មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សប្រាំរូប មន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិមួយរូប និងមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយរូប ត្រូវបានលោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ (ACU) កោះហៅកាលពីម្សិលមិញដើម្បីសាកសួរពាក់ព័ន្ធការអះអាងថា លោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សប្រឆាំងមានសាហាយស្មន់ក្រៅចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។
ក្នុងស្ថានការណ៍វិវឌ្ឍន៍ចុងក្រោយនៃការប្តេជ្ញាស៊ើបអង្កេតរបស់លោក ឱម យ៉ិនទៀង លើការមានសាហាយស្មន់នេះដែលផ្ទុយគ្នាស្រឡះទៅនឹងការស៊ើបអង្កេតដ៏តិចតួចរបស់ អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយលើការអះអាង ថាមានអំពើពុករលួយក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយរូបនេះបានធ្វើសន្និសីទកាសែតដើម្បីនិយាយថា លោកជឿថាកំពុងមានការលាក់បាំងការពិត។
កាលពីសប្ដាហ៍មុន នាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា “ស្រីមុំ” និងដែលគេចោទថាជាស្រីកំណាន់របស់លោក កឹម សុខា បានចោទប្រកាន់មេឃុំគណបក្សប្រឆាំង មួយរូបឈ្មោះ សា៊ង ចែត ថាបានសន្យាឲ្យប្រាក់នាងចំនួន៥០០ដុល្លារ ជាថ្នូរនឹងការបដិសេធការមានសាហាយស្មន់ ជាការចោទប្រកាន់ដែលលោក ឱម យ៉ិនទៀង បញ្ជាក់ ថា មន្ត្រីរូបនេះបានសារភាពទទួលស្គាល់បន្ទាប់ពីត្រូវចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ។
ដូចនាង ខុម ចាតារ៉ាទី ដែរ លោក ស៊ាង ចែត បានបង្ហាញថា ពេលនេះបុគ្គលប្រាំបីរូបផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានកោះហៅ បានជាប់ពាក់ព័ន្ធការបិទបាំងការពិត នេះបើយោងតាមលោក ឱម យ៉ិនទៀង ដែលបានមានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងឃុំខ្លួនមេឃុំខាងលើរយៈពេល៤៨ម៉ោងតាមច្បាប់អនុញ្ញាត។
លោក ឱម យ៉ិនទៀង ដែលមុនពេលអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយត្រូវបានបង្កើត ឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១០ ធ្លាប់ស្ថិតក្នុងចំណោមទីប្រឹក្សាជំនិតបំផុតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ទៀតថា “ព្រឹកនេះ យើងបានចេញលិខិតកោះហៅមនុស្សប្រាំបីនាក់ទៀត”។
លោកបានបដិសេធមិនបញ្ចេញឈ្មោះបុគ្គលទាំងប្រាំបីរូបនោះទេ ប៉ុន្តែបានគូសបញ្ជាក់ថា ម្នាក់ក្នុងចំណោមនោះមានវត្តមានក្នុងសន្និសីទកាសែតនេះ ហើយបន្ទាប់មកបានគំរាមចាប់ខ្លួនមនុស្សបន្ថែមទៀត។”កុំខកខានបង្ហាញខ្លួនឲ្យសោះ។ ច្បាប់ចែងថា បើអ្នកឯងខកខានបង្ហាញខ្លួនមួយលើក លើកទី២យើងនឹងនាំខ្លួនអ្នកឯងចូល”។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកអាដហុក ធ្លាប់បានផ្ដល់មេធាវីដល់នាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី សម្រាប់ការសាកសួរនាងរហូតមកទល់នឹងថ្ងៃសុក្រ ជាពេលដែលនាងបដិសេធការច្រានចោលរបស់ខ្លួន ខណៈត្រូវបានសាក សួរពីបទ “ពេស្យាកម្ម” ហើយបន្ទាប់មកបានអះអាងថា លោក ស៊ាង ចែត អង្គការអាដហុក និងបុគ្គលពីររូបទៀតបានបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យនាងនិយាយកុហក។
