សហរដ្ឋអាមេរិកទាត់ចោលសំណើរបស់ចិន សុំឱ្យអាមេរិកប្រគល់វត្ថុកម្ទេចកម្ទីបាឡុងដែលត្រូវកងទ័ពអាកាសអាមេរិកបាញ់ទម្លាក់ដោយបាញ់មីស៊ីលចេញពីយន្តហោះចម្បាំង F-២២ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍កន្លងមកនេះ។
បាឡុងនេះត្រូវបានបាញ់ទម្លាក់នៅពេលវាកំពុងហោះសំកាំងលើលំហអាកាសនៃឆកសមុទ្រក្នុងរដ្ឋ South Carolina។ ការបាញ់ទម្លាក់បាឡុងរបស់ចិន ដោយសារតែបាឡុងនោះបានហោះចូលដែនអាកាសអាមេរិក ហើយអាមេរិកចោទថាជាបាឡុងស៊ើបការណ៍។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP នៅថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ នេះ។
អ្នកនាំពាក្យសម្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិអាមេរិក លោក John Kirby និយាយថា បាឡុងនេះវាបានរំលោភច្បាប់អន្តរជាតិ និងបានរំលោភលើដែនអធិបតេយ្យរបស់អាមេរិក។
លោកបញ្ជាក់ថា បើដូចនេះ អាមេរិកនឹងមិនប្រគល់វត្ថុកម្ទេចកម្ទីរបស់បាឡុងនេះទៅឱ្យចិន នោះទេ ទោះជាចិនសុំមកប្រមូលកម្ទេចកម្ទីរបស់បាឡុង ក៏អាមេរិកមិនអនុញ្ញាតដែរ ព្រោះដំណើរស្រាវជ្រាវ និងស៊ើបអង្កេតនៅបន្តនៅឡើយ។
លោកថា មុនពេលអាមេរិកសម្រេចបាញ់ទម្លាក់បាឡុងនេះ ក៏អាមេរិកទុកពេលច្រើនថ្ងៃឱ្យវាហោះចេញពីលំហអាកាសអាមេរិកដែរ តែបាឡុងនេះនៅតែស្ថិតនៅលើអាកាសអាមេរិកដែលចាំបាច់ត្រូវបាញ់កម្ទេច។
តាមឧត្តមសេនីយ៍ Glen VanHerck មេបញ្ជាការអាមេរិកនៅភាគខាងជើងប្រទេស ឲ្យដឹងថា បាឡុងនេះហោះក្នុងកម្ពស់ ២០០ហ្វិតនៅលើលំហអាកាសនៃរដ្ឋ South Carolina មុនត្រូវបានបាញ់ទម្លាក់។ បាឡុងនេះវាហោះចូលលំហអាកាសនៅរដ្ឋអាឡាស្កា ហើយក៏ហោះចូលលំហអាកាសប្រទេសកាណាដា ដោយបន្តហោះមកលើលំហអាកាសរបស់អាមេរិកក្នុងរដ្ឋ South Carolina។
ប្រតិកម្មនឹងអាមេរិកបាញ់បាឡុងរបស់ចិន បាននាំឱ្យក្រសួងការបរទេសចិន ពន្យល់ថា បាឡុងនេះវាបានងាកចេញពីគន្លងផ្លូវទៅចូលដែនអាកាសអាមេរិក ដោយសារតែខ្យល់ខាងលិចទាញខ្លាំងពេក។ ក្រុងប៉េកាំងចាត់ទុកជាហេតុការណ៍អចេតនាកើតឡើងដោយបាតុភូតធម្មជាតិ និងដោយឥតព្រាងទុកដែលមិនមែនជាការទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងរបស់ចិននោះទេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ចិនបានធានាថា បាឡុងនោះជាបាឡុងស៊ីវិលសុទ្ធសាធ ដែលវាកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកឧតុនិយម។
សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន កំពុងមានទំនាស់គួរឱ្យព្រួយបារម្ភជុំវិញរឿងបាឡុងរបស់ចិន ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបាញ់ទម្លាក់។ ចិនចង់ឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើការស្រាវជ្រាវលើការចោទប្រកាន់នេះរួមគ្នា ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកបានបាញ់ទម្លាក់បាឡុងនោះទៅហើយ ដែលបង្កឱ្យការលំបាកជុំវិញការធ្វើកិច្ចការស្រាវជ្រាវរួមគ្នារកការពិតណាស់។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចិនគំរាមថានឹងធ្វើសកម្មភាពសងសឹកប្រហាក់ប្រហែលគ្នាវិញមកលើសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រទេសចិនអះអាងថា ការដែលបាឡុងរបស់ខ្លួនបានហោះខុសគោលដៅនោះ គឺដោយសារតែអាកាសធាតុប្រែប្រួល ដែលគេមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការចោទរបស់ខ្លួន ដោយនិយាយថាវាជាបាឡុងប្រើប្រាស់ក្នុងចារកម្មយោធា។
