ដំណឹងនៃការប្រហារជីវិតអ្នកទោសនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសភូមា ដោយរបបសឹក នាំឱ្យពិភពលោកប្រតិកម្ម និងថ្កោលទោសពួកយោធាដោយហៅថាជាអំពើឃោរឃៅបំផុត និងជាការប្រព្រឹត្តនូវឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។
ប្រទេសដែលចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសរបបសឹកភូមា គេអាចរាប់ពីប្រទេសនៃសមាគមអាស៊ាន ដែលសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់សមាគមនេះធ្វើឡើងដោយប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០២២ ជាប្រធានអាស៊ាន។
គេអាចរាប់បញ្ជូនថែមទៀតនៃសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសមួយចំនួន ដូចជាប្រទេសកាណាដា ន័រវែស ជប៉ុន ញូវហ្សេឡេន កូរ៉េខាងត្បូង អង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ចំណែកសហភាពអឺរ៉ុបដែលជាសហគមន៍មួយដ៏ធំមាន ២៧ប្រទេស ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសរបបសឹកជាខ្លាំងផងដែរ។ ក្រៅពីនេះមានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិជាច្រើន រួមមានអង្គការ Human Rights Watch អង្គការ Amnesty International អង្គការសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស រួមនឹងស្នងការសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ អ្នកស្រី Michelle Bachelet ក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសផងដែរ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ប្រទេសទាំងអស់នេះបានហៅការកាត់ទោសប្រហារជីវិតទៅលើក្រុមប្រឆាំង ៤នាក់នៃរបបសឹកភូមា គឺមានលោក Kyaw Min Yu ហៅ Ko Jimmy មេដឹកនាំប្រឆាំងរបបកាលពីឆ្នាំ១៩៨៨ និងអតីតសមាជិកសភា Phyo Zeya សកម្មជន Hla Myo Aung និងសកម្មជន Aung Thura Zaw ថានឹងធ្វើឱ្យពិភពលោកមិនមានការអត់ឱនចំពោះរបបសឹកឡើយ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បន្តថា របបសឹកភូមា ត្រឹមតែមិនបានអនុវត្តនូវគោលការណ៍ ៥ចំណុចរបស់សមាគមអាស៊ាននោះទេ គឺបែរជារបបសឹកនេះកាន់តែរំលោភធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀតលើគោលការណ៍ច្បាប់អន្តរជាតិ។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ប្រទេសនេះក៏បានចូលរួមរំលែកទុក្ខសោក និងសោកស្ដាយជាខ្លាំងចំពោះជនរងគ្រោះទាំង ៤រូបនេះ។
ចំណែកលោកអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ អង់តូនីញូ ហ្គូនតារ៉េស បានបញ្ជូនសារថ្កោលទោសទៅរបបសឹកភូមា ហើយក៏បានបញ្ជូនសាររំលែកទុក្ខជូនទៅគ្រួសាររបស់ជនរងគ្រោះផងដែរ។ លោកបានសម្ដែងការប្រឆាំងនឹងករណីប្រហារជីវិតដូចនេះ ដែលលោកថាគេមិនអាចហៅក្រុមអ្នកតស៊ូដើម្បីសេរីភាពជាក្រុមភេរវករបានទេ។ លោកបានរំឭកឱ្យរបបសឹកដោះលែងជាបន្ទាន់នូវអ្នកជាប់ឃុំដែលប្រឆាំងរបបផ្ដាច់ការ និងអ្នកទោសនយោបាយដែលក្នុងនោះរួមមានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី និងប្រធានាធិបតី វិន មីយីន។
ជាមួយគ្នានេះ គេនៅពុំទាន់ឃើញប្រទេសចិន ចូលរួមថ្កោលទោសរបបសឹកភូមានៅឡើយនោះទេ។ ចិនជាប្រទេសជិតខាងមួយដែលជាប់នឹងប្រទេសភូមា។ តែប្រទេសនេះត្រូវគេចោទថានៅតែបន្តមានទំនាក់ទំនងជាមួយរបបសឹក ដោយជួយផ្គត់ផ្គង់ និងលក់អាវុធទៅឱ្យពួកយោធាផងដែរ។
