34 C
Phnom Penh

សម្រាប់​លោក ហ៊ុន សែន រយៈ​ពេល​កាន់​តំណែង​៣០​ឆ្នាំ​ដ៏ល្អក់​កករ​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

នៅ​ថ្ងៃ​នេះ​កាលពី​៣០​ឆ្នាំ​មុន លោក ហ៊ុន សែន ដែល​ពេល​នោះ​មាន​អាយុ​៣៣​ឆ្នាំ ទទួល​ការ​តែងតាំង​ឲ្យ​ធ្វើ​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ដោយ​សភា​នៃ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​កម្ពុជា ហើយ​បាន​ក្លាយ​ជា​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​វ័យ​ក្មេង​បំផុត​លើ​ពិភព​លោក។

លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែង​​​សុន្ទរកថា នៅ​​​ក្នុង​​​រូប​​​ថត​​​មួយ​​​ដែល​​​គេ​​​ជឿ​​​ជាក់​​​ថា ថត​​​ចន្លោះ​​​ឆ្នាំ​​​១៩៨១ ដល់​​​ឆ្នាំ​​​១៩៨៣​​​។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែង​​​សុន្ទរកថា នៅ​​​ក្នុង​​​រូប​​​ថត​​​មួយ​​​ដែល​​​គេ​​​ជឿ​​​ជាក់​​​ថា ថត​​​ចន្លោះ​​​ឆ្នាំ​​​១៩៨១ ដល់​​​ឆ្នាំ​​​១៩៨៣​​​។

ចំពោះ​អតីត​មេបញ្ជាការ​កងវរសេនាធំ​ខ្មែរ​ក្រហម​រូប​នេះ ដែល​បាន​ភៀស​ខ្លួន​ទៅ​ប្រទេស​វៀតណាម​នៅ​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៧៧​ ចំពេល​មាន​ការ​កម្ចាត់​ក្រុម​មិន​ស្មោះ​ត្រង់​នឹង​ ប៉ុល ពត ពេល​នោះ​ហើយ​ដែល​ជា​ការ​ចាប់​ផ្តើម​នៃយុគ​សម័យ​មួយ​ ដែល​លោក​បាន​ឆ្លង​កាត់​ចលាចល​ស្ទើរ​ឥត​ឈប់ឈរ​ដើម្បី​លើក​ខ្លួន​ឯង​ធ្វើ​ជា​មេដឹកនាំ​គ្មាន​គូ​ប្រៀប​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា។

ឥឡូវ​នេះ ជា​មេដឹកនាំ​កាន់​តំណែង​យូរ​ជាងគេ​ទី​៦​លើ​ពិភព​លោក គឺ​នៅ​បន្ទាប់ពី​លោក​ រ៉ូប៊ឺត មូហ្គាបេ​ នៃ​ប្រទេស​ហ្ស៊ីម​បាបវេ​បន្តិច លោក ហ៊ុន សែន បាន​បង្វែរ ឬ​ជម្នះ​រាល់​បញ្ហា​ប្រឈម​ធំៗ​ចំពោះ​ការ​ដឹកនាំ​របស់​លោក​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ជាង​៣០​ឆ្នាំ​កន្លង​មក​នេះ។

ការ​កើន​ឡើង​នៃ​ក្រុម​ចលនា​តស៊ូ​ដែល​គាំទ្រ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​ប្រទេស​ចិន​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ អន្តរកាល​ដែល​ចាត់ចែង​ដោយ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ឈាន​ទៅ​រក​លទ្ធិ​ប្រជា​ធិបតេយ្យ​នៅ​ដើម​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៩០ និង​ការ​យាង​ត្រឡប់​នៃ​គូ​ប្រជែង​ដ៏​មាន​ប្រជាប្រិយ​ដូចជា សម្តេច​ឪ នរោត្តម សីហនុ គ្រាន់តែ​ជា​ការ​ប្រែប្រួល​ដំណើរការ​មួយ​លើកៗ​ ដែល​បង្អាក់​ការ​ឡើង​កាន់​តំណែង​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ប៉ុណ្ណោះ។

ជន​កុម្មុយនិស្ត​វ័យ​ក្មេងកើត​នៅ​ស្រុក​ស្ទឹងត្រង់ ខេត្ត​កំពង់​ចាម នៅ​ខែ​សីហា​ឆ្នាំ​១៩៥២ លោក ហ៊ុន សែន មាន​ប្រសាសន៍​ថា លោក​បាន​ចូលរួម​កម្លាំង​ក្នុង​ព្រៃ​ម៉ាគី​ខ្មែរ​ក្រហម​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧០ តាម​ការ​អំពាវនាវ​របស់​សម្តេច សីហនុ នៅ​ពេល​នោះ ដែល​សភា​ជាតិ​បាន​បណ្តេញ​ព្រះអង្គ​ចេញ​ពី​មុខ​តំណែង​ជា​ប្រមុខ​រដ្ឋ​នៅ​ឆ្នាំ​នោះ ហើយ​ជំនួស​វិញ​ដោយ​លោក លន់ នល់។

ដោយ​បាត់បង់​ភ្នែក​ឆ្វេង​របស់​លោក​នៅ​ក្នុង​សមរភូមិ​នា​ខែ​មេសា​ឆ្នាំ​១៩៧៥ ដើម្បី​ដណ្តើម​កាន់កាប់​ក្រុង​ភ្នំពេញ ដែល​នាំ​មក​នូវ​ជ័យ​ជម្នះឲ្យ​ខ្មែរ​ក្រហម​នោះ លោក ហ៊ុន សែន បាន​ឡើង​តំណែង​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​នៅ​តំបន់​បូព៌ា មុន​ពេល​រត់​ភៀស​ខ្លួន​ពី​វិសុទ្ធិកម្ម​កម្មាភិបាល​តំបន់ ដែល​កើត​ឡើង​ជួន​ពេល​ជាមួយ​នឹង​មាន​ការ​វាយ​ប្រហារ​កាន់តែ​ខ្លាំង​ដោយ​ខ្មែរ​ក្រហម​​ ឆ្លង​ចូល​ព្រំដែន​ប្រទេស​វៀតណាម។

នៅ​ពេល​ដែល​ប្រទេស​វៀតណាម​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​ឈ្លានពាន​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​បាន​ផ្តួល​រំលំ​របប​ ប៉ុល ពត ​នៅ​ខែ​មករា​ឆ្នាំ​១៩៧៩​នោះ លោក ហ៊ុន សែន ដែល​នៅ​ពេល​នោះ​មាន​អាយុ​២៩​ឆ្នាំ ​បាន​ទទួល​ការ​តែងតាំង​ជា​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការបរទេស​ក្នុង​របប​ដែល​លើក​បន្តុប​ដោយ​ប្រទេស​វៀតណាម ហើយ​ដឹកនាំ​ដោយ លោក ហេង សំរិន ដែល​ផ្តល់​ភាព​សម​ហេតុ​សមផល​ដល់​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ខ្លួន​ លើ​បរាជ័យ​នៃ​”របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍”​របស់​ ប៉ុល ពត។

លោក ជែក បេកឺត អ្នក​ឆ្លើយ​ឆ្លង​ព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា​របស់​កាសែត​បាងកក ប៉ុស្តិ៍ បាន​សរសេរ បួន​ថ្ងៃ​បន្ទាប់ពី​លោក ហ៊ុន សែន បាន​ទទួល​ការ​តែងតាំង​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​១៤​ខែ​មករា​ឆ្នាំ​១៩៨៥​ថា “យើង​ប្រហែល​នឹង​មិន​ដែល​ដឹង ថាតើ​បទ​បញ្ជា​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍​ដ៏​ឃោរឃៅ​ដែល​សំដៅ​លើ​ប្រជាជន​ខ្មែរ ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ ហ៊ុន សែន មិន​សប្បាយ​ចិត្ត​ប៉ុន្មាន​នោះ​ទេ”។

អ្នក​ឆ្លើយ​ឆ្លង​ព័ត៌មាន​រូប​នេះ​បាន​សរសេរ​ថា “ប៉ុន្តែ​មាន​មន្ទិល​សង្ស័យ​តិចតួច​ដែល​ថា តាម​ពិត​ទៅ លោក ហ៊ុន សែន មាន​អារម្មណ៍​រសាប់​រសល់​នឹង​អាកប្បកិរិយា​ប្រឆាំង​វៀតណាម​យ៉ាង​ខ្លាំង​ពី​សំណាក់​សមាជិក​ធំៗ​បំផុត​នៃ​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ”។

