អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា ចំនួននៃគ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយវិវាទដីធ្លីថ្មីកាលពីឆ្នាំមុនបានកើនឡើងដល់ជាង១០.០០០គ្រួសារ នៅក្នុងខេត្តចំនួន១៣ដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានឃ្លាំមើល ពោលគឺកើនឡើង៣ដងបើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៣ ដែលវិវាទដីធ្លីមានភាពស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈ ដោយសារេហតុផលនយោបាយ។
យោងតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយចេញដោយអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានលើកឡើងថា អ្នកឃ្លាំមើលរបស់ខ្លួននៅតំបន់ភាគកណ្ដាល និងភាគខាងលិចនៃប្រទេសកម្ពុជាបានសិក្សារកឃើញថា មានអ្នកភូមិចំនួន១០.៦២៥គ្រួសារបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិវាទដីធ្លីថ្មី ដោយធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់មនុស្សសរុបជិត៥០.០០០នាក់ ពោលគឺបានកើនឡើង៣ដងពីលើគ្រួសារថ្មីចំនួន៣.៤៧៥គ្រួសារ ដែលអង្គការបានរកឃើញកាលពីឆ្នាំ២០១៣។
ករណីទាំងនេះ រួមមានដូចជាការបាញ់ស្លាប់យុវជនអាយុ១៨ឆ្នាំម្នាក់នៅខេត្តព្រះវិហារ កាលពីខែតុលា ដោយទាហានម្នាក់ដែលចោទប្រកាន់យុវជនរូបនេះថា មិនព្រមធ្វើតាមការព្រមានម្ដងហើយម្ដងទៀតឲ្យឈប់ទន្ទ្រានដីរបស់ខ្លួន។ ឪពុករបស់ជនរងគ្រោះបានលើកឡើងថា ជននេះជាទាហានដែលព្យាយាមប្លន់យកដីពីអ្នកភូមិចំនួន១០គ្រួសារ រួមទាំងដីរបស់គាត់ផងដែរ ដោយជួសមុខឲ្យវរសេនីយ៍ត្រីម្នាក់។ ទាហានរូបនេះបានសារភាពថា បានបាញ់ត្រូវជនរងគ្រោះស្លាប់ ហើយត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទមនុស្សឃាត។
លោក អំ សំអាត អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកបច្ចេកទេសនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា ” មូលហេតុដែលធ្វើឲ្យកើតមានវិវាទដីធ្លីត្រូវបានកត់ត្រាទុកបានយ៉ាងល្អ ដូចជាប្រព័ន្ធតុលាការពុករលួយ និងរងឥទ្ធិពលនយោបាយ ការប្រើកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមិនត្រឹមត្រូវ រួមមានដូចជាទាហានជាដើម ក៏ដូចជាការឃុបឃិតគ្នារវាងក្រុមហ៊ុនដែលមានខ្នងក្រាស់ និងអាជ្ញាធរ។ បញ្ហាទាំងនេះគឺជាឫសគល់ដែលធ្វើឲ្យកើតមានវិវាទដីធ្លីទូទាំងប្រទេសជាយូរមកហើយ”។
លោក ម៉ៅ ស្វីង កសិករម្នាក់នៅក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានលើកឡើងថា លោកធ្លាប់មានដីទំហំ២ហិកតា ប៉ុន្តែបានបាត់បង់ដីធ្លីដោយសារក្រុមហ៊ុនមួយឈ្មោះ លី សំអាង ដូចអ្នកភូមិចំនួន៤០០គ្រួសារផ្សេងទៀតនៅក្នុងភូមិរបស់លោកដែរ។
លោក ម៉ៅ ស្វីង បានលើកឡើងទៀតថា ដំបូងឡើយអ្នកភូមិជាច្រើនគ្រួសារបានយល់ព្រមឲ្យអាជ្ញាធរប្រែក្លាយដីមួយផ្នែកនៃដីដែលអ្នកភូមិបានតាំងទីលំនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ទៅជាដីព្រៃសហគមន៍ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិមានអារម្មណ៍ថា ចាញ់បោកអាជ្ញាធរនៅពេលក្រុមហ៊ុន លី សំអាង ចូលមកមួយឆ្នាំក្រោយ ហើយបានចាប់ផ្ដើមរានយកដីនេះធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ។ ក្រុមហ៊ុននេះបានដកខ្លួនចេញទៅវិញ នៅពេលអ្នកភូមិជាច្រើនគ្រួសារបាននាំគ្នាតវ៉ាជាលើកដំបូង ប៉ុន្តែក្រោយមកក្រុមហ៊ុននេះបានត្រឡប់មកវិញ ដោយធ្វើឲ្យពួកគាត់សម្រេចចិត្តឲ្យអង្គការលីកាដូជួយជាលើកដំបូង។
លោកបាននិយាយថា “ចាប់តាំងពីពេលនោះមក យើងតែងតែប្រឈមជាមួយកម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុន។ នៅពេលណាអ្នកភូមិរបស់យើងប្រមូលផ្ដុំគ្នាយ៉ាងច្រើនទៅបញ្ឈប់ពួកគេមិនឲ្យរានដី កម្មករក្រុមហ៊ុនបានដកខ្លួនចេញទៅវិញ ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែបន្តត្រឡប់មកវិញម្ដងហើយម្ដងទៀត”។
អង្គការលីកាដូបានលើកឡើងថា គ្រួសារមួយចំនួនដែលខ្លួនបានបន្ថែមទៅក្នុងតួលេខឆ្នាំ២០១៤ ដូចជាគ្រួសាររបស់លោក ម៉ៅ ស្វីង ជាដើមគឺមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិវាទដីធ្លីដែលកើតឡើងនៅឆ្នាំមុនៗ ប៉ុន្តែទើបតែសម្រេចចិត្តទាក់ទងមកអង្គការនៅពេលវិវាទដីធ្លីរបស់ពួកគាត់មានទំនាស់កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ អង្គការនេះបានលើកឡើងទៀតថា គ្រួសារដែលត្រូវបានរាប់ចំនួនក្នុងឆ្នាំ២០១៤មិនត្រូវបានរាប់ទេពីមុនមក។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនេះបានលើកឡើងបន្តទៀតថា វិវាទដីធ្លីដែលថយចុះក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ជាឆ្នាំដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាប្រកួតប្រជែងយ៉ាងខ្លាំងជាមួយគណបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលខ្លួនឈ្នះយ៉ាងប្រផិតប្រផើយ ហើយអ្នកខ្លះជឿជាក់ថា គណបក្សនេះថែមទាំងចាញ់ឆ្នោតទៀតផងនោះ គឺជាភ័ស្តុតាងមួយបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលអាចជួយកសិករបាននៅពេលណាពួកគាត់ប្រឈមនឹងក្រុមហ៊ុនចង់យកដីធ្លីរបស់ខ្លួន។
លោកស្រី ណាលី ពីឡូក ប្រធានអង្គការលីកាដូបានមានប្រសាសន៍ថា “វាបង្ហាញឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា វាគ្រាន់តែជាវិធីដើម្បីទាក់ទាញសន្លឹកឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ។ តែទោះជាយ៉ាងណា ការថយចុះនៃវិវាទដីធ្លីនេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា នៅពេលណាវាមានប្រយោជន៍សម្រាប់ខ្លួន រដ្ឋាភិបាលពិតជាមានអំណាចនៅក្នុងការធ្វើឲ្យអ្វីៗប្រសើរឡើង”។
អង្គការលីកាដូក៏បានរកឃើញផងដែរថា វិវាទដីធ្លីដែលកើតឡើងក្នុងចំណោមគ្រួសារថ្មីក្នុងឆ្នាំ២០១៤បានកើនឡើងជិត២ដង បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១២ ដែលមានអ្នកភូមិចំនួន៥.៦៧២គ្រួសារនៅក្នុងខេត្តចំនួន១៣បានជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិវាទដីធ្លី។ វិវាទដីធ្លីនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ នៅតែមានការកើនឡើងខ្លាំង ទោះបីជាតាំងពីឆ្នាំ២០១២មក រដ្ឋាភិបាល បានជំរុញឲ្យមានការចែកប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិធ្លីឯកជននៅទូទាំងប្រទេស ហើយកាលពីឆ្នាំមុនបានលុបចោលការផ្ដល់ដីសម្បទានទ្រង់ទ្រាយធំជាច្រើនក៏ដោយ។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនបានលើកឡើងថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងពីរនេះមានប្រសិទ្ធភាពតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីមួយចំនួន ព្រោះភាគច្រើនរដ្ឋាភិបាលមិនបានដោះស្រាយតំបន់ដែលមានវិវាទឡើយ។
គេមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់បានឡើយកាលពីម្សិលមិញ។
ទោះជាយ៉ាងណា កាលពីខែមេសា ក្រោយពេលអង្គការលីកាដូចេញតួលេខនៃវិវាទដីធ្លីមុនៗ លោក ស សុវណ្ណ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បានចោទប្រកាន់អង្គការនេះថា បានរាប់ចំនួននៃវិវាទដីធ្លីដដែលៗជាន់គ្នាច្រើនលើកច្រើនសារ ដើម្បីបំប៉ោងតួលេខរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែអង្គការលីកាដូបានបដិសេធចំពោះការអះអាងដូច្នេះ៕ ស៊ុយឈាង