អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គម ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកច្បាប់ចាត់វិធានការលើមន្ត្រីរបស់ខ្លួនដែលបានឃុបឃិតគ្នាប្រព្រឹត្តបទល្មើសកាប់បំផ្លាញដីព្រៃលិចទឹក និងព្រៃឈើ ដើម្បីលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ និងវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាពនៅកម្ពុជា។
ការជំរុញនេះ ធ្វើឡើងស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលប្រកាសចាត់វិធានការអ្នកបំផ្លាញដីព្រៃលិចទឹក ដោយមានគណៈកម្មការអន្តរក្រសួងចុះស្រាវជ្រាវនៅតាមបណ្ដាខេត្តចំនួន៦ ជុំវិញបឹងទន្លេសាប ដែលរដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ ដោយកំណត់ដែនព្រៃលិចទឹកទំហំ ៦៥ម៉ឺនហិកតារជុំវិញបឹងទន្លេសាបជារបស់រដ្ឋ។
ប៉ុន្តែដីព្រៃលិចទឹកនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប និងខេត្តកំពង់ធំ ត្រូវបានមន្ត្រីមួយចំនួននៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលទន្ទ្រាន និងរំលោភយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជនរបស់ខ្លួនអស់រាប់ម៉ឺនហិកតារ។
ជាក់ស្ដែងនៅពេលថ្មីៗនេះ ដីព្រៃលិចទឹកក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបនៅខេត្តកំពង់ធំ ត្រូវបានកាប់ទន្ទ្រាន ឈូសឆាយ និងកាន់កាប់ដីខុសច្បាប់ជាង ១០ម៉ឺនហិកតារ ខណៈខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដីបឹងទន្លេសាបជាង ២ពាន់ហិកតារ ត្រូវបានដកហូតពីអតីតអភិបាលខេត្តនេះ គឺលោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន។
មិនមែនតែអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ទេ គឺមានស្នងការរងនគរបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ស៊ុំ សុជាតិ ត្រូវបានរកឃើញថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការកាន់កាប់ និងការលក់ដីព្រៃលិចទឹកនៅក្នុងតំបន់៣ ក្នុងស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មានការរកឃើញមន្ត្រីទន្ទ្រានដីព្រៃលិចទឹកបន្តបន្ទាប់ថែមទៀត ក្រោយពីលោក ហ៊ុន សែន បានប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងបញ្ជាឱ្យសមត្ថកិច្ចចាត់វិធានការលើអ្នកទាំងនោះ។ ក្រៅពីបញ្ជានោះ លោកបញ្ជក់ជំហរថា រដ្ឋាភិបាលនឹងបន្តប្ដេជ្ញាចាត់វិធានការបង្ក្រាបបទល្មើសទន្ទ្រានយកព្រៃលិចទឹកដើម្បីការពារបឹងទន្លេសាប។
លោក ហ៊ុន សែន ថានឹងវាយខ្នោះភ្លាមៗដោយមិនញញើតដៃ ប្រសិនបើបុគ្គលណានៅតែរឹងទទឹងមិនព្រមប្រគល់ដីព្រៃឲ្យមករដ្ឋវិញនោះ។
ក្រោយពីចុះស្រាវជ្រាវថ្មីៗនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន បានបង្ហាញរបាយការណ៍ក្រុមការងារអន្តរក្រសួង ដែលដឹកនាំដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា ពាក់ព័ន្ធនឹងការកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃលិចទឹកនៅខេត្តកំពង់ធំ ថាក្រុមការងារស្រាវជ្រាវបានរកឃើញករណីកាប់ទន្ទ្រានឈូសឆាយដីព្រៃលិចទឹក និងកាន់កាប់ដីខុសច្បាប់នៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ មានចំនួន ៤០ករណីលើផ្ទៃដីជាង ៣៥០០ហិកតារ (៣៥៦៦ហិកតារ) ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៩ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២១ ស្ថិតនៅស្រុកចំនួន៤ គឺក្រុងស្ទឹងសែន ស្រុកបារាយ ស្រុកស្ទោង និងស្រុកកំពង់ស្វាយ។ ប៉ុន្តែរបាយការណ៍នេះ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក សុខ ទូច ច្រានចោល ដោយបានលើកឡើងថា របាយការណ៍របស់ក្រុមមន្ត្រីជំនាញធ្វើមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតឡើយ។
ការលើកឡើងរបស់លោក សុខ ទូច កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ បន្ទាប់ពីមន្ត្រីជំនាញរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញរបាយការណ៍ថា ដីព្រៃលិចទឹកនៅបឹងទន្លេសាបក្នុងខេត្តកំពង់ធំ បានបាត់បង់ជាង ១០ម៉ឺនហិកតារ ប៉ុន្តែក្រុមមន្ត្រីជំនាញធ្វើរបាយការណ៍ដាក់ទៅរដ្ឋាភិបាលតែជាង ៣ពាន់ហិកតារតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកចាត់ទុករបាយការណ៍ក្រុមមន្ត្រីជំនាញដែលចុះស្រាវជ្រាវ និងស៊ើបអង្កេត ថាគ្មានភាពស្មោះត្រង់ជាមួយពលរដ្ឋ និងរដ្ឋាភិបាល ទើបធ្វើរបាយការណ៍ភូតកុហកបែបនេះ។