លោក បេកឺត បាន​សន្និដ្ឋាន​ថា “លោក ហ៊ុន សែន នៅ​ក្មេង​ តែ​ឆ្លាត រៀន​សូត្រ​ឆាប់​ចេះ និង​ធ្វើ​ដំណើរ​បាន​ច្រើន។ ប្រភព​មួយ​ចំនួន​អះអាង​ថា លោក​ត្រូវ​ប្រទេស​វៀតណាម​ទុកចិត្ត​ជាង​លោក ហេង សំរិន ដែល​មិន​អាច​ជួប​ជន​បរទេស​តែ​ម្នាក់​ឯង​បាន​ផង​នោះ”។

សម្ពន្ធ​ភាព​ជិតស្និទ្ធ​របស់​លោក​ ហ៊ុន សែន ជាមួយ​ប្រទេស​វៀតណាម ដែល​លោក​បាន​ក្លាយ​ជា​អ្នក​និយាយ​ភាសា​វៀតណាម​រអិល ហើយ​មក​ទល់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ ការពារ​យ៉ាង​ខ្លាំងក្លា​នូវ​ការ​កាន់កាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា​រយៈ​ពេល​មួយ​ទសវត្សរ៍​ដោយ​ប្រទេស​វៀតណាម​នោះ នឹង​ក្លាយ​ជា​បន្ទាត់​សំខាន់​ពុះ​ចែក​ក្រុម​អ្នក​គាំទ្រ​និង​សត្រូវ​របស់​លោក។

លោក ឆាំង សុង រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ព័ត៌មាន​ក្នុង​របប​ លន់ នល់ ដែល​បាន​ភៀស​ខ្លួន​ទៅ​អាមេរិក ពេល​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ជ័យ​ជម្នះ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៥ បាន​និយាយ​ថា “ហ៊ុន សែន បាន​ឡើង​កាន់​អំណាច​ក្នុង​ពេល​វៀតណាម​កាន់កាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​គិត​ថា វា​អយុត្តិធម៌​ណាស់ និង​ជា​ការ​មាក់ងាយ ចំពោះ​ការ​ហៅ ហ៊ុន សែន ថា ‘អាយ៉ង​វៀតណាម'”។

លោក ឆាំង សុង ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០​ បាន​ក្លាយ​ជា​មន្ត្រី​ម្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​អតីត​មន្ត្រី លន់ នល់ មួយ​ចំនួន​តូច​ដែល​គាំទ្រ​លោក ហ៊ុន សែន ​ដោយ​មើល​ឃើញ​ថា គាត់​ជា​កម្លាំង​ការពារ​ប្រឆាំង​ការវិល​ត្រឡប់​នៃ​របប​ ប៉ុល ពត បើទោះជា​របប​នោះ​ប្រកាន់​តាម​លទ្ធិ​កុម្មុយនិស្ត​ក៏​ដោយ។

លោក ឆាំង សុង ដែល​នៅ​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៩០​បាន​បម្រើ​ការ​ជា​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​របស់​លោក ហ៊ុន​ សែន នោះ​បាន​និយាយ​ថា “ក្នុង​ពេល​វៀតណាម​កាន់កាប់ [លោក ហ៊ុន សែន] ក៏​ត្រូវ​ប្រជែង​ជាមួយ​ជនជាតិ​ខ្មែរ​ផ្សេងទៀត​ដើម្បី​កាន់​អំណាច​ដែរ”។

លោក​បាន​និយាយ​ថា “ក្រៅពី​នេះ ខ្ញុំ​មិន​ចងចាំ​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ណា​ផ្សេងទៀត​ដែល​មិន​មែន​ជា’អាយ៉ង’​របស់​អំណាច​បរទេស ដូច​ពាក្យ​គេ​ប្រើ​នេះ​ទេ”។

លោក សុង​ បាន​និយាយ​ថា “ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ត្រូវ​ដឹង​ថា ដំណោះស្រាយ​អចិន្ត្រៃយ៍​ពិត​ប្រាកដ​ចាំបាច់​ត្រូវ​ស្វែងរក​ឲ្យ​បាន​រវាង​ប្រជាជន​ខ្មែរ​និង​ប្រជាជន​វៀតណាម។ នៅ​ទី​បញ្ចប់ ពួកគេ​ត្រូវ​រួមរស់​នឹង​គ្នា​ដោយ​សន្តិ​វិធី”។

កំណែ​ទម្រង់​តាម​ស្ថានការណ៍​ពិត

នៅ​ខាង​ក្នុង​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត ពោល​គឺ​ប្រឆាំង​ភាគី​មួយ​ដែល​គេ​ដឹង​ថា​ដឹកនាំ​ដោយ​លោក ហេង សំរិន និង​លោក ជា ស៊ីម រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​ដែល​ត្រួតត្រា​ប៉ូលិស​នោះ លោក ហ៊ុន សែន បាន​ចាប់​ផ្តើម​បង្កើត​ឈ្មោះ​មួយ​ជា​អ្នក​កំណែ​ទម្រង់​តាម​ស្ថានការណ៍​ជាក់ស្តែង។

រយៈ​ពេល​ពីរ​បី​ខែ បន្ទាប់ពី​របប​របស់​លោក​ ហ៊ុន សែន បាន​បោះបង់​របប​កុម្មុយនិស្ត​នៅ​ខែ​មេសា​ឆ្នាំ​១៩៨៩ និង​បាន​ប្តូរ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​រដ្ឋ​កម្ពុជា​វិញ​នោះ ដែល​ទំនងជា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​តវ៉ា​​របស់​លោក​ ជា ស៊ីម កាសែត ញូយ៉ក ថែមស៍ ចេញ​ផ្សាយ​សេចក្តី​រាយការណ៍​មួយ​មាន​ចំណង​ជើង​ថា “ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ ‘អាយ៉ង’របស់​វៀតណាម កំពុង​ស្វែងរក​សំឡេង​របស់​ខ្លួន”។

កាសែត ញូយ៉ក ថែមស៍ បាន​កត់​សម្គាល់​ថា “ចំពោះ​យុវជន​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា ដែល​គ្មាន​អនុស្សាវរីយ៍​នឹង​ស្តេច សីហនុ នោះ លោក ហ៊ុន សែន តំណាង​សម័យ​ថ្មី។ ពេល​ត្រឡប់​ពី​ក្រុង​ប៉ារីស​នៅ​ខែ​នេះ លោក​បាន​ឈាន​ជើង​ចុះ​ពី​យន្តហោះ​ក្នុង​សម្លៀក​បំពាក់​អាវធំ​ឡេវ​ពីរ​ជួរ។ លោក​ចូល​ចិត្ត​បារី​នាំ​ចូល​ និងពាក់​វ៉ែនតា​ដែល​អាច​ជួយ​បាំង​សម្លាក​អំបែក​គ្រាប់​ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ពិការ​ភ្នែក​ឆ្វេង​កាលពី​ឆ្នាំ​១៩៧៥។

“លោក ហ៊ុន សែន ឆ្លៀត​យក​ប្រយោជន៍​ពី​ការ​ទាស់​គំនិត​គ្នា​របស់​លោក​ជាមួយ​ព្រះអង្គ នៅ​ពេល​ជំរុញ​ព្រះ​អង្គ​ជា​សាធារណៈ​ឲ្យ​យាង​ត្រឡប់​មក​ស្រុក​វិញ។ ទន្ទឹម​នឹង​ពេល​នោះ លោក​ពន្យល់​យ៉ាង​វាងវៃ​អំពី​ការ​ខកខាន​របស់​ព្រះអង្គ​មិន​បាន​យាង​មក ដោយ​និយាយ​ថា ព្រះអង្គ​នៅ​ជា​សម្ពន្ធមិត្ត​នឹង​ខ្មែរ​ក្រហម ពោលគឺ​ជា​ទំនាក់​ទំនង​មួយ​ដែល​ប្រជាជន​ខ្មែរ​សឹងតែ​ទាំងអស់​ព្រួយ​បារម្ភ។”

យោងតាម​សៀវភៅ​របស់​លោក អីុវ៉ាន ហ្គតមែន “កម្ពុជា: ក្រោយពី​របប​ខ្មែរ​ក្រហម” ដែល​ផ្អែក​លើ​កំណត់​ហេតុ​នៃ​កិច្ច​ប្រជុំ​ក្រុមប្រឹក្សា​គណៈ​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​រូប​នេះ​បាន​បញ្ចុះ​បញ្ចូល​សមមិត្ត​កុម្មុយនិស្ត​របស់​លោក​យ៉ាង​ប្រសប់​ឲ្យ​ទទួល​យក​សេដ្ឋកិច្ច​ទីផ្សារ​សេរី។

លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវ​គេ​ដក​ស្រង់​សម្តី​និយាយ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៨៨​ថា “គ្មាន​អ្នកណា​ជា​គ្រូ​សង្គមនិយម​របស់​អ្នកណា​ទេ ពីព្រោះ​[សង្គម​និយម​កម្ពុជា]​បាន​អនុវត្ត​លទ្ធិ​សង្គម​និយម​រយៈ​ពេល​២០​ឆ្នាំ​រួច​ហើយ ហើយ​ពួកគេ​ចាប់​ផ្តើម​បោះបង់​ចោល​និង​រំលាយ​ចោល និង​កំពុង​ចាប់​ផ្តើម​ជាថ្មី។ ពួកគេ​យល់ស្រប​ថា ពួកគេ​ខុស​ទាំង​ស្រុង”។

នៅ​ពីក្រោយ​កំណែ​ទ​ម្រង់​និយម​ឲ្យ​តែ​បាន​នេះ​ទៀតសោត លោក ហ៊ុន សែន ដែល​បាន​ចរចា​អំពី​ការ​វិល​ត្រឡប់​មក​វិញ​នៃ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ពហុបក្ស​នៅ​កម្ពុជា​ជាមួយ សម្តេច សីហនុ នៅតែ​ជា​មនុស្ស​របស់​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ដែល​ជា​របប លោក​បាន​ឡើង​កាន់​អំណាច ពោល​គឺ​ប្តូរ​ផ្តាច់​នឹង​បក្ស​នេះ ព្រោះជា​កន្លែង​សម្រាប់​ប្រើ​អំណាច​របស់​លោក។

យោងតាម​លោក ហ្គតមែន ឲ្យ​ដឹង​ថា ថ្លែង​នៅ​ក្រុមប្រឹក្សា​គណៈ​រដ្ឋមន្ត្រី​នា​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៨៩ លោក ហ៊ុន សែន បាន​លើក​ឡើង​នូវ​មូលហេតុ​ស្រប​តាម​សភាព​ការណ៍​ដើម្បី​ធ្វើ​ឯកជន​ភាវូបនីយកម្ម(ចំពោះ​សម្ពន្ធមិត្ត​ដែល​ទុកចិត្ត) នូវ​រោងចក្រ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​របស់​លោក​បាន​ខិតខំ​យ៉ាង​ខ្លាំង​ដើម្បី​កសាង បន្ទាប់​ពី​ការ​ដួល​រលំ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។

លោក ហ៊ុន សែន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “ប្រសិនបើ​មាន​ដំណោះស្រាយ​នយោបាយ យើង​ចង់​ឲ្យ​រោងចក្រ​រដ្ឋ​ទាំង​អស់​ក្លាយ​ជា​រោងចក្រ​ឯកជន។ ប្រសិនបើ​យើង​ទុក​រោងចក្រ​ទាំង​នោះ​នៅ​ជា​របស់​រដ្ឋ យើង​នឹង​ប្រឈម​បញ្ហា​ច្រើន ពេលណា​ក្រុម​ត្រី​ភាគី [នៅ​ក្នុង​ចលនា​តស៊ូ​របស់​ស្តេច​ សីហនុ] ចូល​មក ហើយ​ចំណាយ​លុយ​ដែល​ជា​របស់​រោងចក្រ​របស់​យើង ដែល​បាន​ដំណើរការ​រយៈ​ពេល​១០​ឆ្នាំ​មក​ហើយ”។

លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី ហ៊ុន សែន អមដំណើរ​​​ព្រះ​​​អង្គ​​​ម្ចាស់​​​ នរោត្តម សីហនុ ​​​កាល​​​ពី​​​ខែ​​​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​​​១៩៩១ ​​​ក្នុងការយាង​​​ត្រឡប់​​​មកកាន់មាតុភូមិប្រទេសវិញ បន្ទាប់ពី​​​ការ​​​និរទេស​​​ខ្លួន​​​របស់ព្រះ​​​អង្គ​​​នៅ​​​ក្រៅ​​​ប្រទេស​​​​​​ ក្រោយ​​​ពេល​​​ចុះ​​​ហត្ថលេខា​​​លើ​​​កិច្ច​​​ព្រម​​​ព្រៀង​​​សន្តិ​​​ភាពក្រុង​​​បា៉រីស​​​រួច​​​។
លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី ហ៊ុន សែន អមដំណើរ​​​សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ​​​កាល​​​ពី​​​ខែ​​​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​​​១៩៩១ ​​​ក្នុងការយាង​​​ត្រឡប់​​​មកកាន់មាតុភូមិរបស់ព្រះអង្គវិញ​​​ ពីការនិរទេសព្រះកាយ ក្រោយពេលចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ។

ការ​ស្តារ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ឡើងវិញ

លោក ហ៊ុន សែន និង សម្តេច សីហនុ បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុង​ប៉ារីស​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​២៣​ខែ​តុលា​ឆ្នាំ​១៩៩១ ហើយ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពហុបក្ស​បាន​វិល​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ ដោយ​អតីត​ក្រុម​តស៊ូ​របស់​ព្រះអង្គ​ត្រឡប់​ចូល​ក្រុង​ភ្នំពេញ ដើម្បី​ចូលរួម​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត​ជាតិ​ដែល​រៀបចំ​ឡើង​ដោយ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ។

នៅ​ពេល​ចេញ​លទ្ធផល​នៃ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​នៅ​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ​១៩៩៣ គណបក្ស​ប្រជាជន​របស់​លោក​ ហ៊ុន សែន ឈ្នះ​បាន​៥១​អាសនៈ ធៀប​នឹង​៥៨​អាសនៈ​របស់​គណបក្ស​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​បុត្រា​របស់​សម្តេច សីហនុ គឺ​ព្រះអង្គ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែល​យុទ្ធនាការ​របស់​ព្រះអង្គ​ពឹង​ផ្អែក​យ៉ាង​ខ្លាំង​លើ​ប្រជាប្រិយភាព​មិន​សាបសូន្យ​របស់​ព្រះបិតា​របស់​ព្រះអង្គ។

ដោយ​ត្រូវ​ការ​ពីរ​ភាគ​បី​នៃ​អាសនៈ​១២០​ដើម្បី​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​នោះ លោក ហ៊ុន សែន ទទួល​បាន​តំណែង​ជា​”នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ទី២”​ ដោយ​ព្រះអង្គ​ម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ជា​”នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ទី​១”។

ការ​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​អំណាច​ជា​បន្ត​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ដែល​គាំទ្រ​ដោយ​ភាព​លើស​លប់​នៃ​ប្រព័ន្ធ​រដ្ឋ​ក្នុង​របប​ចាស់ និង​ប្រាក់កាស​ដែល​ហូរ​ចូល​ប្រទេស​កម្ពុជា​នោះ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​មាន​ជំហរ​ខ្លាំង​ជាង​មុន​ពេល​លោក​ប្រគល់​ការ​គ្រប់គ្រង​រដ្ឋ​ទៅ​ទៀត។

លោក អៀ សុផល អ្នក​និពន្ធ​សៀវភៅ “ការ​ពឹងផ្អែក​ជំនួយ​នៅ​កម្ពុជា” បាន​និយាយ​ថា “ក្នុង​នាម​ជា​អ្នក​នៅ​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ម្នាក់ គាត់​អាច​សម្រប​បាន។ គាត់​មិន​មែន​ជា​អ្នក​កាន់​លទ្ធិណាមួយ​ខ្ជាប់ខ្ជួន​នោះ​ទេ”។ លោក​បាន​បន្ថែម​ថា អំបោះ​ជាប់​ជំពាក់​គ្នា ការ​បន្ត​កាន់​តំណែង​រហូតមក​រយៈ​ពេល​៣០​ឆ្នាំ​របស់​លោក ហ៊ុន សែន គឺ​ជា​សេចក្តី​ស្មោះត្រង់​ចំពោះ​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​លោក។

លោក​បាន​និយាយ​ថា “គាត់​បាន​ស្រវា​យក​មូលធន​និយម​ដោយ​ដៃ​ទាំង​ពីរចំហ ហើយ​បាន​ដើរ​តាម​ទ្រឹស្តី​របស់​លោក​ តេង ស៊ីវភីង ​[អ្នក​កែ​ទម្រង់​កម្មុយនិស្ត​ចិន] គឺ ការ​មាន​បាន​ប្រកប​ដោយ​កិត្តិគុណ។ លក្ខណ​នៃ​ការ​ដឹកនាំ​របស់​គាត់​គឺ​ប្រជា​និយម​ជាមួយ​នឹងភាសា​ដែល​មហាជន​អាច​ទទួល​យក​បាន ប៉ុន្តែ​គាត់​ក៏​ប្រើ​កណ្តាប់​ដៃ​ដែក​​ក្នុង​ករណី​ខ្លះ​ដែរ”។