នៅថ្ងៃទី២៦ កក្កដា នេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានអំពាវនាវសុំឱ្យប្រទេសចិន ចូលរួមជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិ គាបសង្កត់ទៅលើរបបសឹក ហើយជួយបញ្ចប់ហិង្សានៅក្នុងប្រទេសនេះ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា ចិនជាប្រទេសដែលមានឥទ្ធិពលជាខ្លាំងទៅលើប្រទេសភូមា ជាពិសេសគឺរបបសឹក ប៉ុន្តែចិនដែលថាខ្លួនមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេសភូមា ដោយចាត់ទុកជាបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសនោះ។ តែចិននៅតែផ្ដល់សេចក្ដីសង្ឃឹមដល់របបសឹកភូមា ឱ្យមានលទ្ធភាពនៃការបន្តពង្រឹងអំណាច បើទោះជាដឹងថាការដឹកនាំរបស់មេដឹកនាំប្រទេសនេះឡើងកាន់អំណាចដោយខុសច្បាប់ក៏ដោយ។
ជាមួយគ្នានេះ អ្នកនាំពាក្យ Ned Price ក៏បានអំពាវនាវដល់បណ្ដាប្រទេសដទៃទៀតឱ្យចូលរួមថ្កោលទោសពួកយោធាភូមា។ ថ្លែងនៅឯសន្និសីទសារព័ត៌មានខ្លីមួយ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសអាមេរិករូបនេះក៏បានអំពាវនាវផងដែរដល់បណ្ដាប្រទេសទាំងអស់ កុំលក់អាវុធ ឬបរិក្ខារយោធាទៅឱ្យរបបយោធាភូមា ហើយជួយបញ្ចៀសសកម្មភាពទាំងឡាយណាដែលនាំឱ្យមានការយល់ខុសអំពីរបបសឹកនេះថាតំណាងឱ្យប្រជាជនភូមា។
អ្នកនាំពាក្យ Ned Price បានឱ្យដឹងទៀតថា រដ្ឋការរបស់លោក ចូ បៃដិន កំពុងពិចារណាដាក់ទណ្ឌកម្មលើឧស្សាហកម្មឧស្ម័ននៃរបបសឹក។ លោកបញ្ជាក់ថា វិធានការទាំងនោះកំពុងស្ថិតក្នុងការពិភាក្សា ហើយជម្រើសទាំងអស់ត្រៀមនៅលើតុរួចជាស្រេច។
តែនៅពេលជិតបិទបញ្ចប់សន្និសីទសារព័ត៌មាន លោកថាសព្វថ្ងៃនេះពុំមានប្រទេសណាផ្សេងទៀតដែលអាចដាក់សម្ពាធលើភូមាបានធ្ងន់ធ្ងរ ក្រៅតែពីចិននោះទេ។ តែជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានប្រាប់ទៅសមាគមអាស៊ានកុំអនុញ្ញាតឱ្យតំណាងរបបសឹក ចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់តំបន់ ទោះជាកម្រិតណាក៏ដោយ។
តែបែបនេះក្ដី អ្នកនាំពាក្យរបបសឹកយោធា លោក Zaw Min Tun បាននិយាយថា ការប្រហារជីវិតមនុស្ស ៤រូបនេះ មិនមែនជារឿងគំនុំសងសឹកអ្វីនោះទេ តែបានធ្វើឡើងក្រោមច្បាប់របស់ប្រទេស ព្រោះក្រុមនេះជាមេភេរវកម្ម។ លោកបញ្ជាក់ថា មនុស្សទាំង ៤នាក់នោះក៏ទទួលបានឱកាសដើម្បីការពារក្តីផងដែរ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលយោធាក៏បានដឹងរួចទៅហើយថា ការកាត់ទោសប្រហារជីវិតជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកនេះនៅក្នុងប្រទេសភូមា នឹងនាំឲ្យមានការរិះគន់ជាអន្តរជាតិ គឺចៀសពុំរួចនោះទេ។ តែលោកអះអាងថា ការកាត់ទោសពួកគាត់ គឺអនុលោមតាមច្បាប់ប្រឆាំងអំពើភេរវកម្ម ព្រោះពួកគាត់ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើសម្លាប់ជនស៊ីវិល៥០ ដោយរួមទាំងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់ជាតិទៀតផង។
ករណីប្រហារជីវិតអ្នកនយោបាយ ៤រូបដែលធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី២៤ កក្កដា ត្រូវបានក្រុមសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ទាមទារឱ្យក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិថ្កោលទោស ហើយចាត់ទុកជាអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិប្រព្រឹត្តដោយរបបសឹកភូមា៕