពារខ្លួនពីការឆ្លងជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយបក្សីត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងខេត្តចំនួន១០ដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) និងក្រសួងសុខាភិបាលកាលពីដំណាច់ខែមករា ពោលគឺធ្វើឡើងមុនពេលមាននាក់ស្លាប់ថ្មីបំផុតដោយសារជំងឺនេះបន្តិច។
ប៉ុន្តែយោងតាមលោក កុយ ហួត ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តក្រចេះបានឲ្យដឹងថា ការណែនាំអប់រំអ្នកភូមិឲ្យពួកគាត់មានការយល់ដឹងអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃការទទួលទានមាន់ទាងាប់ គឺមានការពិបាក ហើយប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននៅតែព្យាយាមនាំយកមាន់ទាមានជំងឺរបស់ខ្លួនទៅលក់នៅតាមទីផ្សារ។
លោក កុយ ហួត បានលើកឡើងថា “ យើងកំពុងព្យាយាមផ្សព្វផ្សាយសារនេះ ហើយអ្វីដែលសំខាន់គឺថា ពេលនេះយើងកំពុងតែព្យាយាមធ្វើឲ្យប្រាកដថា មាន់ទាមានជំងឺមិនត្រូវបានលក់ដូរឲ្យទៅអ្នកផ្សេង ឬលក់ដូរនៅតាមទីផ្សារ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនមានទម្លាប់ទទួលទានបក្សីមានជំងឺជាយូរមកហើយ ហើយបក្សីមានជំងឺទាំងនោះមិនបានធ្វើឲ្យពួកគាត់ស្លាប់ទេ ដូច្នេះ ហេតុអ្វីបានជាពួកគាត់ស្លាប់ភ្លាមៗមួយរំពេចនៅពេលនេះ?“ ។
មិនដូចប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដូចជាប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាមជាដើមនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មិនផ្ដល់សំណងសម្រាប់មាន់ទាដែលត្រូវសម្លាប់ចោលដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1 នោះទេ។
កត្តានេះហើយដែលធ្វើឲ្យកសិករក្រីក្រមិនហ៊ានរាយការណ៍ពីមាន់ទាងាប់ឬមានជំងឺ។ ផ្ទុយមកវិញ ជាញឹកញាប់ពួកគាត់ប្រញាប់ប្រញាល់យកមាន់ទាមានជំងឺជិតងាប់ទាំងនោះទៅលក់នៅតាមទីផ្សារ ហើយប្រាកដណាស់ថា ជំងឺនេះនឹងឆ្លងរាលដាល។
មន្ត្រីផ្នែកទំនាក់ទំនងនៅអង្គការសុខភាពពិភពលោកនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ឈ្មោះ វីគី ហូស្យេ (Vicky Houssiere) បានមានប្រសាសន៍ថា ” ប្រជាពលរដ្ឋខ្លាចបាត់បង់បក្សីរបស់ខ្លួន។ វាជាបញ្ហាដ៏សំខាន់មួយនៃជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគាត់ ដូច្នេះការផ្ដល់សំណង នឹងមានប្រយោជន៍”។
លោក អ៊ុក រ៉ាប៊ុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មបានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា ប្រទេសកម្ពុជាគ្មានគោលនយោបាយផ្ដល់សំណងដល់កសិករដែលបានបាត់បង់មាន់ទារបស់ខ្លួនដោយសារជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1 នោះទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ ប្រជាពលរដ្ឋមិនគួរទទួលបានសំណងសម្រាប់ការសម្លាប់មាន់ទារបស់ពួកគាត់ទេ ពួកគាត់គួរតែយល់ថា វាជាផលប្រយោជន៍របស់ពួកគាត់ផ្ទាល់”។
លោក អ៊ុក រ៉ាប៊ុន លើកឡើងថា “ ក្រសួងរបស់យើងមានប្រព័ន្ធមួយដែលបង្កើតឡើងជាយូរមកហើយសម្រាប់ទប់ស្កាត់ និងដោះស្រាយបញ្ហាជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1 ហើយនៅពេលយើងរកឃើញមេរោគនេះ យើងនឹងសម្លាប់បក្សីទាំងនោះចោល”។
កាលពីឆ្នាំមុនករណីផ្ទុះជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1 ខ្លាំងបំផុតដោយមានអ្នកស្លាប់ចំនួនដល់ទៅ១២នាក់ដោយសារជំងឺនេះ។
លោក លី សុវណ្ណ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លងនៃក្រសួងសុខាភិបាលបានមានប្រសាសន៍ថា នាយកដ្ឋានរបស់លោកព្យាយាមអស់ពីលទ្ធភាពរបស់ខ្លួនហើយ ដើម្បីណែនាំអប់រំអ្នកភូមិឲ្យមានការយល់ដឹងពីរបៀបដែលជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយបក្សីឆ្លងពីមនុស្សទៅមនុស្ស និងស្ដីពីការរកឃើញជំងឺនេះទាន់ពេលវេលា។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ ភាពក្រីក្រ គឺជាបញ្ហាធំ ប៉ុន្តែជីវិតគឺធំជាងបញ្ហានេះទៅទៀត ហើយបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋនឹងស្លាប់ប្រសិនបើបងប្អូនឆ្លងជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយ H5N1”៕ សុខុម