ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិនៅក្រៅស្រុកដែលមានឈ្មោះថា វេទិកាពលរដ្ឋ អំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិដាក់ទណ្ឌកម្មលើមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ រួមជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតនៅកម្ពុជា ដែលចូលរួមសមគំនិតកាត់ក្តីឲ្យមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងលោក កឹម សុខា មានទោសក្បត់ជាតិទាំងអយុត្តិធម៌កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
វេទិកាពលរដ្ឋបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ថា ការកាត់ក្តីទាំងបំពានលើលោក កឹម សុខា ឲ្យមានទោសក្បត់ជាតិ មិនមែនត្រឹមតែជាការដើរថយក្រោយនៃប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងធ្វើឲ្យប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាក្រឡាប់ចាក់ទាំងស្រុងទៅវិញ។
វេទិកាពលរដ្ឋអះអាងថា ដើម្បីស្ដារស្ថានភាពក្រឡាប់ចាក់នេះ សហគមន៍អន្តរជាតិ អង្គការសហប្រជាជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក មហាអំណាចលោកសេរី និងអង្គការបណ្ដាញហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិធំៗ ត្រូវតែដាក់ទណ្ឌកម្មឲ្យចំក្រុមបុគ្គលដែលមានអំណាចអាជ្ញាទំនើងនៅកម្ពុជា។
ក្រុមនេះព្រមានថា ជនដែលត្រូវដាក់ទណ្ឌកម្មទាំងនោះមានដូចជា លោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត លោក ឌី វិជ្ជា លោក នេត សាវឿន និងសមាជិកគ្រួសាររបស់គាត់ដទៃទៀតដែលកំពុងជាន់ឈ្លីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតាមអំពើចិត្តដូចសព្វថ្ងៃនេះ។ ជាងនេះទៀត ក៏ត្រូវដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមគ្រួសារដែលជិតស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន ផងដែរ ដោយសារតែពួកគេបានឃុបឃិតជាប្រព័ន្ធដើម្បីរក្សាអំណាចទំនើងរបស់ត្រកូល «ហ៊ុន» បច្ចុប្បន្ននេះ ដូចជា៖
- ឧកញ៉ា ឡេង ណាវ៉ាត្រា ដែលជាប់សង្ស័យក្នុងការជួយលាងលុយកខ្វក់ឱ្យត្រកូល «ហ៊ុន»
- រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន
- រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា
- និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក កើត រិទ្ធ ជាដើម ដែលសុទ្ធសឹងតែជាដៃជើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចូលរួមធ្វើឱ្យប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាដាំក្បាលចុះរហូតមក។
ប្រភពដដែលលើកឡើងថា ក្រៅពីបុគ្គលទាំងនេះ ក៏នៅមាន៖
- អគ្គនាយកគយនៃអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា លោក គុណ ញឹម
- ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោក ឱម យ៉ិនទៀង
- អគ្គនាយកពន្ធដារ លោក គង់ វិបុល
- និងមន្ត្រីក្នុងស្ថាប័នតុលាការរាប់ចាប់តាំងពីប្រធានតុលាការរហូតដល់ព្រះរាជអាជ្ញា និងព្រះរាជអាជ្ញារង ជាដើម ដែលបានរួមដៃគ្នាសម្លាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ។
វេទិកាពលរដ្ឋបញ្ជាក់ថា បើមិនមានវិធានការច្បាស់លាស់ជុំវិញការជំរុញឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាទេ លោក ហ៊ុន សែន ច្បាស់ជាមិនញញើតនឹងសហគមន៍អន្តរជាតិឡើយ ព្រោះលោក ហ៊ុន សែន នៅពេលនេះកំពុងតែបោះជំហានកាន់តែជ្រៅទៅៗទៅរកការដឹកនាំផ្ដាច់ការ និងការដឹកនាំតាមបែបគ្រួសារនិយម តាមរយៈផែនការផ្ទេរអំណាចទៅឱ្យកូនប្រុសរបស់គាត់នៅពេលនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានប្រកាសសាលក្រមសម្រេចផ្ដន្ទាទោសលោក កឹម សុខា ប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២៧ឆ្នាំ ប៉ុន្តែមិនតម្រូវឲ្យបញ្ជូនខ្លួនទៅឲ្យឃុំនៅក្នុងពន្ធនាគារទេ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យរស់នៅក្នុងផ្ទះជាមួយសាច់ញាតិធម្មតា តែត្រូវដកហូតសិទ្ធិមិនឲ្យធ្វើនយោបាយអស់មួយជីវិត។
ក្រោយពីការប្រកាសសាលក្រមរបស់តុលាការក្រុងភ្នំពេញឱ្យលោក កឹម សុខា មានទោសក្បត់ជាតិ មជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិនានាបានចេញប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈសារព័ត៌មានធំៗលើពិភពលោក ដូចជា Reuter, Aljazeera, BBC និង New York Times ជាដើម បាននាំគ្នាចុះផ្សាយព្រោងព្រាតដែលធ្វើឱ្យការសម្រេចក្តីលើសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ល្បីទូទាំងសកលលោក។
ទាក់ទិននឹងការប្រកាសសាលក្រមកាត់ក្តីឱ្យប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា មានទោសក្បត់ជាតិនៅពេលនេះ អតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី បានអះអាងក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយជាមួយទូរទស្សន៍អន្តរជាតិ AlJazeera កាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងទៅថា អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន សព្វថ្ងៃនេះកាន់តែសាហាវទៅៗដោយសារតែគាត់អាងប្រទេសចិន គាំទ្រពីក្រោយខ្នងដូចមេដឹកនាំរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត អាងចិនគាំទ្រពីក្រោយកាលពីអំឡុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ ដូច្នោះដែរ។
លោក សម រង្ស៊ី អំពាវនាវឲ្យប្រទេសដែលកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកកុំទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានាខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះ ប្រសិនបើលោក កឹម សុខា មិនត្រូវបានដោះលែង ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខទេនោះ។
ចំណែកសមាជិកសភាអូស្ត្រាលី លោក ជូលៀន ហ៊ីល (Julian Hill) បានសរសេរលើបណ្ដាញសង្គមធ្វីតធឺ (Twitter) កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ការផ្ដន្ទាទោសលោក កឹម សុខា ឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២៧ឆ្នាំ គឺជារឿងដ៏អាម៉ាស់បំផុត។ លោក ជូលៀន ហ៊ីល (Julian Hill) បន្ថែមថា បើធៀបនឹងអាយុរបស់គាត់នៅពេលនេះ គឺស្មើនឹងការកាត់ទោសប្រហារជីវិតទៅហើយ។
សមាជិកសភាអូស្ត្រាលីរូបនេះរិះគន់ថា ការប្រកាសសាលក្រមរបស់តុលាការនៃរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បែបនេះ គួរតែត្រូវបានថ្កោលទោសពីសំណាក់ប្រទេសប្រកាន់ប្រជាធិបតេយ្យទាំងអស់។
រីឯអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា យ៉ាងហោចណាស់មានសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងចំនួន ៣៩នាក់ហើយកំពុងស្ថិតនៅក្នុងពន្ធនាគារនៃប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ បន្ទាប់ពីត្រូវបានចាប់ខ្លួនតាមអំពើចិត្តក្រោមការចោទប្រកាន់ក្លែងក្លាយ ដោយគ្រាន់តែអនុវត្តសិទ្ធិដែលមានចែងក្នុងច្បាប់របស់ពួកគេ៕