សហគមន៍អឺរ៉ុប ប្រកាសជំទាស់ដាច់អហង្ការចំពោះសេចក្តីសម្រេចដែលគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោត បានដកហូតសិទ្ធិចូលរួមការបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ស្របពេលដែលគណបក្សនេះបានកំណត់ពេលប្តឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញត្រឹមថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា។
សហគមន៍អឺរ៉ុប បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ថា ការបដិសេធរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតក្នុងការចុះឈ្មោះគណបក្សភ្លើងទៀន គឺជាសញ្ញាដ៏គួរឱ្យព្រួយបារម្ភមួយទៀតនៃការឲ្យលំហសេរីភាពសម្រាប់គណបក្សនយោបាយរួមតូចចង្អៀត ដើម្បីប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលនាពេលខាងមុខនេះ។
សហភាពអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យទាមទារឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងនយោបាយដោយបើកចំហ និងគួរឱ្យទុកចិត្តបាន ហើយពលរដ្ឋត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរបស់ពួកគេដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ផងដែរ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីគណបក្សភ្លើងទៀនត្រូវបានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតសម្រេចដកឈ្មោះចេញពីបញ្ជីមិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃចន្ទដើមសប្ដាហ៍នេះ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ បានលើកឡើងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ នេះថា គណបក្សភ្លើងទៀនបានដាក់ឯកសារភ្ជាប់ជាមួយពាក្យសុំចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ដូចជាលិខិតស្ដីពីការចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយរបស់គណបក្ស សម រង្ស៊ី ថតចម្លង ដែលចេញដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៨ ទៅ គ.ជ.ប រួចហើយ។
ជាងនេះទៀត គណបក្សនេះក៏បានដាក់លិខិតស្ដីពីការប្តូរឈ្មោះគណបក្ស សម រង្ស៊ី មកជាគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលចេញដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ដែលបានបញ្ជាក់នីត្យានុកូលកម្ម ព្រមទាំងលិខិតស្ដីពីការចុះបញ្ជីគណបក្សភ្លើងទៀនដែលក្រសួងមហាផ្ទៃបានទទួលស្គាល់ថែមទៀត ប៉ុន្តែ គ.ជ.ប នៅតែមិនទទួលស្គាល់លិខិតទាំងនោះដដែល។
លោក សុន ឆ័យ អះអាងថា ការសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយបដិសេធការដាក់បញ្ជីបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សភ្លើងទៀននេះ គឺជាទង្វើដែលលោក និងសហការីទាំងអស់ក្នុងគណបក្សភ្លើងទៀនមិនអាចទទួលយកបានជាដាច់ខាត។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះបញ្ជាក់ថា គណបក្សភ្លើងទៀននឹងរៀបចំឯកសារប្តឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញឱ្យបានឆាប់យ៉ាងយូរត្រឹមថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ខាងមុខនេះ ដើម្បីឱ្យគណបក្សរបស់លោកអាចចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខនេះបាន។
កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ គណបក្សភ្លើងទៀនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា ការសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលបានបដិសេធវត្តមានរបស់ខ្លួនក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ គឺស្មើនឹងបដិសេធលិខិតគតិយុត្តិរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលបានទទួលស្គាល់គណបក្សភ្លើងទៀនជាគណបក្សស្របច្បាប់ដូច្នោះដែរ។ ជាងនេះទៀត វាក៏ជាការសម្រេចដោយរំលោភបំពានទៅលើច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀត។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ការសម្រេចរបស់ គ.ជ.ប បែបនេះ ក្រៅពីរំលោភលើច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប ក៏បានអនុវត្តផ្ទុយពីការបោះឆ្នោតសកល និងបោះឆ្នោតអសកលកន្លងមកផងដែរ ដែល គ.ជ.ប បានទទួលស្គាល់គណបក្សភ្លើងទៀនក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នាពេលកន្លងមក ជាពិសេសគឺការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ស្រុក ដែលទើបបំបែក និងបង្កើតថ្មីដែលបានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ នេះថែមទៀត។
ជុំវិញបញ្ហានេះ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅថ្ងៃទី១៦ ឧសភា នេះថា ការបដិសេធការចុះបញ្ជីគណបក្សភ្លើងទៀន បានជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតដែលមានលក្ខណៈសេរី និងយុត្តិធម៌ និងផ្ទុយពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សនៅកម្ពុជាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន បានសរសេរនៅលើគណនី Instagram របស់លោកនៅថ្ងៃទី១៦ ឧសភា នេះថា មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ជាជនផ្ដាច់ការដែលក្តោបក្តាប់អំណាចមិនស្របតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នោះទេ ដូចជា ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលរៀបចំដោយអ៊ុនតាក់ លោក ហ៊ុន សែន បានចាញ់ឆ្នោត ប៉ុន្តែគាត់ឡាំប៉ាដោយគំរាមបង្កើតតំបន់អបគមន៍ដើម្បីតថ្លៃរហូតក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២ នៅពេលនោះ។
លោក អ៊ុំ សំអាន លើកឡើងថា នៅឆ្នាំ១៩៩៧ លោក ហ៊ុន សែន ខ្លាចបរាជ័យក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិអាណត្តិទី២ ឆ្នាំ១៩៩៨ គាត់បានធ្វើរដ្ឋប្រហារកម្ទេចគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។ ដោយឡែកនៅឆ្នាំ២០១៣ ដើម្បីឈ្នះឆ្នោតទៀត លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឱ្យផ្តាច់ចរន្តអគ្គិសនីពេលកំពុងរាប់សន្លឹកឆ្នោត ដែលទង្វើនេះគឺជាសកម្មភាពលួចសន្លឹកឆ្នោតទាំងស្រុង។
លោកបន្ថែមថា នៅឆ្នាំ២០១៧ ព្រោះតែខ្លាចចាញ់ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យតុលាការកំពូលរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតតែម្តង។
ចំណែកអ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី១៦ ឧសភា នេះថា គណបក្សភ្លើងទៀនមានតែស្នើឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ និង គ.ជ.ប ជួបពិភាក្សាគ្នាតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីឱ្យស្ថាប័នទាំងពីរសម្រេចថា តើគណបក្សភ្លើងទៀនត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីអាចចូលរួមការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះបាន។
លោក សេក សុជាតិ បញ្ជាក់ថា បើជំនួបនេះមិនជោគជ័យ គណបក្សភ្លើងទៀនគួរតែប្តឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដើម្បីពិនិត្យមើលថា ហេតុអ្វី គ.ជ.ប មិនទទួលលិខិតគតិយុត្តិរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលបានទទួលស្គាល់ភាពស្របច្បាប់របស់គណបក្សភ្លើងទៀនកន្លងមក ស្របពេលដែលការបោះឆ្នោតកាលពីពេលកន្លងទៅ គ.ជ.ប បានអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សនេះចូលរួមការបោះឆ្នោតដែរនោះ៕