តាម​ពិត រយៈ​ពេល​បី​ទសវត្សរ៍​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើ​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​មាន​ការ​កត់​សម្គាល់​ដោយ​ឆន្ទៈ​ក្នុង​ការ​សង្កេត​មើល​ក្រុម​ប្រឆាំង​រីកលូតលាស់​ដោយ​អំណត់ មុន​ពេល​បញ្ចេញ​កណ្តាប់​ដៃ​បញ្ចប់​ភ្លាមៗ​នោះ។

ប្រហែល​ជា​ឧទាហរណ៍​ដ៏​លេច​ធ្លោ​ជាងគេ ​គឺ​ការ​វាយ​ប្រយុទ្ធ​ប្រដាប់​អាវុធ​នៅ​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ រវាង​កងទ័ព​ស្មោះត្រង់​នឹង​លោក ហ៊ុន សែន និង​ទ័ព​ដែល​ស្មោះ​ត្រង់​នឹង​ព្រះ​អង្គ​ម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែល​បាន​ឈាន​ដល់​ការ​ដក​ព្រះអង្គ​ចេញ​ពី​តំណែង ប្រហែល​មួយ​ឆ្នាំ បន្ទាប់ពី​មេដឹកនាំ​ទាំងពីរ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​តតាំង​គ្នា​ទាក់ទិន​នឹង​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ចែក​អំណាច​របស់​ពួកគេ។

ដោយ​ព្រះអង្គ​ម្ចាស់​គង់​និរទេស​នៅ​ប្រទេស​បារាំង សមាជិក​សភា​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច​ជនជាតិ​ខ្មែរ​សញ្ជាតិ​អូស្ត្រាលី គឺ​លោក អុឹង ហួត បាន​ឡើង​ជំនួស​ព្រះអង្គ​ជា​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​ទី​១។ លោក ហ៊ុន សែន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​ដក​សម្តេច​ក្រុមព្រះ​ចេញ​ពី​តំណែង គឺ​មិន​មែន​រដ្ឋ​ប្រហារ​ទេ ហើយ​បន្ទោស​សម្តេច​ក្រុមព្រះ​ព្រះអង្គឯង ដោយសារ​ការ​នាំ​ក្រុម​ខ្មែរ​ក្រហម​ដែល​នៅ​សេសសល់​ចូល​ក្រុង​ភ្នំពេញ។

របាយការណ៍​មួយ​របស់​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិនៅ​ខែ​សីហា​ឆ្នាំ​១៩៩៧ បាន​បញ្ជាក់​​អំពី​ការ​សម្លាប់​មាន​លក្ខណៈ​នយោបាយ​នូវ​អ្នក​ប្រឆាំង​នឹង​លោក ហ៊ុន សែន ​ចំនួន​៤១​នាក់ ក្នុង​នោះ​មាន​លោក ហូ សុខ រដ្ឋលេខា​ធិការ​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់​នៅ​ខាង​ក្នុង​ក្រសួង​របស់​លោក​តែ​ម្តង។

ក្នុង​ឯកសារ​ប៊ីប៊ីស៊ី​ខែ​វិចិ្ឆិកា​ឆ្នាំ​១៩៩៧ លោក ហ៊ុន សែន បាន​សើច​ចំអក​នឹង​របាយការណ៍​បង្ហាញ​កំហុស​របស់​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ។ លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “ប្រហែល​ជា​មាន​មនុស្ស​មិន​ច្រើន​ជាង​៥០​នាក់​​ទេ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ដែល​បាន​អាន​របាយការណ៍​នេះ។ មាន​មនុស្ស​១១​លាន​នាក់​ឯ​ណោះ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។ ពួកគេ​មិន​យល់​ ថា​របាយការណ៍​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នេះ​និយាយ​ពី​អ្វី​ទេ”។ “អ្វី​ដែល​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​និយាយ មិន​ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ខ្វល់​ទេ។ បញ្ហា​គឺ​ប្រជាជន​របស់​ខ្ញុំ និង​ថាតើ​ពួកគេ​គាំទ្រ​ខ្ញុំ​ឬ​អត់”។

ការិយាល័យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ​បាន​រាយការណ៍អំពី​ការ​សម្លាប់​ទាក់​ទិន​នឹង​នយោបាយ​១៦​នាក់​បន្ថែម​ទៀត​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ពីរ​ខែ មុន​ពេល​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជាតិ​នា​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​១៩៩៨ ដែល​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​បាន​ឈ្នះ គឺ​ធ្វើ​ឲ្យ​អំណាច​របស់​លោក​ ហ៊ុន សែន ស្រប​ច្បាប់ ហើយ​អាច​ឲ្យ​គាត់​ក្លាយ​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​តែ​ម្នាក់​ឯង​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែល​បាន​ធ្វើ​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ដំបូង​គេ​មួយ​រយៈ​ពេល​ខ្លី​ក្នុង​របប​ដែល​បាន​ជំនួស​របប​ខ្មែរ​ក្រហម មុន​ពេល​ត្រូវ​បាន​គេ​ដក​គាត់​ចេញ​ពី​តំណែង​និង​ដាក់​ពន្ធនាគារ​នៅ​ប្រទេស​វៀតណាម​អស់​រយៈ​ពេល​មួយ​ទសវត្សរ៍​នោះ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “កេរ​ដំណែល​របស់​គាត់​គឺ​គ្មាន​អ្វី​ ក្រៅតែ​ពី​ភាព​ផ្តាច់ការ។ ការ​ដឹក​នាំ​របស់​គាត់​គឺ គំរាម​កំហែង ប្លន់ និង​សម្លាប់​អ្នក​ផ្សេង ដើម្បី​ត្រាយ​ផ្លូវ​ឲ្យ​គាត់​បាន​ស្ថិត​ក្នុង​អំណាច”។

លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែល​ឥឡូវ​នេះ​ជា​តំណាង​រាស្ត្រ​បក្ស​ប្រឆាំង​មួយ​រូប​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ “ពី​មួយ​ឆ្នាំ​ទៅ​មួយ​ឆ្នាំ តាំងតែ​ក្រោយពី​ឆ្នាំ​១៩៩៧​និងក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ២០០០​នេះ ខ្ញុំ​មិន​ដែល​បាន​ឃើញ​ការ​អភិវឌ្ឍ​ណាមួយ​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​របស់​គាត់​ទេ ក្រៅតែ​ពី​ទឹក​ភ្នែក​បង្ហូរ​ដោយ​អ្នក​ក្រ​ដែល​បាន​បាត់​បង់​ដីធ្លី និង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​ខ្លួន​ប៉ុណ្ណោះ”។

ការ​ស្តារ​​​ឡើង​​​វិញ​​​នៃ​​​ភាព​មាន​ប្រៀប

នៅ​​​ពេល​ត្រូវ​​​បាន​​​សួរ​​​ក្នុង​​​ឆ្នាំ​​​១៩៩៨​​​ថា តើ​​​អ្វី​​​ទៅ​​​ដែល​​​អង្គការ​​​សហ​ប្រជា​​​ជាតិ​​​​​​បាន​​​បន្សល់​ទុក​​​សម្រាប់​​​ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​ប្រាំ​​​ឆ្នាំ​​​មុន លោក ហ៊ុន សែន បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា “អេដស៍”។

បន្ទាប់​​​ពី​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​រួច​​​ លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី​​​​​​មាន​ប្រៀប​​​ឡើង​​​វិញ ដោយសារតែ​​​ក្រុម​​​ប្រឆាំង​​​​​​នឹង​​​អតីត​​​គណបក្ស​​​កុម្មុយ​​​នីស្ត​​​​​​របស់​​​​​​លោក​​​បាន​​​បែក​​​ខ្ញែក​​​គ្នា។