លោក នី សុខា ប្រធានផ្នែកឃ្លាំមើលនៅអង្គការអាដហុកបានបញ្ចេញអត្តសញ្ញាណបុគ្គលទាំងប្រាំបីរូបដែលអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយបានកោះហៅមានដូចជា មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សប្រាំពីររូបដែលនាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី បានបញ្ចេញឈ្មោះក្នុងលិខិតមួយចុះផ្សាយកាលពីសប្ដាហ៍មុន ព្រមទាំងមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) មួយរូបដែលនាងមិនបានចោទប្រកាន់ផងដែរ។
លោកបានបន្តថា បុគ្គលទាំងប្រាំបីរូបនេះរួមមានមន្ត្រីប្រាំរូបមកពីអង្គការរបស់លោក រូបលោកផ្ទាល់ អនុប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់លោកគឺលោក ណៃ វ៉ាន់ដា និងលោក យី សុខសាន្ត លោក លឹម មុនី អ្នកស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់ និងមេធាវី ទ្រី ឈួន ដែលធ្លាប់តំណាងឲ្យនាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី នៅក្នុងតុលាការ។
លោកបានបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណបុគ្គលផ្សេងទៀតដូចជាលោក នី ចរិយា អគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប. ដែលធ្លាប់ធ្វើជាប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការអាដហុក ព្រមទាំងលោក សុឺន សាលី មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងលោកស្រី ធីតា ឃឹះ ប្រធានអង្គការតស៊ូមតិការពារសិទ្ធិស្ត្រីសីលការ។
លោកស្រី ធីតា ឃឹះ បានបញ្ជាក់ថា លោកស្រីបានទទួលលិខិតកោះហៅរបស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយកាលពី ម្សិលមិញហើយថា លោកស្រីព្រួយបារម្ភដោយសារហេតុការណ៍ថ្មីហាក់បីដូចជាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធរឿងនយោបាយ។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “វាយោងទៅតាមមាត្រា២៥និង២៦នៃច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ពួកគេស្នើឲ្យខ្ញុំមកបង្ហាញខ្លួននៅម៉ោង៩ព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ដើម្បីឆ្លើយសំណួរមួយចំនួនពាក់ព័ន្ធនឹងនាងខុម ចាន់តារ៉ាទី”។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា “ខ្ញុំមានការព្រួយបារម្ភមួយចំនួន ហើយបន្ទាប់ពីសន្និសីទកាសែតរបស់ ACU នៅព្រឹកមិញនេះ ខ្ញុំមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងណាស់ ដោយសារពួកគេអាចឃុំខ្លួនមនុស្សរយៈពេល៤៨ម៉ោង មុនពេលដាក់ការចោទប្រកាន់។ ខ្ញុំនឹងជួបជាមួយមេធាវីរបស់ខ្ញុំនៅថ្ងៃស្អែក ហើយនឹងធ្វើតាមការណែនាំរបស់គាត់”។
មាត្រា២៥និង២៦នៃច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយផ្តល់អំណាចឲ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅក្នុងការធ្វើការសើុបអង្កេតលើការអះអាងអំពីការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ព្យួរមន្ត្រីពីតំណែងរបស់ពួកគេហើយឃាត់ខ្លួនមនុស្ស បើ”ចាត់ទុកថា ចាំបាច់”។
លោកស្រី វ៉ាន ហៀលី តំណាងប្រចាំប្រទេសរបស់ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (OHCHR) បានបញ្ជាក់ថា លោក សុឺន សាលី ដែលជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ដោយនាង ខុម ចាន់តារា៉ាទី ធ្វើការនៅការិយាល័យនេះ។ លោកស្រីបានសរសេរនៅក្នុងអីុម៉េលមួយកាលពីម្សិលមិញថា “OHCHR ទទួលបានលិខិតកោះហៅពី ACU “។
លោកស្រីបានបន្តថា “ការឆ្លើយតបពីប្រព័ន្ធអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងត្រូវបញ្ជូននៅពេលសមរម្យណាមួយ។ ការទាក់ទងជាមួយនាង ស្រី មុំ ត្រឹមត្រូវទាំងស្រុង ហើយស្របតាមការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ការការពារសិទ្ធិមនុស្ស”។
លោក នី ចរិយា មន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតបានបដិសេធមិនធ្វើការអត្ថាធិប្បាយឡើយ។ លោក ធន សារាយ ប្រធានអង្គការអាដហុកក៏បានបដិសេធមិនឲ្យសម្ភាសពាក់ព័ន្ធការកោះហៅបុគ្គលិករបស់លោកដែរ ខណៈលោក ណៃ វ៉ាន់ដា ដែលបានចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតរបស់លោក ឱម យិុនទៀង បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយពេលក្រោយមក។ អង្គការអាដហុកមានគម្រោងធ្វើសន្និសីទកាសែតនៅថ្ងៃេនះដើម្បីពិភាក្សាអំពីើលិខិតកោះហៅ។
អ្នកវិភាគនយោបាយបានលើកឡើងថា ពួកគេជឿថា ការខិតខំបន្តរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងករណីប្រឆាំងលោក កឹម សុខា គឺដោយសារតែមានបំណងកាត់ផ្តាច់ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
អំឡុងសន្និសីទកាសែតរបស់ខ្លួនកាលពីម្សិលមិញ លោក ឱម យិុនទៀង ក៏បានបដិសេធផងដែរថា លោកមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងការប្រើប្រាស់ការបំភិតបំភ័យរបស់ខ្មែរក្រហមដើម្បីបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសារភាពពីមន្ទីរឃុំឃាំងមួយទៅកាន់មន្ទីរឃុំឃាំងមួយដោយបង្ខំឲ្យមានការទម្លាក់កំហុសទៅ អ្នកផ្សេងទៀតនោះឡើយ។
ការប្រៀបធៀបនេះធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃ
អាទិត្យដោយលោក អេង ឆៃអ៊ាង តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងដែលគូសបញ្ជាក់ថា ហេតុការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ដែលឈានទៅដល់ ការចាប់ខ្លួនលោក ស៊ាង ចែត ទំនងជាបង្ហាញថា មានការបង្ខិតបង្ខំ និងមានការនិយាយទម្លាក់កំហុសដើម្បី ឲ្យខ្លួនមានទោសស្រាល។
រហូតមកដល់ថ្ងៃអង្គារសប្តាហ៍មុននាងខុម ចាន់តារា៉ទី បានបដិសេធចំពោះការអះអាងអំពីសហាយស្មន់មុនពេលដកការបដិសេធនេះវិញ ដោយសារនាងត្រូវបានគេគំរាមចោទប្រកាន់ពីបទពេស្យាចារ។ នាងបានទម្លាក់កំហុសលើលោក ស៊ាង ចែត នៅក្នុងរឿងអាស្រូវនេះចំពោះការសន្យាផ្តល់ប្រាក់ឲ្យនាង៥០០ដុល្លារ ហើយលោក ស៊ាង ចែតបានទម្លាក់កំហុសបន្តទៅលើលោក អេង ឆៃអ៊ាង ចំពោះការបញ្ជាឲ្យគាត់ធ្វើដូច្នេះ។
លោក ឱម យិុនទៀង បានលើកឡើងថា នេះគឺជាកិច្ចការសើុបអង្កេតសាមញ្ញហើយថា លោក ស៊ាង ចែត ខ្លួនលោកផ្ទាល់ស្ថិតនៅខាងអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។
លោក ឱម យិុនទៀង បានសួរថា “ដឹងទេភ្លឺឡើងព្រឹកមិញនេះគុយទាវសាច់គោម្នាក់មួយចាន ខ្ញុំមួយចានគាត់ [លោក ចែត]មួយចាន។ ដឹងទេថា តើគាត់បាននិយាយម៉េចទេ?។ គាត់បាននិយាយថា គាត់ខឹងមេគាត់ដែលសម្លាប់ គាត់ធ្វើបាបគាត់ បញ្ជាឲ្យគាត់ធ្វើអ៊ីចឹង”។
លោកបានបន្ថែមថា ”គ្រាន់តែដឹងថាគាត់នៅស្រុកកំណើតជាមួយស្រីមុំដឹងថាជាប់សាច់ញាតិទៀត ប្រើគាត់ឲ្យទៅធ្វើ។ គាត់បានសួរថា តើមេស្អីប្រើ កូនចៅឲ្យជាប់គុកអ៊ីចឹង?”។
នៅពេលសួរថា តើលោកសំដៅលើលោក អេង ឆៃអ៊ាង និងថាតើអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនឹងនៅតែខិតខំព្យាយាមធ្វើឲ្យតំណាងរាស្ត្ររូបនេះត្រូវបានចាប់ខ្លួន ទោះបីជាគាត់មានអភ័យឯកសិទ្ធិរួចផុតពីការផ្តន្ទាទោសក៏ដោយឬយ៉ាងណានោះ លោក ឱម យិុនទៀង បានលើកឡើងថា វាមិនមានតម្លៃអ្វីទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងមិនចង់រញ៉េរញ៉ៃជាមួយអ្នកមានអភ័យឯកសិទ្ធិច្រើនទេ។ គាត់ឡាំប៉ាដូចក្មេងអ៊ីចឹងពិបាកនិយាយគ្នាណាស់”។
គេនៅមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយទេថា តើការសន្យារបស់មេឃុំរូបនេះឲ្យប្រាក់៥០០ដុល្លារទៅគ្រួសាររបស់នាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី ត្រូវបានចាត់ទុកជាទង្វើអំពើពុករលួយក្នុងជួរដ្ឋាភិបាលតាមរបៀបណានោះ។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា (ខុមហ្វ្រែល)បានសួរថា តើហេតុអ្វីបានជាស្ថាប័នប្រឆាំងអំពើពុករលួយនេះមិនសើុបអង្កេតការចោទប្រកាន់ម្តងហើយម្តងទៀតពាក់ព័ន្ធការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលទ្រង់ទ្រាយធំនៅកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំពិតជាឆ្ងល់នឹងនីតិវិធីនេះណាស់ ដោយស្នើឲ្យអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សឆ្លើយអំពីករណីរបស់ACU។ ខ្ញុំគិតថា ការគ្រប់គ្រងរបស់ ACU គឺពុករលួយ ហើយខ្ញុំច្របូកច្របល់ខ្លាំងណាស់អំពីបញ្ហានេះ”។
លោកបានបន្ថែមថា ” ACU រហ័សណាស់រហ័សជាងសព្វដង។ សូម្បីតែនៅថ្ងៃអាទិត្យក៏ពួកគេធ្វើការដែរ។ ពលរដ្ឋកំពុងតែចោទជាសំណួរ។ពួកគាត់អាចមើលឃើញនូវសកម្ម ភាពដ៏គឃ្លើនទាំងនេះ”។
សំណួររបស់លោក គល់ បញ្ញា ត្រូវបានចែករំលែក (Share) ដោយលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងដែលបាននិរទេសខ្លួនទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសបារាំងដើម្បីគេចពីការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។
លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងក្នុងអីុម៉េលមួយថា “អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនេះកំពុងតែបង្ហាញឲ្យឃើញនូវមុខមាត់ពិតរបស់ខ្លួនហើយ តាមរយៈជាឧបករណ៍របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដោយដើរតួនាទីប្រឆាំងគណបក្សប្រឆាំងនិងប្រឆាំងអង្គភាពមិនមែនរដ្ឋាភិបាល”៕សុខុម និងស៊ុយឈាង