 កាលពីឆ្នាំ២០១២ មិនមែនមកពីកម្ពុជាការពារមហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិនទេ ប៉ុន្តែដោយសារប្រទេសមួយចំនួនដែលដណ្តើមគ្រប់គ្រងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទាមទារឱ្យប្រធានអាស៊ាន គឺកម្ពុជានៅពេលនោះចេញសេចក្តីប្រកាសកាត់សេចក្តីរឿងដែនកោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទៅតាមការចង់បានរបស់ពួកគេ។){kind=link}
លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា មូលហេតុដែលកម្ពុជាមិនអាចចូលរួមចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ក្នុងនាមអាស៊ាន ដែលហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Code of Conduct ឬ COC ឬជាក្រមសីលធម៌សម្រាប់ដោះស្រាយវិបត្តិឈូងសមុទ្រចិនខាងត្បូង (South China Sea) កាលពីឆ្នាំ២០១២ មិនមែនមកពីកម្ពុជាការពារមហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិនទេ ប៉ុន្តែដោយសារប្រទេសមួយចំនួនដែលដណ្តើមគ្រប់គ្រងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទាមទារឱ្យប្រធានអាស៊ាន គឺកម្ពុជានៅពេលនោះចេញសេចក្តីប្រកាសកាត់សេចក្តីរឿងដែនកោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទៅតាមការចង់បានរបស់ពួកគេ។
ការអះអាងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើងនៅក្នុងពិធីសម្ពោធសណ្ឋាគារ ហាយ៉ាត់ រីជិនស៊ី ភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ថា សូមកុំបន្ទោសកម្ពុជាដូចឆ្នាំ២០១២ ទៀត ប្រសិនបើកម្ពុជាមិនអាចចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមទាក់ទងនឹងបញ្ហា COC បាន ក្នុងពេលដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ។
បុរសខ្លាំងនៅកម្ពុជារូបនេះ ចោទសួរថា តើប្រធានអាស៊ានមានសិទ្ធិកាត់សេចក្តីបែងចែកដែនកោះជុំវិញជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែរឬទេ?
លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ទៅកាន់ពិភពលោកឲ្យហើយមុនពេលលោកធ្វើជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេននៅឆ្នាំក្រោយថា សូមស្គាល់ធាតុពិតនៃបញ្ហាឆ្នាំ២០១២ ឱ្យបានច្បាស់ ថាអ្វីទៅជាបញ្ហាចម្បងនៅពីក្រោយកម្ពុជាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មិនបានក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាននៅពេលនោះ?
លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលកម្ពុជាមិនអាចចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ COC កាលពីឆ្នាំ២០១២ ដោយសារតែសមាជិកអាស៊ានបានចាប់បង្ខំឲ្យកម្ពុជាធ្វើជាចៅក្រមកាត់សេចក្តីលើដែនកោះមួយចំនួនជុំវិញសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលខុសពីធម្មនុញ្ញអាស៊ានដែលបានចែង។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងស្របពេលដែលកម្ពុជានឹងត្រូវដល់វេនធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន នៅឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ ខណៈលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើឱ្យបរាជ័យកាលពីខ្លួនលោកធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០១២ និងរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃចលនាពលរដ្ឋដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ លោក ម៉ែន ណាត បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី១៥ ធ្នូ នេះថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទាក់ទិននឹងប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ២០១២ ជុំវិញការចេញនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍មិនបាន មិនមែនមកពីកម្ពុជាការពារមហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិននោះ ថាជាការនិយាយភូតកុហកសាធារណមតិជាតិ និងអន្តរជាតិ។
លោក ម៉ែន ណាត បញ្ជាក់ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍ COC ឆ្នាំ២០១២ ពេលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន គឺជាការទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយដែលមហាយក្សចិន បានរំលោភលើដែនអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសមួយចំនួនដែលជាសមាជិកអាស៊ានមានព្រំដែនទឹកជាប់នឹងឈូងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ ប៉ុន្តែដោយសារលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវការផលប្រយោជន៍ពីមហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិន ទើបគាត់ជំទាស់នឹងសេចក្តីថ្លែងការណ៍អាស៊ាននៅពេលនោះតែម្តង។
កាលពីឆ្នាំ២០១២ រដ្ឋជាសមាជិកក្នុងសមាគមអាស៊ានដែលមានជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយប្រទេសចិន មានប្រទេសហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសប្រ៊ុយណេ ហើយពួកគេទាមទារឱ្យប្រធានអាស៊ាន គឺកម្ពុជាដាក់ជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះទៅដោះស្រាយក្នុងកម្រិតថ្នាក់អន្តរជាតិ ប៉ុន្តែកម្ពុជាមិនយល់ព្រម ឬប្រើសិទ្ធិវេតូនៅពេលនោះ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិន ប្រចាំកម្ពុជា លោក ផាន ក្វាងសៀ (Pan Quangxue) នៅពេលនោះអះអាងថា ចិនប្រកាន់ជំហរដាច់ខាតមិនឲ្យបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងក្លាយទៅជាបញ្ហាអន្តរជាតិជាដាច់ខាត ខណៈកម្ពុជាប្រកាសថា ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង១០ បានយល់ស្របគ្នាជាឯកច្ឆន្ទថា មិនលើកយកជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងទៅដោះស្រាយជាកម្រិតថ្នាក់អន្តរជាតិនោះទេ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលតំណាងប្រទេសហ្វីលីពីន បានច្រានចោលការលើកឡើងនេះទាំងស្រុង។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមលើកឡើងថា កម្ពុជាត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានរងនូវឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុតពីមហាយក្សចិន ទាំងការគាំទ្រផ្នែកនយោបាយ និងជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ដូច្នេះកម្ពុជាពិបាកនឹងលាងខ្លួនពីការចោទប្រកាន់ថាមិនមែនជាកូនអុករបស់កុម្មុយនីស្តចិនណាស់ ហើយនេះក៏ជាឧបសគ្គដ៏ធំបំផុតផងដែរសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងការដើរតួជាអ្នកសម្របសម្រួលក្នុងនាមប្រធានអាស៊ាន ជាពិសេសក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍ដ៏ធំរបស់ចិន។
កាលពីចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ វេទិកាអនាគតអាស៊ី មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានឆ្លើយសំណួរជុំវិញទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិនថា បើមិនឱ្យកម្ពុជាពឹងមហាអំណាចចិន តើឱ្យកម្ពុជាទៅពឹងមហាអំណាចមួយណា ខណៈមហាអំណាចចិនបានជួយកម្ពុជាច្រើនណាស់រយៈពេលកន្លងមក៕