គណបក្ស​​​ថ្មី​​​របស់​​​លោក សម រង្ស៊ី អតីត​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី​​​ក្រសួង​​​សេដ្ឋកិច្ច និង​​​ហិរញ្ញវត្ថុ និង​​​គណបក្ស​​​ហ្វុ៊នសិុនបិុច​​​ របស់​​​ព្រ​​​ះ​​​អង្គ​​ម្ចាស់​​​ នរោត្តម រណឫទ្ធិ បូក​​​បញ្ចូល​​​គ្នា​​​ទទួល​​​បាន​​​សំឡេង​​​គាំទ្រ​​​ពីប្រជា​​​ពល​​​រដ្ឋ​​​ចំនួន​​​២,២៥​​​លាន​​​សំឡេង​​​ទល់​​​នឹង​​​គណបក្ស​​​ប្រជា​​​ជន​​​កម្ពុជា​​​ដែល​​​ទទួល​​​បាន​​​សំឡេង​​​គាំទ្រ​​​ចំនួន​​​ ២,០៣​​​លាន​​​សំឡេង​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​​​​កាល​​​ពី​​​ឆ្នាំ​​​១៩៩៨​​​ ប៉ុន្តែ​​​សំឡេង​​​ឆ្នោត​​​របស់​​​គណ​​​បក្ស​​​ទាំង​​​ពីរ​​​នេះ​​​ត្រូវ​​​បាន​​​បែង​​​ចែក​​​ដាច់​​​ពី​​​គ្នា។

លោក ដេវីដ រ៉ូបឺត (David Roberts) ​​​​​​​​​​​​បាន​​សរសេរ​​​នៅ​​​ក្នុង​​​សៀវ​​​ភៅ​​​របស់​​​លោក​​​ដែល​​​បោះ​​​ពុម្ព​​​នៅ​ឆ្នាំ​​​២០០១​​​ ​​​និង​ដែល​​​មាន​​​ចំណង​​​ជើង​​​ថា ‘អន្តរកាល​​​នយោបាយ​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​’ នោះ​​​ថា “លោក ហ៊ុន សែន មិន​​​បាន​​​ប្រើ​​វិធី​​​សាស្ត្រ​​​បំបែក​​​និង​គ្រប់គ្រង​ទេ​​​ គឺ​​​គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​បាន​​​ធ្វើ​​​ដូច្នេះ​​​ដោយ​​​ខ្លួន​​​ឯង”។

លោក​​​បាន​​​គូស​​​បញ្ជាក់​​​បន្ត​​​ថា “បើ​​​និយាយ​​​អំពី​​​លទ្ធផល​​​នៃ​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​វិញ​​ ប្រសិន​​​បើ លោក សម រង្ស៊ី និង​​​ព្រះ​​​អង្គ​​​ម្ចាស់​​​ រណឫទ្ធិ រួប​​​រួម​​​គ្នា​​​ ពួក​​​គាត់​​​នឹង​​​ទទួល​​​បាន​​​សំឡេង​​​គាំទ្រ​​​ភាគ​​​ច្រើន​​​ ហើយ​​​លទ្ធផល​​​វិញ​​​នឹង​ខុស​​​គ្នា​​​ឆ្ងាយ”។

ការ​​​បែក​បាក់​​​គ្នា​​​នេះ​​​បាន​​​ជួយ​​​ឲ្យ​​​​​​​​​លោក ហ៊ុន សែន អាច​​​​​​​​​ក្តោប​​​ក្តាប់​​​អំណាច​​​​​​​​​បាន​​​​​​​​​​​​​១៥ឆ្នាំ​​​បន្ត​​​ទៀត​​ ពោល​​​គឺ​​​មក​​​ដល់​​​ពេល​​​សព្វ​​​ថ្ងៃ​​​ ដោយ​​​សារ​​​​​ក្រុម​​​ប្រឆាំង​​​​​​នឹង​​​​​​ការ​​​កាន់​​​អំណាច​​​របស់​​​លោក​​​​​​​​​មាន​ឱកាស​​​តិច​​​តួច​​​ក្នុង​​​ការ​​​ទទួល​​​បាន​​​ជ័យ​​​ជម្នះ។

លោក សម រង្ស៊ី​​​ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​អំឡុង​​​កិច្ច​​​សម្ភាស​​​មួយ​​​ក្នុង​​​សប្តាហ៍​​​នេះ​​​ថា “បញ្ហា​​​របស់​​​គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​ដែល​​​ដើរ​​​តាម​​​លទ្ធិប្រជា​​​ធិប​​​តេយ្យ​​​គឺ​​​នៅ​​​ត្រង់​​​ថា រហូត​​​មក​​​ទល់​​​​​ពេលនេះ​​​​​ យើង​​​នៅ​​​តែ​​​ខ្សោយ ហើយ​​​បែក​​បាក់​​​គ្នា។ វា​​​មិន​​​មែន​​​ដោយសារ​​​តែ​​​លោក ហ៊ុន សែន ខ្លាំងនោះទេ​​​​​​ ប៉ុន្តែ ​គឺ​​​ដោយ​​​សារ​​​តែ​​​គូ​​​ប្រជែង​​របស់​គាត់​​​ខ្សោយ”។

លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ អតីត​​​​​​ឧត្តម​​​សេនីយ៍​​​​​​​​​យោធា​​​មួយ​​​រូប​​​ដែល​​​ដឹក​​​នាំ​​​កង​​​កម្លាំង​​​របស់​​​គណបក្ស​​​ហ្វុ៊នសិុន​​​បិុច ដែល​​​មាន​​​ព្រះ​​​អង្គ​​​ម្ចាស់​​​ រណឫទ្ធិ ជា​​​ប្រធាន​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ការ​​​ប្រយុទ្ធ​ប្រដាប់​អាវុធ​កាល​​​ពី​​​ខែ​កក្កដា​ឆ្នាំ​​​១៩៩៧ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា “ចំណុច​​​សំខាន់​​​នោះ​​​គឺ​​​នៅ​​​ត្រង់​​​ថា មាន​​​គណបក្ស​​​នយោបាយ​​​ច្រើន​​​ពេក​​​”។ លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែល​​​សព្វ​​​ថ្ងៃ​​​​​​ជា​​​ទីប្រឹក្សា​​​ជាន់​​​ខ្ពស់​​​របស់​​​រដ្ឋាភិបាល​​​ដែល​​​ដឹក​​​នាំ​​​ដោយ​​​គណបក្ស​​​ប្រជា​​​ជន​​​កម្ពុជា​​​របស់​​​លោក ហ៊ុន សែន បាន​​​​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​បន្ត​​​ថា “គណបក្ស​​​ប្រជា​​​ធិបតេយ្យទាំង​​​នោះ​​​មិន​​​បាន​​​រួប​​​រួម​​​គ្នា​​​ទេ​​​ ជា​​​ហេតុ​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​ចំនួន​​​សំឡេង​​​ឆ្នោត​​​របស់​​​ខ្លួន​​​ធ្លាក់​​​ចុះ​​​ ហើយ​​​​​បាន​បែក​​​សំឡេង។​ ស្រប​​​ពេល​​​ដែល​​​គណបក្ស​​​ប្រជា​​​ជន​​​កម្ពុជា​​​មាន​​​គ្រឹះ​ដ៏​​​រឹង​​​មាំ និង​​​​​​មិន​​​ដែល​​​បែក​បាក់​​​គ្នា​ ហេតុ​​​ដូច្នេះ​​​ហើយ​​​ទើប ​​​លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឈ្នះ​​​អាសនៈ​​​ភាគ​​​ច្រើន​​​ស្ទើរ​​​តែ​​​គ្រប់​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​ទាំង​​​អស់”។

តាម​​​ពិត​​​ទៅ​​​លោក ហ៊ុន សែន បាន​​​ឈ្នះ​​​អាសនៈ​​​៩០​​​ក្នុង​​​ចំណោម​​​អាសនៈ​​​សភា​​​សរុប​​​១២៣​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​កាល​​​ពី​​​ខែ​​​កក្កដា ឆ្នាំ​​​២០០៨​​​ គឺ​​​ដោយ​​​សារ​​​តែ​​​គណបក្ស​​​ហ្វុ៊ន​​​សិុន​​​បិុច​​​​​​បាន​​​បែកបាក់​​​គ្នា​​​ ហើយ​​​បាន​​​​​​បន្ត​​​ធ្វើ​​​ជា​​​ដៃ​​​គូ​​​ចម្រុះ​​​ជា​​​មួយ​​​គណបក្ស​​​​​ប្រជាជន​​​កម្ពុជា​​​ និង​​​ដោយ​​​សារ​មាន​​​​​​ការ​​​ប្រកួត​​​ប្រជែងគ្នា​​​​​​រវាង​​​គណបក្ស​​​របស់​​​លោក សម រង្ស៊ី និង​​​គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​ផ្សេង​​​ៗ​​​ទៀត។