លោក សុខ ទូច បញ្ជាក់ថា ការនិយាយបែបនេះ ដោយសារតែលោកទ្រាំមិនបានចំពោះរបាយការណ៍ដែលគ្មានភាពស្មោះត្រង់របស់ក្រុមមន្ត្រីទាំងនោះ បើទោះបីជាលោកដឹងថា ការនិយាយបែបនេះធ្វើឱ្យលោកមានគ្រោះថ្នាក់ក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកចង់ឱ្យយុវជនដឹង និងនិយាយអ្វីដែលពិតផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ជាតិ។
លោកបន្តថា លោកអាណិតអ្នកសាងសង់ប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលខិតខំឆ្លាក់រូបភាពត្រីនៅលើផ្ទាំងជញ្ជាំងប្រាសាទគ្រប់រូបភាពទាំងអស់ ដោយសារកម្ពុជាមានព្រៃលិចទឹកនៅបឹងទន្លេសាបច្រើន ទើបសម្បូរត្រីបែបនេះ ប៉ុន្តែបើសិនដីព្រៃលិចទឹកត្រូវបានបាត់បង់អស់នោះ លោកថាចម្លាក់ដែលឆ្លាក់នៅលើផ្ទាំងអង្គរវត្តសម្បូរដោយត្រី មិនមានន័យអ្វីឡើយ។ លោកបញ្ជាក់ថា គ្រាន់តែខេត្តកំពង់ធំ ដីព្រៃលិចទឹកត្រូវគេបំផ្លាញអស់ជាង ១០ម៉ឺនហិកតារ ប៉ុន្តែក្រុមមន្ត្រីចុះទៅស្រាវជ្រាវបង្ហាញត្រឹមតែ ៣ពាន់ហិកតារ។ របាយការណ៍នោះ គឺធ្វើឲ្យលោកទ្រាំមិនបាន ហើយលោកសូមឱ្យអ្នកទាំងអស់នោះមានភាពស្មោះត្រង់ចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា និងជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
ទោះបីជាមានប្រតិកម្មពីប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក សុខ ទូច ក៏ដោយ ប៉ុន្តែគិតដល់ពេលនេះមិនទាន់មានក្រុមមន្ត្រីជំនាញអន្តរក្រសួងចេញមកបំភ្លឺនៅឡើយ ហើយវិធានការច្បាប់លើអ្នកកាប់ទន្ទ្រានឈូសឆាយដីព្រៃលិចទឹកនៅខេត្តកំពង់ធំទាំងនោះ ក៏នៅមិនទាន់មានសកម្មភាពដែរ ខណៈខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មានមន្ត្រី ២នាក់ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានចេញដីកាឃុំខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១។
មន្ត្រីទាំងពីរនាក់នោះមានឧត្តមសេនីយ៍ត្រី ស៊ុំ សុជាតិ ស្នងការរងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងលោកវរសេនីយ៍ឯក កែវ ណារុន នាយការិយាល័យអន្តរាគមន៍នៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ពាក់ព័ន្ធការកាន់កាប់ព្រៃលិចទឹកនៅតំបន់ហាមឃាត់។
មាត្រា៩៨ នៃច្បាប់ស្ដីពីជលផល ចែងថា ការកាប់ឆ្ការ គាស់រាន ឈូសឆាយព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង ឬហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់ព្រៃលិចទឹក និងព្រៃកោងកាង ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពី ៣ឆ្នាំទៅ ៥ឆ្នាំ ហើយវត្ថុតាងទាំងអស់ត្រូវរឹបអូសជាសម្បត្តិរដ្ឋ ឬបំផ្លាញចោល។ ចំណែកមាត្រា១០២ នៃច្បាប់ដដែលនេះ បានបញ្ជាក់ថា បើបទល្មើសនោះប្រព្រឹត្តឡើងដោយអាជ្ញាធរដែនដី មន្ត្រីនគរបាល មន្ត្រីយោធា និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពី ១ឆ្នាំទៅ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ៥លានរៀលទៅ ៥០លានរៀល។
មន្ត្រីកម្មវិធីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាននៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ យល់ថា កត្តាដែលនាំឱ្យមន្ត្រីធ្វើរបាយការណ៍ភូតភររដ្ឋាភិបាល គឺដោយសារតែអំពើពុករលួយ ខណៈអ្នកប្រព្រឹត្តិបទល្មើសជាមន្ត្រីធំៗនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជាដើម។ លើសពីនេះ ការមិនបង្ហាញរបាយការណ៍ពិត ដោយបារម្ភខ្លាចជាប់ទោសទណ្ឌ ទើបមិនហ៊ានបង្ហាញ ហើយខំលាក់បាំង។ ប៉ុន្តែបើសិនជារដ្ឋាភិបាលប្រកាសកាត់ឆ្វៀលដីព្រៃដែលបានឈូសឆាយឱ្យដោយគ្មានជាប់ទោសទណ្ឌនោះ ប្រាកដជាដាក់ទិន្នន័យពិតមិនខាន។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការមិនចាត់វិធានការច្បាប់លើអ្នកប្រព្រឹត្តិបទល្មើសឧក្រិដ្ឋដែលបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនេះហើយ បានធ្វើឱ្យមន្ត្រីទាំងនោះនៅតែបន្តឃុបឃិតគ្នាជាប្រព័ន្ធធ្វើរបាយការណ៍ភូតភររដ្ឋាភិបាល។
លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ បន្តថា កន្លងមក បើរដ្ឋាភិបាលហ៊ានចាត់វិធានការលើមន្ត្រីរបស់ខ្លួនដែលធ្វើខុសទាំងនោះតាំងពីដំបូងមក ម៉្លេះមន្ត្រីផ្សេងៗទៀតមិនហ៊ានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬធ្វើរបាយការណ៍ភូតភរនោះទេ។ លោកបន្តថា ពួកគេប្រាកដជាគោរពច្បាប់ និងមិនមានការកាប់បំផ្លាញដីព្រៃលិចទឹករាប់ពាន់រហូតដល់រាប់ម៉ឺនហិកតារបែបនេះឡើយ៕