ចំពោះលោក William Kim អ្នកឯកទេសអំពីបាឡុងចារកម្មនៃក្រុមគំនិតផ្ដួចផ្ដើម Marathon ក្នុងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បាននិយាយនៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP ថា បាឡុងនោះវាអាចហោះមកចូលដែនអាកាសរបស់អាមេរិកដោយចៃដន្យមែន បើយោងទៅលើរយៈកម្ពស់ដែលបាឡុងនោះហោះបណ្ដែតខ្លួន។
អ្នកជំនាញរូបនេះបន្តថា ប្រសិនបើមានកម្មវត្ថុចារកិច្ច និងមិនចង់ឱ្យគេចាប់សញ្ញាបាន គេគួរតែបង្ហោះវាឱ្យខ្ពស់ជាងនេះ។
លោក William Kim ពន្យល់ទៀតថា បើទោះបីជាបាឡុងនោះមានទម្រង់ខាងក្រៅជាឧបករណ៍ស្រាវជ្រាវឧតុនិយមមែន តែបន្ទុករបស់បាឡុងមានច្រើនគួរឱ្យសង្ស័យ ដោយសារវាមានទាំងគ្រឿងអេឡិចត្រូនិកបញ្ជាផ្លូវ និងចារកិច្ច ព្រមទាំងផ្ទាំងសូឡា។
លោកបញ្ជាក់ថា បាឡុងនោះអាចមានផ្ទុកនូវបច្ចេកវិទ្យាបង្ហាញផ្លូវ និងមានបច្ចេកវិទ្យាខាងបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ ដូច្នេះបាឡុងនេះវាអាចប្តូរផ្លាស់ការហោះហើរក្នុងរយៈកម្ពស់ទាប ឬខ្ពស់ខ្លាំងក៏បាន។ ចំពោះការសង្ស័យថាជាបាឡុងចារកម្ម ក៏មិនខុសអ្វីនោះដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសចិនបានចោទប្រកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកអំពីការប្រើប្រាស់កម្លាំងដោយមិនរើសមុខក្នុងការបាញ់ទម្លាក់បាឡុងរបស់ចិន ដោយវាបានប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងធ្វើឱ្យខូចខាតដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ភាគីទាំងពីរក្នុងការធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងចិន-អាមេរិកមានស្ថិរភាព។
បាឡុងរបស់ចិននៅលើលំហអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិក បានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិក និងចិន ដែលកំពុងតានតឹងរួចហើយ ហើយដែលទំនាក់ទំនងនេះក៏បានធ្លាក់ចុះអស់ជាច្រើនឆ្នាំដែរ។
ជុំវិញរឿងនេះ បានជំរុញឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោក Antony Blinken បានលុបចោលភ្លាមៗនូវដំណើរទស្សនកិច្ចទៅទីក្រុងប៉េកាំង នៅសប្ដាហ៍ក្រោយដែលមានគោលបំណងបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង។
ចំណែកអតីតនាយសេនាធិការយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក Mike Mullen យល់ឃើញថា យោធារបស់ចិនបានបង្ហោះបាឡុងនោះក្នុងចេតនាធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីកុំឱ្យលោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក ធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសចិនតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក ចូ បៃដិន បានចេញបទបញ្ជារបស់លោកក្នុងឋានៈជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក បង្គាប់ទៅកងទ័ពអាកាសអាមេរិកនៃក្រុមយន្តហោះចម្បាំង F-22 ឱ្យបាញ់ទម្លាក់បាឡុងយក្សដ៏ធំនេះ៕