ដោយ​​​សារ​​​​​ស្ទើរ​​​តែ​​​​​​គ្មាន​​​ឧបសគ្គ​​​រារាំង​​ការ​​​កាន់​​​អំណាច​​​របស់​​​លោក​​​ និង​​​ដោយ​​​សារ​​​តែ​​​ព្រះ​​​អង្គ​​​ម្ចាស់ រណឫទ្ធិ និង​​​លោក សម រង្ស៊ី បាន​​​ន​​​ិរទេស​​​ខ្លួន​​​ឯង​​​ទៅរស់​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ប្រទេស​​​បារាំង​​​អស់​​​រយៈ​​​ពេល​​​យ៉ាង​​​យូរ​​​អំឡុង​​​ទសវត្សរ៍​​​ឆ្នាំ​​​២០០០​នោះ​​ លោក ហ៊ុន សែន ទទួល​​​បាន​​​អំណាច​​​ដ៏​​​លើស​​​លុប​​​ជា​​​ថ្មី​​​ដែល​​​គ្មាន​​​នរណា​​​អាច​​​ធ្វើ​​​អ្វីកើត។

ជា​រឿយៗ សន្យា​ចម្លែកៗ​នោះ លោក ហ៊ុន សែន បាន​​​ចាប់​​​ផ្តើម​​​ដើរ​​​តួ​​​ជា​​​អ្នក​​​កំណែទម្រង់​​​សា​​​ជាថ្មីម្តង​​​ទៀត​​​ដោយ​​​នៅពេល​​​មួយ​​​បាន​​​សន្យា​​​ថា នឹង​​​លុប​​​បំបាត់​​​ការ​​​កាប់​​​បំផ្លាញ​​​ព្រៃ​​​ឈើ​​​នៅ​​​ក្នុង​​​ប្រទេស​​​កម្ពុជា​​​​​​តាម​​​រយៈ​​​ការ​​​បញ្ឈប់​​​ការ​​​កាប់​​​ឈើ​​​ខុស​​​ច្បាប់​​​នៅ​ក្នុង​​​ដី​​​សម្បទាន​​​​​​​​​ដែល​​​ផ្តល់​​​ដោយ​​​រដ្ឋ។

លោក ហ៊ុន សែន បាន​​​ព្រមាន​​​ដល់​​​អ្នក​​​ដែល​​​ទទួល​​​បាន​​​សិទ្ធិ​​​កាន់​​​កាប់​​​ដី​​​សម្បទាន​​​កាល​​​ពី​​​ខែ​​​ធ្នូ​​​ឆ្នាំ​​​២០០១​​​ថា “ប្រសិន​​​បើ​​​អ្នក​​​ឯង​​​ហ៊ាន​​​[រំលោភ​​​បទ​​​បញ្ជា​]​​​​​​​ ហើយ​​​ប្រសិន​​​បើ​​​​​​ខ្ញុំ​​​​​​មិន​​​​​​ដក​​​យក​​​ព្រៃ​​​សម្បទាន​​​របស់​​​អ្នក​​​ឯង​​​​​​ និង​​​បិទ​​​រោង​​​ចក្រ​​​របស់​​​អ្នក​​​ឯង​​​ទេ​​​នោះ ខ្ញុំ​​​នឹ​​​ង​​​កាត់​​​ក្បាល​​​របស់​​​ខ្ញុំ”។

សម្រាប់​​​មនុស្ស​​​នៅ​​​ក្នុង​​​គណបក្ស​​​ប្រជា​​​ជន​​​កម្ពុជា​​​របស់​​​លោក ហ៊ុន សែន ដូច​​​ជា​​​លោក ស៊ិក ប៊ុនហុក សមាជិក​​​សភា​​​ជាដើម​​ សុទ្ធតែ​​​យល់​​​ឃើញ​​​ថា​​​ សមត្ថភាព​​​របស់​​​លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី​​​ ហ៊ុន សែន  ក្នុង​​​ការ​​រក្សា​​​អំណាច​​​បាន​​​ដូច្នេះ​​​ គឺ​​​ដោយ​​​សារ​​​តែ​​​លោក​​​ពូកែ​​​និយាយ​មាន​លក្ខណៈ​សាមញ្ញ​​​ និង​​​ដោយ​​​សារ​​​តែ​​​ការ​​​អភិវឌ្ឍ​​​សេដ្ឋកិច្ច​​​ដែល​​​ស្ថិត​​​ក្រោម​​​ការ​​​គ្រប់​​​គ្រង​​​របស់​​​លោក។ លោក ប៊ុនហុក​​​ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍ថា “គាត់​​​អាច​​​ធ្វើ​​​ជា​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី​​​បាន​​​ជា​​​ច្រើន​​​ឆ្នាំ​​​ដូច្នេះ​​​ ព្រោះ​​​គាត់​​​ទទួលបាន​​​​​​ការ​​​គាំទ្រ​​​ខ្លាំង​​​ពី​​​សាធារណជន​​​ ព្រោះ​​​ថា​​​គាត់​​​កើត​​​ចេញ​​​ពី​​​គ្រួសារ​​​កសិករ​​​ក្រីក្រ​​​។ ហេតុ​​​ដូច្នេះ​​​ហើយ​​​គាត់​​​យល់​​​អំពី​​​ជីវិត​​​របស់​​​អ្នក​​​ក្រ​​​ និង​​​ការ​​​លំបាក​​​ និង​​​សុខ​​​ទុក្ខ​​​របស់​​​អ្នក​​​ភូមិ​​​។ គាត់​​​គឺ​​​ជា​​​មេដឹក​​​នាំ​​​តែ​​​មួយ​​​គត់​​​ប្រកប​​​ដោយ​​​គតិបណ្ឌិត​​​និង​ឈ្លាសវៃ។ គាត់​​​បាន​​​ប្រមូល​​​អ្នក​​​ចេះ​​​ដឹង​​​ និង​​​ឆ្លាត​​​វៃ​​​មក​​​ធ្វើ​​​ការ​​​ជាមួយ​​​គាត់”។

លោក​​​បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​បន្ថែម​​​ថា “គាត់​​​បាន​​​កសាង​​​ [ប្រទេស​​​កម្ពុជា]​​​ ពី​​​បាតដៃ​ទទេ​​​ និង​​​ជួយ​​​ស្តារ​​ជីវភាព​​​រស់​​​នៅ​​​របស់​​​ពល​​​រដ្ឋ​​​ឡើង​​​វិញ​​​ ហើយ​​​បាន​​​ផ្តល់​​​ឲ្យ​​​ពល​​​រដ្ឋ​​​ទាំង​ស្មារតី ទាំង​​​សម្ភារ​​​ ដូច​​ការ​​​អភិវឌ្ឍ​​​សព្វថ្ងៃ​នេះ។ និយាយ​​​ឲ្យ​​​ត្រង់​​​ទៅ​​​គាត់​​​​​​មិនមែន​​​ជា​​​អ្នក​​​ចាប់​​​​​​ឆាប់​​​បាន​​​នោះ​​​ទេ​​​ ប៉ុន្តែ ការ​​​ចង​​​ចាំ​​​របស់​​​គាត់​​​ខ្លាំង។ ប្រហែល​​មកពី​​​គាត់​​​បាន​​​បាត់​​​បង់​​​ភ្នែក​​​ម្ខាង​​​ដោយ​​​សារ​​​ប្រយោជន៍​​​ជាតិ។ ហេតុដូច្នេះ​​​គាត់​​​ទទួល​​​បាន​​​នូវ​ចំណុច​​​ខ្លាំង​ជាង​ដែល​​​អ្នក​ដទៃ​គ្មាន”។

គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​កើន​​​ប្រជាប្រិយភាព

ជា​​​ការ​ប្រកួត​​​ប្រជែង​​​ដ៏​​​ខ្លាំង​​​ជា​​​លើក​​​ដំបូង​​​ចំពោះ​​​ការ​​​ក្ដោបក្ដាប់​​​អំណាច​​​របស់​​​លោក ហ៊ុន សែន ចាប់​​​តាំង​​​ពី​ទសវត្សរ៍​​​ឆ្នាំ​​​១៩៩០​​​មក គឺ​គណបក្ស​​​សង្គ្រោះ​​​ជាតិ​​​ដែល​​​ត្រូវ​​​បាន​​​បង្កើត​​​ឡើង​​​ដោយ​​​ការ​​​ច្របាច់​​​បញ្ចូល​​​គ្នា​​​រវាង​​​គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​ចំនួន​​​ពីរ​​​​​​ មួយ​​​ឆ្នាំ​​​មុន​​​​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​ឆ្នាំ​​​២០១៣​​​ ទទួល​​​បាន​​​អាសនៈ​​​យ៉ាង​​​ច្រើន​​​ ដោយ​​​ខ្វះ​​​តែ​​​ប្រាំពីរ​​​អាសនៈ​​​​​​​​​​​​​​​តែ​​​ប៉ុណ្ណោះ​​​នឹង​​​ឈ្នះ​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​ជាតិ​​​កាល​​​ពី​​​ឆ្នាំ​​​មុន។

