បុរសខ្លាំងកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ប្រតិកម្មចំពោះក្រុមអ្នកវិភាគដែលលើកឡើងថា កំពង់ផែទឹកជ្រៅព្រះសីហនុ អាចក្លាយជាអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិនដូចកំពង់ផែស្រីលង្កា ថាជាការបំភ័ន្តសភាពការណ៍។ លោកអះអាងថា កំពង់ផែនេះ គឺជាការរ៉ាប់រង និងទទួលខុសត្រូវពីរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅក្នុងឱកាសបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ថានីយប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់បឹងជើងឯកក្នុងខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ថា កំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅនៅក្រុងព្រះសីហនុ ត្រូវបានជួយសាងសង់ដោយជប៉ុន មិនមែនចិន នោះទេ។
បុរសខ្លាំងកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន និយាយថា អ្នកដែលតែងលើកឡើងអំពីអន្ទាក់បំណុលចិនសម្រាប់កម្ពុជា ដោយប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសស្រីលង្កា នោះ គឺជារឿងមិនត្រឹមត្រូវឡើយ ពីព្រោះកំពង់ផែទឹកជ្រៅកម្ពុជា គឺជាជំនួយ និងប្រាក់កម្ចីរបស់ជប៉ុន។ ជាងនេះទៅទៀត លោក ហ៊ុន សែន បានស្នើដល់អ្នកវិភាគឲ្យឈប់និយាយបំភ័ន្តសភាពការណ៍ ព្រោះកំពង់ផែសព្វថ្ងៃដែលកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការដឹកទំនិញចេញចូលនេះ មានការរួមចំណែក និងកសាងតាមរយៈជប៉ុន ព្រមទាំងមានការរ៉ាប់រងពីជប៉ុន ហើយក៏មានជប៉ុនទិញភាគហ៊ុនមួយចំនួនផងដែរ។
សាស្ត្រាចារ្យរងជំនាញការទូត និងកិច្ចការសកលនៅមហាវិទ្យាល័យ Occidental សហរដ្ឋអាមេរិក បណ្ឌិត អៀ សុផល បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កន្លងមកថា កម្ពុជាគួរព្រួយបារម្ភ និងប្រយ័ត្នប្រយែងអំពីការពឹងពាក់ខ្លាំងលើជំនួយរបស់ចិន។ លោកថា អន្ទាក់បំណុលមានពិត ហើយរដ្ឋបាលក្រុងភ្នំពេញគួរមើលគំរូប្រទេសឡាវ ដែលទើបបង់ភាគហ៊ុនមួយផ្នែកធំនៃក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនីរដ្ឋ EDL របស់ខ្លួនទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិន។
អន្ទាក់បំណុល គឺជាលុយដែលខ្ចីក្នុងលក្ខខណ្ឌងាយស្រួល បូកជាមួយនឹងការប្រាក់ បានធ្វើឱ្យប្រទេសស្រីលង្កា គ្មានលុយសង ហើយជាប់បំណុលរបស់ចិន។ សម្រាប់ប្រទេសស្រីលង្កា មានច្រកចេញតែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺផ្តល់សិទ្ធិកាន់កាប់នូវអ្វីដែលពួកគេបានសាងសង់ទៅឱ្យប្រទេសចិន។ ស្រីលង្កា បានបាត់បង់ផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសរបស់ខ្លួនទៅប្រទេសចិន ដោយសារតែជាប់បំណុលនេះ។
ករណីអន្ទាក់បំណុលនេះ គេអាចសង្កេតឃើញករណីបែបនេះជាច្រើននៅជុំវិញពិភពលោក ដូចជានៅប្រទេសប៉ាពូអាស៊ីនូវែលហ្គីណេ (Papua New Guinea) ដែលបានខ្ចីលុយ ២ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកពីប្រទេសចិន ដើម្បីយកទៅសាងសង់អគារខ្ពស់ៗ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ និងកំពង់ផែ ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍមួយនេះមិនអាចសងលុយ និងការប្រាក់ទៅប្រទេសចិនវិញបានទេ។ ដូច្នេះ មានតែឱ្យប្រទេសចិន គ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់ខ្លួន។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ នៅមានប្រទេសជាច្រើនទៀតដូចជានៅកោះម៉ាល់ឌីវ ប៉ាគីស្ថាន ម៉ាឡេស៊ី ឡាវ កាហ្សាក់ស្ថាន ម៉ុងហ្គោលី អេហ្ស៊ីប កេនយ៉ា និងអាហ្វ្រិកខាងត្បូង សុទ្ធតែមានករណីដូចគ្នា។ ប្រទេសទាំងនេះចុងក្រោយត្រូវប្រឈមបញ្ហាមិនអាចសងបំណុលចិនវិញបាន។
កន្លងមក ស្ថានទូតចិននៅភ្នំពេញ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បញ្ជាក់ធានាថា ខ្លួនមិនបានរាយអន្ទាក់បំណុលដើម្បីទាញកម្ពុជាឱ្យធ្លាក់ចូល ហើយក៏មិនបានស្វែងរកការដាក់វត្តមានយោធានៅកម្ពុជានោះដែរ។ ប្រភពដដែលឲ្យដឹងថា ប្រទេសចិនតែងតែគោរពការសម្រេចចិត្តរបស់កម្ពុជា ក្នុងការប្រើប្រាស់កម្ចី ក៏មិនដែលយកបំណុលជាល្បិចកលដើម្បីបង្ខំឱ្យកម្ពុជាធ្វើកិច្ចការអ្វីនោះដែរ។
ស្ថានទូតចិន ថាលុយដែលរដ្ឋាភិបាលចិន ផ្តល់ឱ្យកម្ពុជាខ្ចី គឺមិនមានលក្ខខណ្ឌនយោបាយ និងពុំមែនជាលេសដើម្បីជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជានោះឡើយ។ ប្រភពដដែលបន្តថា មកទល់ពេលនេះ មិនទាន់ឃើញមានប្រទេសណាមួយរងទុក្ខវេទនាដោយសារបំណុលចិននោះឡើយទេ។ ដូច្នោះទើបកម្ពុជាតែងតែខ្ចីលុយចិនមកអភិវឌ្ឍផ្លូវ ស្ពាន ហើយប្រទេសចិនបានផ្តល់បច្ចេកទេសបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកវិទ្យា និងវិស្វកម្មដើម្បីជួយកម្ពុជា។
ទោះយ៉ាងណា កន្លងមកក្រុមមន្ត្រីសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ការសង្ស័យថា ចិនបានស្វះស្វែងរកមូលដ្ឋានយោធានៅកម្ពុជានៅតំបន់តារាសាគរ ក្នុងខេត្តកោះកុង និងនៅមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ។ ទាំងរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ និងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង បានបដិសេធការលើកឡើងនេះ។
បើយោងតាមទិន្នន័យផ្លូវការរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានឲ្យដឹងថា នៅត្រឹមដំណាច់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ កម្ពុជាមានទំហំបំណុលជំពាក់បរទេសសរុប ៨៨០០លានដុល្លារ ដែលក្នុងនោះមាន ៣៩០១លានដុល្លារ ឬស្មើនឹង ៤៤,២៨% ជំពាក់ចិន។
ទោះយ៉ាងណា កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ មានគម្រោង ៣ដំណាក់កាល ទទួលបានប្រាក់កម្ចីជាង ២០០លានដុល្លារពីជប៉ុន។ ដោយដំណាក់កាលទី១ ដែលត្រូវបញ្ចប់នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥ នឹងមានការកសាងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅដែលមានជម្រៅទឹករហូតដល់ ១៤,៥ម៉ែត្រ ដែលអាចឱ្យនាវាដឹកជញ្ជូនប្រមាណ ៧០% ដែលកំពុងចរាចរលើសមុទ្របច្ចុប្បន្ន អាចចូលចតនៅក្រុងព្រះសីហនុ បាន។
ដំណាក់កាលទី២ និងទី៣ នឹងត្រូវបានកសាងក្នុងពេលព្រមគ្នា ដើម្បីជំរុញឱ្យកំពង់ផែព្រះសីហនុ មានជម្រៅរហូតដល់ ១៨ម៉ែត្រ ដែលត្រូវបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២៨ ដែលអាចឲ្យនាវានៅលើពិភពលោកចូលចតនៅក្រុងព្រះសីហនុ បានរហូតទៅដល់ ៩៧%៕