ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា បានច្រានចោល និងចាត់ទុកសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ថាធ្វើឡើងក្នុងចេតនានយោបាយ និងមានបំណងបំភ័ន្តសាធារណជន។
ការច្រានចោលនេះ បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសសាលក្រមកាត់ទោសមេបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា និងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវផ្ដល់សេរីភាពឲ្យលោក កឹម សុខា ឡើងវិញ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បំភ្លឺចំនួន ១០ចំណុចដែលចេញដោយស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ឲ្យដឹងថា ការផ្ដន្ទាទោសលោក កឹម សុខា ធ្វើឡើងដោយផ្អែកទៅលើបទល្មើសឃុបឃិតត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយបរទេស ដែលមានចែងយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងបញ្ញត្តិមាត្រា៤៣៩ និងមាត្រា៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ មួយវិញទៀត សវនាការលោក កឹម សុខា ចំនួន ៦៦លើក បានធ្វើឡើងយ៉ាងហ្មត់ចត់ យុត្តិធម៌ ដែលការបើកសវនាការនោះដោយតម្លាភាព ដូច្នេះស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា ថាការចាប់ និងឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា ធ្វើឡើងស្របតាមនីតិវិធីច្បាប់ទាំងស្រុង។
ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាបានច្រានចោលចំពោះការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលចោទកម្ពុជាថាបានឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា តាមទំនើងចិត្តនោះ គ្រាន់តែជាការបំផ្លើស និងបង្ហាញអំពីការយល់ដឹងនៅមានកម្រិត ឬពុំមានឆន្ទៈចង់យល់ដឹងអំពីនីតិវិធីតុលាការកម្ពុជាពីសំណាក់ក្រុមអ្នករាយការណ៍ពិសេសទាំងនោះតែប៉ុណ្ណោះ។
បន្ថែមពីនេះ កម្ពុជាបានចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីពីការឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា តាមទំនើងចិត្តនេះ មិនត្រឹមតែពុំមានសំអាងត្រឹមត្រូវ ហើយថែមទាំងបង្កឲ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ ហើយថាមតិរបស់ក្រុមការងារនេះពុំមានទម្ងន់អ្វីទាល់តែសោះរាប់ទាំងទម្ងន់ផ្លូវច្បាប់មកលើរដ្ឋអធិបតេយ្យមួយ។
ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា បានហៅអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិចំនួន ៥រូប ថាពុំមែនជាមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិទេ តែគ្រាន់តែជាអ្នកបម្រើក្នុងឋានៈផ្ទាល់ខ្លួនដែលពុំមានការយល់ដឹងជាក់ស្តែងអំពីការពិត និងច្បាប់របស់កម្ពុជាឡើយ។
ការចេញប្រតិកម្មរបស់ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិទាំង ៩នាក់ កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ បានចេញថ្កោលទោសសាលក្រមកាត់ទោសមេបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ចំនួន ២៧ឆ្នាំ ព្រមទាំងដកសិទ្ធិលោកមិនឲ្យធ្វើនយោបាយផងដែរ។
ក្រៅពីថ្កោលទោសហើយ ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះ ក៏បានព្រមាន និងចាត់ទុកការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា ថ្មីៗនេះថាបានជះឥទ្ធិពល និងរារាំងដល់សកម្មភាពនយោបាយ និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនៅមុនពេលបោះឆ្នោតជាតិខែកក្កដា ខាងមុខ។
ចំពោះសវនាការលោក កឹម សុខា វិញ ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៩រូប ថាធ្វើឡើងតាមរបៀបបែបសិប្បនិមិត្ត ខណៈដំណើរការសវនាការទាំងមូលនៃសំណុំរឿងនេះ ពោរពេញទៅដោយភាពមិនប្រក្រតី និងធ្វើឡើងផ្ទុយពីបទដ្ឋានច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ។
បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានចាត់ទុកការកាត់ទោសមេបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា នៅមុនពេលបោះឆ្នោតជាតិខែកក្កដា ខាងមុខនេះថា បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ភាពសកម្មនិយមផ្នែកនយោបាយ។ ពួកគេជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជា ត្រូវផ្ដល់សេរីភាពឲ្យលោក កឹម សុខា ឡើងវិញ ដើម្បីធានាដល់ការគោរពសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់លោក។
ក្រុមអ្នករាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទាំង ៩រូបដែលបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ក្នុងនោះមាន៖
- អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក វីទិត ម៉ុនតាប៊ន (Vitit Muntarbhorn)
- អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្ដីពីការលើកកម្ពស់ និងការការពារសិទ្ធិនៃសេរីភាពនៃការបញ្ចេញទស្សនៈ និងសម្ដែងមតិ អ្នកស្រី អាយរ៉ីន ខាន (Irene Khan)
- ក្រុមការងារស្ដីពីការឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត
- អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្ដីពីសេរីភាពនៃការប្រមូលផ្ដុំដោយសន្តិវិធី និងសមាគម
- និងអ្នករាយការណ៍ពិសេសស្ដីពីឯករាជ្យនៃចៅក្រម និងមេធាវី ជាដើម។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា អាយុ ៦៩ឆ្នាំ ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមីនា កាត់ទោសឲ្យជាប់គុករយៈពេល ២៧ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទប្រកាន់ពីបទ «សន្ទិដ្ឋភាពជាមួយបរទេស ឬបទឃុបឃិតត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយបរទេស» ដែលរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ថាពាក់ព័ន្ធជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។
ទោសចំនួន ២៧ឆ្នាំនេះមិនដាក់គុកទេ ប៉ុន្តែតុលាការបានឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា នៅក្នុងផ្ទះ ដោយដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោត សិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិធ្វើសកម្មភាពនយោបាយពេញមួយជីវិតផងដែរ។
ទន្ទឹមនេះ ក៏ត្រូវតុលាការដាក់លោក កឹម សុខា ឲ្យស្ថិតក្រោមវិធានការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ ហាមប្រាមមិនឲ្យចេញពីបរិវេណនៃលំនៅឋាន និងមិនឲ្យជួបបុគ្គលណាម្នាក់ ទាំងខ្មែរ និងបរទេស ដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា លើកលែងតែសមាជិកគ្រួសារ។
តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា និងការបិទសារព័ត៌មាន វីអូឌី ថ្មីៗនេះ ព្រមទាំងការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំងដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការបន្តបន្ទាប់នេះ ត្រូវបានអ្នកឃ្លាំមើលលើកឡើងថា ជាការត្រួសត្រាយផ្លូវរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីផ្ទេរអំណាចតត្រកូលទៅឲ្យកូនប្រុសរបស់លោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត៕