អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាង ២០ស្ថាប័ន ស្នើឱ្យព្រឹទ្ធសភា និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពន្យារពេលធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលរដ្ឋសភាឯកបក្សបានអនុម័តកាលពីពេលថ្មីៗនេះ រហូតដល់បោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ ចប់រួចរាល់ ដើម្បីធានាថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងមិនប៉ះពាល់ដល់ប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ២៤ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាកាលពីថ្ងៃទី២៦ មិថុនា ថា ផ្អែកតាមខ្លឹមសារនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលបានចែងអំពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ រាល់ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់មិនត្រូវរារាំងការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋនោះទេ គឺត្រូវតែបើកលំហសេរីភាពគ្រប់ដំណាក់កាលដល់ពលរដ្ឋគ្រប់រូបទាំងអស់ ទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងទៅថ្ងៃអនាគត។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលខាងលើ រួមមាន សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា (ADHOC) គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា (COMFREL) និងសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស (លីកាដូ) ជាដើម សំដែងនូវការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ ព្រោះថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះបានធ្វើឡើងយ៉ាងតក់ក្រហល់ដោយគ្មានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនោះឡើយ ដែលជានីតិវិធីមួយប្រាសចាកពីការអនុវត្តតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទាំងស្រុង។
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងជាង ២០ស្ថាប័នខាងលើព្រមានថា ខ្លឹមសារនៃច្បាប់នេះគឺផ្ទុយពីមាត្រា៣៤ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញទាំងស្រុង ដែលចែងអំពីសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត ព្រោះថាខ្លឹមសារនៃច្បាប់ដែលត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មនេះ បានដាក់កំហិតដល់ពលរដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ ដែលមិនមានលទ្ធភាពទៅបោះឆ្នោតរហូតធ្វើឱ្យពួកគេបាត់បង់សិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតតែម្តង។
អង្គការសមាគមខាងលើសំណូមពរឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ស្ថាប័នរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា បើកឱកាសឱ្យមានការជជែកពិភាក្សាពីប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងការចូលរួមឱ្យបានទូលំទូលាយទៅលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិបោះឆ្នោតសម្រាប់ពលរដ្ឋរស់នៅ ឬធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីអាចឱ្យពួកគេប្រើប្រាស់សិទ្ធិពេញលេញស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជាកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយដែលកម្ពុជាបានផ្ដល់សច្ចាប័នកាលពីឆ្នាំ១៩៩២ កន្លងទៅនោះ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ត្រូវបានរដ្ឋសភាឯកបក្សរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអនុម័តយល់ព្រមទាំងស្រុងហើយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ បន្ទាប់ពីមានសំណើរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ ដែលបានស្នើទៅកាន់ប្រធានរដ្ឋសភាលោក ហេង សំរិន សុំឱ្យអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីច្បាប់បោះឆ្នោតនេះជាការប្រញាប់ ក្រោមហេតុផលថា ដើម្បីលើកកម្ពស់ការទទួលខុសត្រូវរបស់អ្នកនយោបាយទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតជាតិនាខែកក្កដា ខាងមុខនេះ។
ខ្លឹមសារសំខាន់បំផុតនៃច្បាប់ដែលត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មនេះ បានកំណត់ថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងមានបំណងឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រ ត្រូវតែអនុវត្តសិទ្ធិបោះឆ្នោតដោយបានបោះឆ្នោតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាសកលចំនួនពីរលើកចុងក្រោយជាប់គ្នាជាដាច់ខាត បើមិនដូច្នោះទេ ពួកគេនឹងបាត់បង់សិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតដោយស្វ័យប្រវត្តិ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ លោក Volker Turk បានលើកឡើងកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ថា លោកមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការកាត់បន្ថយលំហសិទ្ធិពលរដ្ឋមុនពេលការបោះឆ្នោតជាតិនៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ នេះ។ ជាងនេះទៀត ការព្រមានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនៅពេលនេះ នឹងក្លាយជាការរឹតត្បិតលើសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងការរំលោភសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋទាំងអស់ក្នុងការឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេសកម្ពុជា និងឧបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដទៃទៀតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
មាត្រា៣៤ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានបញ្ញត្តិថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត ខណៈខ្លឹមសារនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតដែលធ្វើឡើងនៅពេលនេះមានខ្លឹមសារបង្ខំឱ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោត ដែលផ្ទុយពីមាត្រានៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចែងអំពីសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ពលរដ្ឋទាំងស្រុង៕