ការ​​​ធ្វើ​​​បាតុកម្ម​​​តាម​​​ផ្លូវ​​​ជា​​​បន្ត​​​បន្ទាប់​​​ទាម​​​ទារ​​​ឲ្យ​​​លោក ហ៊ុន សែន ចុះ​​​ចេញ​​​ពី​​​តំណែង​​​ដែល​​​បាន​ទទួល​រង​​​ការ​​​បង្ក្រាប​​​ដ៏​​​ហិង្សា​​​ និង​​​ការ​​​​​​ធ្វើ​​​កំណែ​​​ទម្រង់​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​មិន​​​ដែល​​​ធ្លាប់​​​មាន​​​ពី​​​មុន​​​មក​​​​​​ ដែល​​ព្រម​​​ព្រៀង​​​ដោយ​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី បន្ទាប់​​​ពី​​​​​​មាន​​​ការ​​​តវ៉ា​​​ទាំង​នោះ​​ បាន​​​បង្ហាញ​​​ឲ្យ​​​ឃើញ​​​​​​ឥទ្ធិពល​​​​​​ដែល​​​គណបក្ស​​​សង្គ្រោះ​​​ជាតិ​​​ទទួល​​​បាន។

លោក សម រង្ស៊ី បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​នៅ​​​​​​ក្នុង​​​សប្តាហ៍​​​នេះ​​​ថា “ខ្ញុំ​​​គិត​​​ថា នៅពេល​​​នេះ​​​លោក​​​ ហ៊ុន សែន លែង​​​ទទួល​​​បាន​​​ការ​​​គាំទ្រ​​​ទៀត​​​ហើយ​​​”។ លោក​​​បាន​​​បន្ថែម​​​ថា លោក​​​​​​ជឿ​​​ជាក់​​​ថា លោក ហ៊ុន​​​ សែន ប្រាកដ​​​ជា​​​នឹង​​​ដឹង​​​អំពី​​​ស្ថាន​​​ភាព​​​ទន់​ខ្សោយ​ក្នុង​​​ពេល​​​សព្វ​​​ថ្ងៃ​​​របស់​​​ខ្លួន។

លោក​​​បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​បន្ថែម​​​ថា “ឥឡូវ​​​នេះ​​​ភាគ​​​ី​​​ទាំង​​​ពីរ​​​សុទ្ធ​​​តែ​​​មាន​​​ឆន្ទៈ​​​ចរចា​​​គ្នា​​​ដើម្បី​​​ដោះ​​​ស្រាយ​​​បញ្ហា​​​។ ដំណោះ​​​ស្រាយទី​​​១​​​ គឺ​​​ការ​​​ធ្វើ​​​កំណែ​​​ទម្រង់​​​​​​ដោយ​​​ចាប់​​​ផ្តើម​​​ពី​​​ការ​​​ធ្វើ​​​កំណែ​​​ទម្រង់​​​​​ការ​​​បោះឆ្នោត​​​ដែល​​​យើង​​​បាន​​​ព្រម​​​ព្រៀង​​​គ្នា​​​។ ឥឡូវ​​​នេះ​​​ប្រទេស​​​កំពុង​​​ដើរ​​​ក្នុង​​​ទិស​​​ដៅ​​​ត្រូវ​​​ហើយ”។

ប៉ុន្តែ​ មិនមែន​ជា​លើក​ទី​១​ទេ​ក្នុង​រយៈ​ពេល​បី​ទសវត្សរ៍​នៃ​ការ​កាន់​អំណាច​របស់​លោក ដែល​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ទំនងជា​ងាកចេញពីភាព​ផ្តាច់ការ​របស់​លោក ហើយ​ប្រឈម​នឹង​ក្រុម​ប្រឆាំង​ដ៏​ខ្លាំងក្លា តែ​ក្រោយ​មក​លោក​បាន​កម្ទេច​ចោល ក្នុង​ពេល​ដែល​ក្រុម​ប្រឆាំង​នោះ​ចុះ​ទន់​ខ្សោយ។

លោក​​​ ខាល ថាយ័រ​​​ (Carl Thayer) អ្នក​​​ជំនាញ​​​ប្រចាំ​​​តំបន់​​​អាស៊ី​​​អាគ្នេយ៍​​​នៅ​​​បណ្ឌិត្យ​​​សភា​​​យោធា​​​ការ​​​ពារ​​​ជាតិ​​​អូស្ត្រាលី​​​នៅ​​​​​​ក្នុង​​​ទីក្រុង​​​កង់​​​បេរ៉ា​​​ បាន​​​លើក​​​ឡើ​​​ងថា កាយ​​​វិការ​​​ទន់​​​ភ្លន់​​​របស់​​​លោក ហ៊ុន សែន ចំពោះ​​​លោក សម រង្ស៊ី ចាប់​​​តាំង​​​ពី​​​​​​​​​ “វប្បធម៌​​​ពិភាក្សា​​​គ្នា​​​”ថ្មីត្រូវ​​​បាន​​​ប្រកាស​​​កាល​​​ពី​​​ឆ្នាំ​​​មុន​មក​​​ គឺ​​​ជា​វិធីសាស្ត្រ​​​ដ៏​​​សាមញ្ញ​​​របស់​​​លោក​​​ ហ៊ុន សែន ដែល​​​ធ្លាប់​​​ប្រើ​​​ពីមុន​​​​​​ៗ​​​​​​មក។

លោក​​​ ថាយ័រ បាន​​​មានប្រសាសន៍​​​ថា “ទោះ​​​បី​​​ជា​​​ទំព័រ​​​ចុង​​​ក្រោយ​​​នៅ​​​ក្នុង​​​មុខ​​តំណែង​​​ជា​​​យូរ​​​ឆ្នាំ​​​មកហើយ​​​​​​ មិនទាន់​​​ត្រូវ​​​បាន​​​កត់​​​ត្រា​​​ក៏​​​ដោយ ក៏​លោក ហ៊ុន សែន នៅ​​​តែ​​​បង្ហាញ​​​អំពី​​​ជំនាញ​​​នៃ​អ្នក​មាន​ល្បិច​​​កល​​​នយោបាយ​​​ដើម្បី​​​បញ្ចុះ​​​បញ្ចូល​​​​​គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​​​​”។ លោក​បាន​បន្ថែម​ថា ទោះជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ក៏​លោក ហ៊ុន សែន នៅ​តែ​មាន​ភាព​ខ្សោយ​ដែរ។ លោក​​​បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​បន្ថែម​​​ថា “​​​ស្ថិរភាព​​​នយោបាយ​​​ដែល​​​មាន​​​ជាច្រើន​​​មកនេះ​​​​​​ និង​​​កំណើន​​​សេដ្ឋកិច្ច​​​​​​​​​ ព្រមទាំង​​ការ​​​លេច​​​ឡើង​​​នៃ​​​​​​យុវជន​​​ជំនាន់​​​ក្រោយ​​​​​​ ដែល​​​យល់​​​ដឹង​​​ពី​​​បច្ចេកវិទ្យា​​​ច្រើន​​​ ​​​គឺជា​​​កត្តា​​​ដែល​​​កំពុង​​​តែ​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​​​ប៉ះពាល់​​​ដល់​​​មូដ្ឋាន​​​នៃ​​​បណ្ដាញ​​​បក្ខ​​​ពួក​​​និយម​​​របស់​​​លោក​​​ ហ៊ុន សែន។ ហើយ​​​ឥឡូវ​​​នេះ​​​វា​​​គឺ​​​ជា​​​ពេល​​​សម្រាប់​​​​​​​​​លោក ហ៊ុន សែន ដែល​​​គេ​​​ស្គាល់​​​ថា​​​ជា​​​បុរស​​​ដ៏​​​វៃឆ្លាត​​​​​​​​​​​​​​​ត្រូវ​​​ពិចារណា​​​ថា ​ត្រូវ​​​ធ្វើ​​​យ៉ាង​​​ដូច​​​ម្តេច​​​​​​ដើម្បី​​​រៀបចំ​អន្តរកាល​ចេញពី​អំណាច​ប្រកប​ដោយ​សេចក្តី​ថ្លៃថ្នូរ”។

