កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ជាថ្ងៃនៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជាលើកទី៦៩ ដែលរាជាណាចក្រមួយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទទួលបានភាពជាសិទ្ធិម្ចាស់ប្រទេសពីអាណានិគមបារាំង។
ឆ្លៀតឱកាសនោះ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក Antony Blinken បានផ្ញើសារចូលរួមអបអរសាទរជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា។
សារលិខិតរបស់ប្រមុខការទូតប្រទេសមហាអំណាចនេះដែលមានសេចក្ដីដើមដូចនេះថា ក្នុងនាមសហរដ្ឋអាមេរិក «ខ្ញុំសូមជូនពរដោយភាពស្មោះសរជាមួយនឹងប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងប្រារព្ធខួប ៦៩ឆ្នាំនៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យ ៩ វិច្ឆិកា។ ក្នុងន័យនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងសម្លឹងមើលតួនាទីរបស់កម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន ដែលត្រូវប្រឈមបញ្ហាជាច្រើន។ យើងសហរដ្ឋអាមេរិក ទោះជាមើលឃើញអំពីគុណតម្លៃនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិជាមួយនឹងកម្ពុជាក៏ដោយ តែយើងត្រូវលើកឡើងរួមគ្នាអំពីវិបត្តិនៅក្នុងតំបន់ វិបត្តិពិភពលោក ក្នុងនោះបញ្ហាប្រទេសភូមា និងសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន។ តែសហរដ្ឋអាមេរិក មិនចោលទេប្រជាជនកម្ពុជា។ ដោយហេតុនេះ យើងសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែសន្យាបន្តឈរជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា ដែលទាមទារសេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងឯករាជភាពរបស់កម្ពុជា។ ដូចនេះ យើងសហរដ្ឋអាមេរិក សូមចូលសាទរជាមួយប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងការប្រារព្ធទិវាឯករាជភាពរបស់ខ្លួន»។
សាររបស់ប្រមុខការទូតអាមេរិក ត្រូវបានមើលឃើញក្នុងគេហទំព័រស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែនៅពេលជាមួយគ្នានេះ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានបារាំង AFP បានស្រង់សម្ដីមន្ត្រីសេតវិមានមកចុះផ្សាយថា វត្តមានរបស់លោក ចូ បៃដិន ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកមកកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន-អាមេរិក នៅថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា ហើយជំនួបទ្វេភាគីជាមួយនឹងលោក ហ៊ុន សែន ទំនងអាចនឹងកើតមាននៅក្រៅវេទិកាអាស៊ាន។ បើតាមប្រភពដដែលនេះឲ្យដឹងថា របៀបវារៈនៃជំនួបទ្វេភាគីដែលលោក បៃដិន អាចនឹងលើកឡើង គឺបញ្ហាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
បើតាមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ដែលប្រាប់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP គេរំពឹងទុកថា លោកប្រធានាធិបតី បៃដិន នឹងលើកឡើងអំពីទស្សនៈរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះសារសំខាន់នៃការគាំទ្របំណងប្រាថ្នារបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលចង់បានប្រទេសមួយដែលមានវិបុលភាព លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ឯករាជភាព និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលក្នុងនោះរួមមាន ទាំងក្ដីបារម្ភរបស់អាមេរិកអំពីបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងតំបន់។
យ៉ាងណា ករណីដែលសង្ស័យថាកម្ពុជាអាចក្លាយជាមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកចិននៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម កម្ពុជាក៏អាចជាចំណុចនៃការពិភាក្សាផងដែររបស់លោក បៃដិន។
ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតសភាឆ្នាំ២០១៨ មក ដែលគណបក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានឈ្នះអាសនៈទាំងអស់នៅក្នុងរដ្ឋសភាមក អាជ្ញាធរលោក ហ៊ុន សែន បានបង្កើនការចាប់ខ្លួនក្រុមអ្នកប្រឆាំងដាក់ពន្ធនាគាររាប់រយនាក់ ដែលក្នុងនោះ លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេ ក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយផ្ដាច់សិទ្ធិធ្វើនយោបាយ។ ចំណែកលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន កម្ចាត់ចេញពីវេទិកានយោបាយក្នុងប្រទេស ហើយអ្នកនយោបាយល្បីៗជាច្រើនត្រូវបានបង្ខាំងសិទ្ធិសេរីភាព និងខ្លះទៀតត្រូវបង្ខំនិរទេសខ្លួន។
ទាំងអស់នេះសុទ្ធតែជាបញ្ហារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលត្រូវជួយប្រជាជនកម្ពុជាឱ្យរួចផុតពីគំនាបនៃរនាំងវណ្ណៈសង្គម និងការរើសអើងនយោបាយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលមានការរំពឹង គឺថាបើមានជំនួបទ្វេភាគីរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក បៃ ដិន ភាគីទាំងពីរទំនងអាចមានការដាក់លក្ខខណ្ឌនឹងគ្នាទៅវិញទៅមក។
តើលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះដែលភាគីទាំងពីរអាចលើកដាក់លើតុ?
ខណៈនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ចេញច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មមួយដំណាក់កាលលើប្រទេសកម្ពុជាទៅហើយ គឺច្បាប់បង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាច និងពួកឧកញ៉ាមួយចំនួន រួមទាំងពួកឧត្តមសេនីយ៍ដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ។
ចំណែកឯច្បាប់ដ៏សំខាន់មួយទៀត គឺច្បាប់ស្ដីពីប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាត្រូវគេរំពឹងថា ព្រឹទ្ធសភាអាចនឹងអនុម័តច្បាប់នេះនៅក្នុងរដ្ឋការរបស់លោក បៃដិន។ បើច្បាប់នេះត្រូវបានប្រកាសឲ្យចូលជាធរមាន គឺមានភាពធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងជាងច្បាប់បង្កកទ្រព្យសម្បត្តិទៅទៀត ហើយបើច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័តចេញជារូបរាងមែន មានន័យថាទំនាក់ទំនងអាមេរិក និងកម្ពុជា ដើរដល់ផ្លូវបំបែក។
ដោយសារតែកម្ពុជា គឺរបបដឹកនាំបច្ចុប្បន្នរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរក្នុងការបំបាត់សំឡេងក្រុមប្រឆាំងជាមួយនឹងការចាប់ក្រុមប្រឆាំងរាប់រយនាក់ដាក់គុក បាននាំឲ្យរដ្ឋការលោក បៃដិន ព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពាណិជ្ជកម្មលើវិស័យកាត់ដេររបស់កម្ពុជា ហើយធ្វើឲ្យកម្ពុជាខាតបង់មួយឆ្នាំៗរាប់រយលានដុល្លារ។
ទាំងនេះសុទ្ធតែចំណុចក្ដៅនៅចំពោះមុខលោក ហ៊ុន សែន បើមេដឹកនាំកម្ពុជារូបនេះមានជំនួបជាមួយលោក បៃដិន។ ដើម្បីស្ដារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមកវិញ គេអាចគិតថា លោក បៃដិន នឹងដាក់លក្ខខណ្ឌនៅចំពោះមុខលោក ហ៊ុន សែន ឲ្យទម្លាក់ចោលបទចោទទាំងអស់ពីក្រុមអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ដែលក្នុងនោះរួមមានលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលក្រោមអំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន រំលាយ និងអ្នកនយោបាយជាច្រើនទៀតដែលកំពុងស្ថិតនៅក្រៅប្រទេស។ នេះអាចជាលក្ខខណ្ឌមួយរបស់លោក បៃដិន។
ក្រៅពីនេះ លោក បៃដិន អាចនឹងចោទសួរលោក ហ៊ុន សែន អំពីករណីដែលសង្ស័យអំពីវត្តមានកងទ័ពចិននៅកម្ពុជា។
តើលក្ខខណ្ឌនេះ លោក ហ៊ុន សែន ទទួលយកបានដែរឬទេ?
បើលោក ហ៊ុន សែន ទទួលយកបាន ពិតណាស់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពាណិជ្ជកម្មនឹងត្រូវបានអាមេរិកផ្ដល់ឲ្យកម្ពុជាវិញ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ហ៊ុន សែន អាចនឹងស្នើសុំអាមេរិកឲ្យប្រគល់មកឲ្យកម្ពុជាវិញនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ព្រោះរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជាធ្លាប់សុំអាមេរិកអំពីរឿងនេះម្ដងរួចទៅហើយ ប៉ុន្តែអាមេរិកមិនទាន់សម្រេច។
គេរំពឹងទៀតថា លក្ខខណ្ឌមួយទៀតដែលលោក ហ៊ុន សែន អាចនឹងលើកឡើងចំពោះមុខលោក បៃដិន ដែលជាថ្នូរនៃការស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីភាពអ្នកនយោបាយប្រឆាំងឡើងវិញ គឺការសុំឲ្យអាមេរិកទម្លាក់ចោល ឬក៏លុបចោលទាំងស្រុងនូវបំណុលដែលរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរជំពាក់អាមេរិក ហើយមកដល់ពេលនេះ បំណុលនេះបានកើនការប្រាក់រហូតដល់ ៧០០លានដុល្លារអាមេរិក។
ចំពោះលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនទៀត គឺយ៉ាងហោចណាស់ក៏លោក ហ៊ុន សែន ចង់ឃើញអាមេរិកកុំលម្អៀងទៅលើក្រុមបក្សប្រឆាំង។
សរុបទៅ បើមានជំនួបរវាងលោក បៃដិន និងលោក ហ៊ុន សែន ដែលគេហៅថាជំនួបទ្វេភាគីនេះ ទំនងចំណុចទាំងអស់នេះអាចស្ថិតនៅលើតុនៅចំពោះមុខលោក ហ៊ុន សែន និងលោក បៃដិន ដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិករូបនេះត្រូវមានវត្តមាននៅកម្ពុជា អំឡុងពេលលោកមកកម្ពុជាដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក នៅថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា៕