ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមយល់ស្របនឹងការអះអាងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលថាសិទ្ធិនានាត្រូវតែផ្តើមចេញពីសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតមុនគេ ប៉ុន្តែពួកគេបន្ថែមថា គួរតែអនុវត្តសិទ្ធិបីផ្សេងទៀតដែលជាមូលដ្ឋាននៃសិទ្ធិមនុស្សឲ្យបានផងដែរ ដូចជាសិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍ សិទ្ធិទទួលបានការការពារ និងសិទ្ធក្នុងការចូលរួម ជាដើម។
អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី១៤ មីនា នេះថា ការធានាបាននូវសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតគឺជារឿងល្អហើយ ប៉ុន្តែបើសិទ្ធិបីផ្សេងទៀតមិនត្រូវបានធានា ក៏មិនទាន់ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រទេសអនុវត្តនូវសិទ្ធិមនុស្សបានល្អពេញលេញដែរ ព្រោះថាសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលទទួលស្គាល់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤៨ ក៏មិនបានចែងអំពីការអនុវត្តនូវសិទ្ធិណាមុន ឬសិទ្ធិណាក្រោយឡើយ។
លោក សេក សុជាតិ លើកឡើងថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋម្នាក់ៗទទួលបានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត ប៉ុន្តែសិទ្ធិផ្សេងទៀតមិនត្រូវបានធានា នោះក៏មិនស្របទៅនឹងគោលការណ៍អន្តរជាតិដែលកំពុងតែលើកតម្កើងសិទ្ធិមនុស្សនោះឡើយ ខណៈពលរដ្ឋនៃប្រទេសនោះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសដែលមានការគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពទៅវិញ។
អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិតរូបនេះបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអាចធានាបាននូវសិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍ សិទ្ធិទទួលបានការការពារ និងសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋឲ្យបានទូលំទូលាយ នោះគឺកាន់តែល្អសម្រាប់ពលរដ្ឋគ្រប់រូបដែលជាការលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្ស ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដូច្នោះដែរ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន រិះគន់ថា អ្នកនយោបាយ និងមនុស្សមួយចំនួនតែងមើលរំលងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតរហូតមក។
នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ នេះ មេដឹកនាំខ្មែរដែលដឹកនាំដោយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងក្នុងពិធីពិនិត្យដំណើរការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ ថា អ្នកនយោបាយ និងបុគ្គលមួយចំនួនទៀតចូលចិត្តណាស់រឿងបកស្រាយ និងទាមទារឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុន្តែពួកគេបែរជាមើលរំលងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតទៅវិញ។
មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសុខមាលភាពប្រជាពលរដ្ឋមិនត្រឹមតែនៅទីក្រុងទេ គឺពង្រាយដល់ជនបទ ដោយសារតែរាជរដ្ឋាភិបាលតែងផ្ដោតលើសិទ្ធិអាទិភាពជាងគេ គឺសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតនេះឯង។
មេដឹកនាំខ្មែរដែលក្តាប់អំណាចតាមបែបយោធា លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើមិនបានគិតដល់សិទ្ធិរស់រានមានជីវិតទេ សិទ្ធិអ្វីផ្សេងទៀតក៏ត្រូវបាត់បង់ដែរ រាប់ទាំងសិទ្ធិធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ និងសកម្មភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ។ ជាងនេះទៀត បើពួកគេនៅតែមើលរំលងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត នោះមានន័យថា ពួកគេមិនយល់អំពីឫសគល់នៃសិទ្ធិមនុស្សឡើយ។
មាត្រា១៩ នៃសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស ចែងថា មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការមានមតិ និងការសម្ដែងមតិ ហើយសិទ្ធិនេះរាប់បញ្ចូលទាំងសេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែក និងសេរីភាពក្នុងការស្វែងរកការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដោយគ្មានព្រំដែនផងដែរ។ ដោយឡែកមាត្រា២០ ចែងថា មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការប្រជុំរបស់ពួកគេរៀងៗខ្លួន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា លោក សុខ សុគន្ធ ធ្លាប់បានរិះគន់កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះមិនមែនអនុវត្តច្បាប់ទេ គឺអនុវត្តតាមបញ្ជាលោក ហ៊ុន សែន ដូច្នេះការគោរពសិទ្ធិមនុស្សមិនស្ថិតលើការអនុវត្តច្បាប់នោះទេ គឺស្ថិតលើមាត់របស់លោក ហ៊ុន សែន ប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០២២ អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា បានលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៤៩ នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ នៃប្រទេសស្វីស ថា ទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅតែបង្កការព្រួយបារម្ភធ្ងន់ធ្ងរដដែល ព្រោះថាលំហសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយនៅកម្ពុជាកាន់តែរួមតូច និងកំពុងដើរថយក្រោយ ដោយសារតែកម្ពុជាស្ថិតក្នុងការគ្រប់គ្រងតាមបែបឯកបក្សសព្វថ្ងៃនេះ។
អង្គការ Freedom House បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំ២០២២ ដែរថា ប្រព័ន្ធនយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន គ្រប់គ្រងផ្ដាច់មុខទាំងស្រុង ក្នុងនោះគណបក្សប្រឆាំង បណ្ដាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យ អ្នកតវ៉ាទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅក្នុងភាពភ័យខ្លាចគ្រប់ៗគ្នា៕