ប៉ុន្តែ លោក ដេវិឌ ឆាណ្ឌល័រ (David Chandler) អ្នក​​​សរសេរ​​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​​ខ្មែរ​​​ដ៏ល្បី​​​ឈ្មោះ​​​បាន​​​លើក​​​ឡើង​​​ថា លោក​​​ជឿ​​​ជាក់​​​ថា លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី​​​នឹង​​​មិន​​​ព្រម​​​ចុះ​​​ចាញ់​​​ចំពោះ​​​ឥទ្ធិពល​របស់​​​គណបក្ស​​​សង្គ្រោះ​​​ជាតិ​​​ឡើយ​​​។

លោក​​​​​​បាន​​​​​​លើក​​​ឡើង​​​តាម​​​រយៈ​​​អីុម៉េល​​​មួយ​​​ថា “ខ្ញុំ​​​គិត​​​ថា គាត់​​​ដឹង​​​យ៉ាង​​​ច្បាស់​​​ថា គាត់​​​អាច​​​ចរចា​​​បាន​​​។ វា​​​ច្បាស់​​​ណាស់​​​ថា​​​ ជា​​​ការ​​​ប្រឈម​​​មួយដ៏​​​ធំ​​​ ប៉ុន្តែ គាត់​​​មាន​​​អំណាច​​​ខ្លាំង​​​ (មាន​ហិរញ្ញវត្ថុ​​​ និង​​​មាន​​​អ្នក​​​គាំទ្រ​​​ក្រៅ​​​ប្រទេស) ​ដែល​​​គណបក្ស​​​ប្រឆាំង​​​​​មាន​​​តិច​​​តូច”។ លោក​​​បាន​​លើក​​​ឡើង​​​បន្ថែម​​​ទៀត​​​ថា “នៅ​ពេល​លោកចូល​និវត្ត (ខ្ញុំ​សង្ស័យ ថា​មិន​មាន​ការ​អនុវត្ត​តាម​ការ​ចាញ់​ឆ្នោត​ទេ) កម្ពុជា​នឹង​ជាការ​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​នូវ​គោល​នយោបាយ​ដែល​លោក​បាន​បង្កើត​ឡើង​និង​អនុវត្ត”។

ដោយ​​​មិន​​ដែល​​​ជួប​​​ការ​​​លំបាក​​​ខ្លាំង​​​ចាប់តាំង​​​ពី​​​គ្រប់​​​គ្រង​​​អំណាច​​​អស់​​​រយៈ​​​ពេល​​​បី​​​ទសវត្សរ៍​​​មក​​​នេះ​​​ ឥឡូវ​​​នេះ​​​លោក ហ៊ុន សែន កំពុង​​​ប្រឈម​​​នឹង​​​បរិយាកាស​​​មួយ​​​ដែល​​​ធ្វើ​​​ឲ្យ​លោក​​​មិន​​​អាច​​​ពឹង​​​ផ្អែក​​​​​​​​​​​​​​​​​លើ​​​ប្រជា​​​ប្រិយភាព​​​​​​ដែល​​​ទទួល​​​បានពី​​​​​​ការ​​​ផ្តួល​​​រំលំ​​​របប​​​ខ្មែរ​​​ក្រហម​​​ក្នុង​​​ឆ្នាំ​​​១៩៧៩​​​ទៀត​​​ឡើយ ហើយ​ការ​​ប្រើ​កម្លាំង​បង្ក្រាប​​​ផ្នែក​​​នយោបាយ​កាន់តែ​ខ្លាំង គឺ​ធ្វើ​ឲ្យ​របប​នេះ​កាន់តែ​ធ្លាក់​ដុនដាប។

លោក រា៉អ៊ូល ​​​​​​ម៉ាកជិនណា (Raoul Marc Jennar) អ្នក​​​វិទ្យាសាស្ត្រ​​​នយោបាយ​​​ និង​​​អ្នក​​​សរសេរ​​​ប្រវត្តិ​​​សាស្ត្រ​​​ខ្មែរ​​​មួួយរូប​​​​​​ផង​​​ដែរ​​​នោះ បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ថា “គណបក្ស​​​សង្គ្រោះ​​​ជាតិ​​​​​​គឺ​​​ជា​​​ការ​​​គំរាម​​​កំហែង​​​មួយ​​​សម្រាប់​​​គណបក្ស​​​ប្រជាជន​​​កម្ពុជា​​​​​​ ប្រសិន​​​បើ​​​គណបក្ស​​​ប្រជាជន​​​កម្ពុជា​​​​​​មិន​​​រៀន​​​​​​បទ​​​ពិសោធន​​​ពី​​​លទ្ធផល​​​នៃ​​​ការ​​​បោះ​​​ឆ្នោត​​​កាលពី​​​​​​ឆ្នាំ​​​២០១៣​​​ទេ​​​នោះ”។

លោក ជិនណា បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​បន្ថែម​​​​​​ថា “បរិបទ​​​​​​នយោបាយ​​​ឥឡូវ​​​នេះ​​​គឺវា​​​​​​មិន​​​ដូច​​​មុន​​​ទេ​​​ ។​​​ អ្នក​​​ជំនាន់​​​ថ្មី​​​កំពុង​​​រង​​​់ចាំ​​​ការ​​​ផ្លាស់​​​ប្តូរ​​​ ពល​​​រដ្ឋ​​​ព្រួយ​​​បារម្ភ​​​ពី​​​អនាគត​​​ជាង​​​អតីតកាល​​​។ ការ​​​ធ្វើ​​​អ្វី​​​ៗ​​​ដូច​​​ពេល​​​សព្វថ្ងៃ​​​​​​មិន​​​មែន​​​ជា​​​ជម្រើស​​​ល្អ​​​នោះ​​​ទេ​​​”។

ដោយ​​​ឡែក​​​លោក អៀ សុផល អ្នក​និពន្ធ​សៀវភៅ “ការ​ពឹងផ្អែក​ជំនួយ​នៅ​កម្ពុជា”  វិញ​​​បាន​​​លើក​​​ឡើង​​​ថា លោក ហ៊ុន សែន នៅ​​​តែ​​​អាច​​​ធ្វើ​​​ជា​​​នាយក​​​រដ្ឋ​​​មន្ត្រី​​​រហូត​​​ទាល់​​​តែ​​​​​​ដល់​​​អាយុ​​​​​​ធ្វើ​​​លែង​​​កើត។

លោក​​​បាន​​​មាន​​​ប្រសាសន៍​​​ទាក់​​​ទិន​​​នឹង​​​លោក​​​នាយក​​​រដ្ឋមន្ត្រី​​​ថា “ខ្ញុំ​​​គិត​​​ថា គាត់​​​ប្រហែល​​​ជា​​​យល់​​​ សូម្បី​​​តែ​​​នៅ​​​ក្នុ​​​ង​​​របប​​​សង្គម​​​និយម​​​ក៏​​​ដោយ​​​ តែ​​​ទីបំផុត​​​គឺ​​​គ្មាន​​​របប​​​នេះ​​​ឡើយ​​​។ ហើយ​​​បើ​​​​​​និយាយ​​​ទាក់​​​ទិន​​​នឹង​​​​​​​រដ្ឋាភិបាល​​​វិញ​​​ គឺ​​​គាត់​​​គ្មាន​​​មិត្ត ឬ​​​សត្រូវ​ជាប់​​​លាប់​​​ឡើយ​​​​​​ គឺ​​​គាត់​គិតតែ​ពី​ផល​ប្រយោជន៍​​​ប៉ុណ្ណោះ​​​ មាន​​​ន័យ​​​ថា គាត់​​​អាច​​​នៅ​​​តែ​​​មាន​​​អំណាច​​​ និង​​​នៅ​​​តែ​​​មាន​​​អ្នក​​​​​​​​​​​​ស្មោះ​​​ស្ម័គ្រ​​​ ប៉ុន្តែ ដូច​​​អ្វី​ដែល​​​ព្រះពុទ្ធ​​​បាន​​​​​​ទូន្មាន​​​មក​​ថា វដ្ត​ទុក្ខ​គ្មាន​​​នរណា​ម្នាក់​អាច​​​គេច​​​ផុត​​​បាន​ឡើយ នោះ​គឺ​ ចាស់​​​ ឈឺ និង ​ស្លាប់”៕​​ មានិត ​ និង​ ស៊ុយឈាង

 

 

© 2024, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស