27 C
Phnom Penh

ព្រឹទ្ធាចារ្យ ពេជ្រ ទុំក្រវិល មាន​ស្នាដៃ​ឆ្នើម

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

ផ្កា​ដាក់​តុបតែង​ជុំវិញ​រូប​ថត​លោក​ ពេជ្រ ទុំ​ក្រវិល​ ដែល​បាន​ទទួល​មរណភាព​ កាលពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​ នៅ​ក្នុង​រូប​ថត​មួយ​ផ្តល់​ដោយ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​លោក​។​
ផ្កា​ដាក់​តុបតែង​ជុំវិញ​រូប​ថត​លោក​ ពេជ្រ ទុំ​ក្រវិល​ ដែល​បាន​ទទួល​មរណភាព​ កាលពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​ នៅ​ក្នុង​រូប​ថត​មួយ​ផ្តល់​ដោយ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​លោក​។​

សិល្បករ​ម្នាក់​ក្នុង​ចំណោម​សិល្បករ​សម្តែង​ដ៏​ល្បី​បំផុត​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ដែល​ជា​តួ​ប្រចាំ​រោង​មហោស្រព​នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៦០ និង​បាន​ជួយ​កែ​សម្រួល​ឲ្យ​មាន​ការ​សម្តែង​ឡើង​វិញ បន្ទាប់ពី​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ដួល​រលំ​នោះ បាន​ទទួល​មរណភាព​កាលពី​ថ្ងៃ​សុក្រ ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ។

លោក ពេជ្រ ទុំក្រវិល ដែល​មាន​ឈ្មោះ​បោះ​សំឡេង​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៦០ ដោយសារ​ការ​បកស្រាយ​តួនាទី​របស់​តួ ទុំ ក្នុង “រឿង​ទុំ​ទាវ” ជា​សាច់​រឿង “រ៉ូមេអូ និង ហ្សូ​លីយ៉េត របស់​ខ្មែរ” បាន​ចែកឋាន​នៅ​ផ្ទះ​របស់​លោក​ក្នុង​សង្កាត់​ទួល​សង្កែ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ ពេជ្រ ទុំ​ក្រវិល ដែល​នឹង​ប្រារព្ធ​ខួប​កំណើត​អាយុ​៧២​ឆ្នាំ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី២​ខែ​មិថុនា ទទួល​បាន​ឋានៈ​ជា​ទីប្រឹក្សា​ក្រសួង​វប្បធម៌ និង វិចិត្រ​សិល្បៈ មាន​ឋានៈ​ស្មើ​រដ្ឋមន្ត្រី។

លោក ឡុង ប៉ុណ្ណា​ស៊ី​រិវត្ថ អគ្គនាយក​រដ្ឋបាល​និង​ហិរញ្ញវត្ថុ​នៃ​ក្រសួង​វប្បធម៌​និង​វិចិត្រ​សិល្បៈ ដែល​បាន​ចូលរួម​ក្នុង​ពិធី​បុណ្យ​សព​កាលពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​នៅ​គេហដ្ឋាន​របស់​លោក ពេជ្រ ទុំ​ក្រវិល បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “នេះ​ជា​ការ​បាត់បង់​ដ៏​ធំធេង​ពិត​ប្រាកដ​របស់​ប្រទេស”។

“យើង​សោក​ស្តាយ​ណាស់​ចំពោះ​ការ​បាត់បង់​ធនធាន​មនុស្ស​ដ៏​សំខាន់​បែប​នេះ”។

លោក ឈន សំអាត ជា​ប្អូន​ប្រុស​របស់​លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​កាលពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​ថា ដោយសារ​ជំងឺ​បេះដូង​ជាច្រើន​ឆ្នាំ លោក ពេជ្រ ទុំក្រវិល បាន​ចូល​សម្រាក​ព្យាបាល​នៅ​មន្ទីរ​ពេទ្យ​អស់​រយៈ​ពេល​ប្រហែល​បី​ខែ។ លោក​បាន​និយាយ​ថា “ដោយ​មើល​ឃើញ​សុខភាព​របស់​គាត់​ដុនដាប​ទៅ​កាលពី​សប្តាហ៍​មុន យើង​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​យក​គាត់​មក​ផ្ទះ ហើយ​និមន្ត​ព្រះសង្ឃ​សូត្រ​ធម៌​ឲ្យ​គាត់។ ប្រហែល​បី​ម៉ោង​ក្រោយ​មក គាត់​បាន​លា​ចាក​លោក​ទៅ”។

កើត​នៅ​ខេត្ត​កណ្តាល លោក​ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឈន ទត ហៅ ពេជ្រ​ទុំ ​ក្រវិល ជា​ឈ្មោះ​ប្រើ​ក្រោយ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​និស្សិត​សម្តែង​មាន​បទ​ពិសោធ​នៅ​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៦០។ ដោយ​យក​រឿង “ទុំទាវ” ជា​រឿង​គូ​ស្នេហ៍​ដែល​ស្នេហា​របស់​អ្នក​ទាំងពីរ​ឈាន​ទៅ​ដល់​សេចក្តី​មរណៈ​នោះ លោក​បាន​សម្រេច​កែ​ច្នៃ​រឿង​ប្រជាប្រិយ​នេះ​ទៅ​ជា​រឿង​សម័យ​របៀប​ថ្មី​នៃ​ទម្រង់​តន្ត្រី​បុរាណ ហៅ​ថា យីកេ។

សម្តែង​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​ប្រទេស​អាស៊ី​មួយ​ចំនួន ការ​សម្តែង​នេះ​ទទួល​បាន​ជោគជ័យ​យ៉ាង​សម្បើម​ណាស់។ អ្នក​ឯកទេស​នាដ​សាស្ត្រ​ខ្មែរ ឝភីរោ ជាម សុភិលីន (Sophiline Cheam Shapiro) នឹក​ឃើញ​ថា​បាន​មើល​ការ​សម្តែង​កាលពី​នៅ​ក្មេង​នា​ដើម​ទសវត្សរ៍​១៩៧០។ លោក​ស្រី​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​កាលពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​ថា “នេះ​ជា​យីកេ​សម័យ​ទំនើប​លើក​ដំបូង។ គាត់​ជា​មនុស្ស​ហួស​វិស័យ”។

នៅ​រស់​ពី​របប​ខ្មែរ​ក្រហម លោក ទុំក្រវិល បាន​ជួយ​ធ្វើ​ឲ្យ​សិល្បៈ​សម្តែង​រស់​ឡើង​វិញ ដោយ​រៀបចំ​ក្រុម​សម្តែង និង​រៀបចំ​ការ​សម្តែង​តាម​រយៈ​ក្រសួង​វប្បធម៌​នៅ​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០។ លោក​ក៏​បាន​និពន្ធ​និង​ផលិត​រឿង “ការ​អភិវឌ្ឍ​ជាតិ​កម្ពុជា” នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៣។

សាស្ត្រាចារ្យ ព្រឿង ឈាង អ្នក​ជំនាញ​ខាង​នាដ​សាស្ត្រ​និង​ជា​ទីប្រឹក្សា​ក្រសួង​វប្បធម៌​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “ក្រោយ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម នេះ​ជា​ការ​សម្តែង​ធំ​បំផុត​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា” ដោយ​មាន​សិល្បករ​សម្តែង​ជាង​៤០០​នាក់។ មាន​ការ​សម្តែង​ច្រើន​ជាង​៧០​លើក។

ការ​ស្លាប់​មិត្ត​ភក្តិ​សិល្បករ​របស់​លោក​ជាច្រើន​នាក់​ក្រោម​របប ប៉ុល ពត បាន​នាំ​ឲ្យ​លោក ទុំក្រវិល ធ្វើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ និង​ផ្សព្វផ្សាយ​ព័ត៌មាន​អំពី​ទម្រង់​សិល្បៈ​បុរាណ​ខ្មែរ​ជាច្រើន​ដែល​លោក​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន។

លោក សួន ប៊ុនរិទ្ធ ទីប្រឹក្សា​ផ្នែក​សិល្បៈ​វប្បធម៌​ខ្មែរ ដែល​ក្រោយ​មក​បាន​ធ្វើការ​ជាមួយ​គាត់​លើ​គម្រោង​យូណេស្កូ ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “ពេល​គាត់​ត្រឡប់​ចូល​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ គាត់​បាន​រក​ឃើញ​អាយ៉ង​ពណ៌​ពីរ​បី​ផ្ទាំង​នៅ​វាំង”។ ដោយសារតែ​ល្ខោន​ស្រមោល​ខ្មែរ ជា​ធម្មតា​នៅ​លើ​ស្បែក​ខ្មៅ លោក ក្រវិល មាន​ចម្ងល់​យ៉ាង​ខ្លាំង។

លោក ប៊ុនរិទ្ធ មាន​ប្រសាសន៍​ថា “គាត់​បាន​តាម​រក​រហូត​ដល់​ប្រហែល​នៅ​ឆ្នាំ​២០០០ ឬ​២០០១ ពេល​នោះ​គាត់​បាន​ប្រមូល​ភ័ស្តុតាង​គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បី​បង្ហាញ​ថា ប្រជាជន​ខ្មែរ​​មាន​អាយ៉ង​ពណ៌​ពិត​មែន”។ នៅ​ទី​បញ្ចប់ លោក ទុំក្រវិល បាន​រក​ឃើញ​ថា អាយ៉ង​ពណ៌ ឬ “ស្បែក​ពណ៌” បាន​លេច​រូបរាង​ដំបូង​នៅ​សតវត្សរ៍​ទី​១៩​ក្នុង​ការ​សម្តែង។

ព្រះ​អង្គ​ម្ចាស់​ នរោត្តម បុប្ផា ទេវី​ ដែល​មើល​ខុសត្រូវ​ស្នាដៃ​របស់​គាត់​នៅ​ក្រសួង​នេះ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៩០ ពេល​ដែល​ព្រះអង្គ​ម្ចាស់​នៅ​ជា​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​វប្បធម៌ បាន​មាន​បន្ទូល​ថា លើស​ពី​នេះ លោក ទុំ​ក្រវិល តែងតែ​ត្រៀម​ផ្ទេរ​នូវ​អ្វី​ដែល​លោក​បាន​រក​ឃើញ​តាម​រយៈ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​លោក។ ព្រះអង្គ​ម្ចាស់​បាន​មាន​បន្ទូល​ថា “យើង​សុំ​ឱវាទ​និង​មតិ​របស់​គាត់​អំពី​ប្រពៃណី​[សិល្បៈ]​បុរាណ”។

ក្នុង​ពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ថ្មីៗ​នេះ លោក ទុំក្រវិល បាន​និពន្ធ​សៀវភៅ​២១​ក្បាល​ស្តីពី​ទម្រង់​សិល្បៈ​ប្រពៃណី​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា។ លោក កាំង រិទ្ធីសាល នាយក​ប្រតិបត្តិ​អង្គការ​អម្រឹតា​សិល្បៈ បាន​និយាយ​ថា ទាំង​នេះ​នឹង​ជា​កេរ​ដំណែល​យូរ​អង្វែង។

លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “សៀវភៅ​ទាំង​នេះ​…​បាន​ក្លាយ​ជា​ឯកសារ​យោង​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​សម្រាប់​យើង ដើម្បី​បាន​ដឹង​នូវ​អ្វី​ដែល​ជា​សិល្បៈ​សម្តែង​ខ្មែរ។ នៅ​ពេល​អនាគត ពេលណា​គេ​ចង់​បន្ត​ការ​ស្រាវជ្រាវ និង​សរសេរ​អំពី​វិស័យ​នេះ សៀវភៅ​របស់​លោក​នឹង​បន្ត​ធ្វើ​ជា​ឯកសារ​យោង​ដ៏​មាន​សារៈ​សំខាន់”។

លោក ព្រឹម ភ្លឿន នាយក​ប្រតិបត្តិ​អង្គការ​សិល្បៈ​ខ្មែរ​អមតៈ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ប៉ុន្តែ លោក ទុំ​ក្រវិល មិន​ជឿ​ថា សិល្បៈ​សម្តែង​មាន​កម្រិត​ត្រឹម​ការងារ​ប្រពៃណី​លើ​ឆាក​នោះ​ទេ។

លោក ព្រឹម បាន​និយាយ​ថា “គាត់​ចង់​និយាយ​ថា សិល្បករ​សម្តែង​មតិ។ វា​ជា​កញ្ចក់​នៃ​សង្គម ដូច្នេះ​ហើយ​…​ត្រូវ​ភ្ជាប់​ទៅ​នឹង​តថ​ភាព​នៃ​ពេល​វេលា”។

លោក ទុំក្រវិល មិន​គ្រាន់តែ​ជា​សិល្បករ​មាន​ទេពកោសល្យ​និង​ជា​អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ លោក​ក៏​ជា​ព្រឹទ្ធាចារ្យ​ដ៏​រាក់​ទាក់​និង​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ដល់​សិល្បករ​ក្មេងៗ ហើយ​តែងតែ​ចង់​ជួយ​នាំ​មក​នូវ​គម្រោង​ថ្មី​ឲ្យ​បាន​សម្រេច​ជា​ផ្លែផ្កា។

លោក ជា សុភាព អនុប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ធនធាន​សោតទស្សន៍​បុប្ផា​ណា បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “ខ្ញុំ​ពិត​ជា​ចូលចិត្ត​គាត់​និង​គោរព​គាត់​ដោយសារ​ស្នាដៃ​របស់​គាត់ ដោយសារ​ការ​ស្រឡាញ់​វប្បធម៌​ខ្មែរ​របស់​គាត់ និង​ដោយសារ​ការ​លើក​ទឹកចិត្ត​របស់​គាត់​ដល់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ”។

លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “យើង​មាន​ការ​បាត់បង់​ដ៏​ធំ។ ការ​បាត់បង់​រូប​គាត់​ជា​ការ​ខាតបង់​ដ៏​ធំ​ធេង”៕ និត

© 2023, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស