ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង ១០០ស្ថាប័ន ទាមទារឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើសកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ លោក ឆន ផល្លា ដែលសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសឱ្យលោកជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៥ឆ្នាំ តាមអំណាចសាលក្រមព្រហ្មទណ្ឌកាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីព សហគមន៍ដែលធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្សចំនួន ១១៣ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នានៅថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ នេះ ដោយសម្ដែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការប្តូរបទចោទលើលោក ឆន ផល្លា ពីបទ «កាប់គាស់រុករាន និងឈូសឆាយដីព្រៃយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ» ទៅជាបទចោទ «កាប់រានដីព្រៃ ឈូសឆាយ និងហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់» បន្ទាប់ពីតុលាការបើកសវនាការកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅនោះ។
ប្រភពដដែលអះអាងថា ការប្តូរបទចោទនេះ បានបំពានសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌លើលោក ឆន ផល្លា និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរៀបចំការពារក្ដីរបស់លោកផងដែរ ក្នុងនោះតុលាការសម្រេចសេចក្តីដាក់ទោសលោក ឆន ផល្លា ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៥ឆ្នាំ ពីបទចោទថ្មីនេះ បើទោះបីជាមានសាក្សីជាច្រើនបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា លោកមិនបានកាប់គាស់ រុករាន និងឈូសឆាយដីព្រៃយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិដូចការចោទប្រកាន់នោះក៏ដោយ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ អំពាវនាវឱ្យស្ថាប័នតុលាការ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ទម្លាក់ចោលនូវបទចោទប្រកាន់លើលោក ឆន ផល្លា និងដោះលែងលោកឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។ ជាងនេះទៀត ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះបានដាស់តឿនរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យចងចាំនូវកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនក្នុងការការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ និងធានាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការចូលរួមក្នុងជីវភាពសង្គមជាតិ។
ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ ធ្វើឡើងដើម្បីទាមទារឱ្យស្ថាប័នតុលាការទម្លាក់ចោលរាល់បទចោទទាំងអស់លើសកម្មជនព្រៃឈើដែលកំពុងរងការឃុំខ្លួនទាំងអយុត្តិធម៌សព្វថ្ងៃនេះ។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ លោក ឆន ផល្លា ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ នៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាល នៅពេលដែលលោកទៅពិនិត្យមើលបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី និងត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារខេត្តរតនគិរី អស់រយៈពេលជាង ៤ខែមកហើយគិតត្រឹមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ នេះ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍រិះគន់ថា ការសម្រេចរបស់សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី យ៉ាងអយុត្តិធម៌លើលោក ឆន ផល្លា បែបនេះ គឺជាការបង្ហាញឱ្យឃើញពីការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការរបស់អាជ្ញាធរក្នុងគោលបំណងគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យ និងបំបាក់ស្មារតីសកម្មជនសង្គមយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលសកម្មក្នុងការចូលរួមការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិសព្វថ្ងៃនេះ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងសង្គម បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បានសរសេរលើគណនី Facebook របស់លោកនៅថ្ងៃទី១០ កុម្ភៈ នេះថា ភាពអយុត្តិធម៌ គឺជាដើមចមនាំឱ្យសង្គមជាតិបំបែកបំបាក់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដូច្នេះអាជ្ញាធរត្រូវតែនាំគ្នាដោះស្រាយលុបបំបាត់ដើមហេតុ និងទប់ស្កាត់ភាពអយុត្តិធម៌ទាំងនោះកុំឱ្យរីកដុះដាលបន្តទៀត ដោយចាប់ផ្តើមពីការធានាឲ្យមានតុលាការឯករាជ្យ ជាដើម បើមិនដូច្នោះទេ សង្គមជាតិទាំងមូលនឹងរលាយដោយសារតែការរីករាលដាលនៃអំពើអយុត្តិធម៌ទាំងនេះជាមិនខាន។
មាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ ហើយសេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានទទួលការពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ៕