31 C
Phnom Penh

ពីរ​ទសវត្ស​កន្លង​មក​នេះ មហាអំណាច​ពីរ​ប្រកាន់​របប​កុម្មុយនីស្ត​ជួយ​ពង្រឹង​របប​ផ្ដាច់ការ​ជា​មិត្ត

ដោយ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី

បទវិភាគ

រយៈពេល​ពីរ​ទសវត្សរ៍​ចុងក្រោយ​នេះ ពិភពលោក​ធ្លាក់​ក្នុង​វិបត្តិ​ជា​ថ្មី​ម្ដង​ទៀត។ ចិន និង​រុស្ស៊ី ជា​មហា​អំណាច​ដែល​ត្រូវ​មើល​ឃើញ​ថា​ជា​ខ្នងបង្អែក​ដ៏​ខ្លាំង​របស់​ប្រទេស​ដែល​មាន​មេដឹកនាំ​ផ្ដាច់ការ។ ប្រទេស​ពីរ​នេះ​ព្យាយាម​ពង្រីក​ឥទ្ធិពល ដើម្បី​ទប់ទល់​ពួក​បស្ចិម​ប្រទេស​ដែល​ជា​ប្រទេស​ប្រកាន់​របប​ប្រជាធិបតេយ្យ។

ក្នុង​ស្ថានភាព​នេះ ចិន និង​រុស្ស៊ី ទោះ​ជា​ប្រែប្រួល​ការ​ដឹកនាំ​ទៅ​រក​ទីផ្សារ​សេរី និង​គោលការណ៍​ការ​ដឹកនាំ​បង្ក​លក្ខណៈ​ឱ្យ​ប្រជាជន​ជ្រើសរើស​យក​ផ្លូវ​ដើម្បី​ជីវភាព​របស់​ខ្លួន​ក៏ដោយ ក៏​នៅតែ​ប្រើប្រាស់​មធ្យោបាយ​ដែល​គេ​ហៅថា​បង្ក្រាប​ដើម្បី​ពង្រឹង​អំណាច ហើយ​ធ្វើ​អនុត្តរភាព​ទៅ​លើ​ប្រទេស​ដទៃ ដើម្បី​ទាញ​ផល​ប្រយោជន៍​ពី​ប្រទេស​នោះ​ឱ្យ​នៅ​ក្នុង​ប៉ូល​របស់​ខ្លួន ដែល​គេ​ថា​ជា​ការ​ទាញ​ឱ្យ​ឆ្ងាយ​ចេញពី​សម្ព័ន្ធភាព​កម្លាំង​ប្រជាធិបតេយ្យ​បស្ចិម​ប្រទេស។

ប្រទេស​ដែល​ងើប​ឡើង​ពី​របប​សក្ដិភូមិ រាជានិយម​ផ្ដាច់ការ​ទៅ​របប​កុម្មុយនីស្ត។ តែ​ពេលនេះ របប​ដឹកនាំ​ប្រទេស​ទាំងនោះ​បាន​ទៅ​រក​របប​ផ្ដាច់ការ​និយម​គ្រួសារ​និយម គឺ​ដូច​នឹង​របប​រាជា​ផ្ដាច់ការ និង​សក្ដិភូមិ​ទៅវិញ។

ចិន និង​រុស្ស៊ី ទោះ​ជា​ប្រកាន់​យក​របប​ដឹកនាំ​ខុស​គ្នា តែ​គំនិត​គឺ​បង្កើត​របប​ដឹកនាំ​បែប​ផ្ដាច់ការ​ដូច​គ្នា។ រុស្ស៊ី ពេលនេះ ផ្ដាច់ការ​យ៉ាង​ខ្លាំង​នៅ​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​បុរស​ខ្លាំង វ៉្លាឌីមៀ ពូទីន។ មេដឹកនាំ​ផ្ដាច់ការ​នៃ​ប្រទេស​មហាអំណាច​មួយ​នេះ វាយ​បំបាក់​គូប្រជែង​ទាំងអស់​ដោយ​ស្រវា​ឱប​អំណាច​យោធា​ណែន​ក្នុង​ដៃ។

ប្រទេស​ជាច្រើន​ទៀត​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ផ្សេងៗ​គ្នា​ដែល​ធ្លាក់​ក្នុង​កណ្ដាប់ដៃ​របស់​មេដឹកនាំ​ផ្ដាច់ការ មេដឹកនាំ​យោធា​និយម កំពុងតែ​វាយ​បង្ក្រាប​ប្រព័ន្ធ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដែល​ទើប​លូតលាស់។ ការ​វាយ​បង្ក្រាប​របស់​មេដឹកនាំ​ផ្ដាច់ការ​ទាំងនោះ គឺ​គ្មាន​អ្វី​ខុសពី​លោក ពូទីន ចាប់​ដាក់​គុក​មេ​បក្ស​ប្រឆាំង​ស្ទើរ​ទាំងអស់​នៅ​មុន​ការ​បោះឆ្នោត​រហូត​មេ​បក្ស​ប្រឆាំង​ខ្លះ​ស្លាប់​ក្នុង​គុក។

ទង្វើ​របស់​មេដឹកនាំ​ផ្ដាច់ការ​នៅ​បណ្ដា​ប្រទេស​ទាំងនោះ ឥឡូវ​នេះ​កំពុងតែ​ជះ​ក្លិន​អាក្រក់​លើ​ប្រព័ន្ធ​ដឹកនាំ​របស់​ខ្លួន​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើងៗ។ ចុងក្រោយ​នេះ គេ​កត់សម្គាល់​ឃើញ​ថា ប្រទេស​ធំ​បី​នៅ​តំបន់​អាស៊ី​ខាងត្បូង ដែល​មេដឹកនាំ​ព្យាយាម​ពង្រឹង​អំណាច​ផ្ដាច់ការ ហើយ​ព្យាយាម​ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ទំនាក់ទំនង​កាន់តែ​ជិតស្និទ្ធ​ជាមួយ​ចិន ត្រូវ​បាន​ប្រជាជន​រួម​នឹង​កម្លាំង​អ្នក​នយោបាយ​បក្ស​ប្រឆាំង វាយ​បំបាក់។ ប្រទេស​បី​នេះ​មាន​បង់ក្លាដេស ស្រីលង្កា និង​ប៉ាគីស្ថាន។

នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ប្រទេស​បង់ក្លាដេស អ្នកស្រី សេកហា ស៊ីណា ត្រូវ​បាន​បាតុករ​ទាញ​ទម្លាក់​ពី​អំណាច​កាលពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ។ ស្ត្រី​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​រូប​នេះ​ចាប់ផ្ដើម​ពង្រឹង​អំណាច​ផ្ដាច់ការ​របស់​ខ្លួន​រយៈពេល ១០​ឆ្នាំ​ចុងក្រោយ​នេះ ជាមួយ​នឹង​ការ​វាយ​បង្ក្រាប​សកម្មជន​សង្គម បង្ក្រាប​បក្ស​ប្រឆាំង​ដោយ​ចាប់​ដាក់​គុក​រាប់​រយ​នាក់។ អ្នកស្រី សេកហា ស៊ីណា ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រជាជន​ផ្ដួល​រំលំ​ពី​អំណាច បាន​ព្យាយាម​ទាញ​ប្រទេស​ទៅ​រក​ចិន យ៉ាង​ខ្លាំង​នៅ​ក្រោម​ប្រាក់​បំណុល​រាប់​ពាន់​លាន​ដុល្លារ។

ប្រទេស​ពីរ​ទៀត​ក៏​ស្ថិត​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​ខាងត្បូង​ផង​ដែរ គឺ​ប្រទេស​ស្រីលង្កា និង​ប៉ាគីស្ថាន។ ប្រទេស​ពីរ​នេះ មេដឹកនាំ​របស់​ពួកគេ​សុទ្ធតែ​មាន​និន្នាការ​ដឹកនាំ​ទៅ​រក​ចិន និង​រុស្ស៊ី ជាពិសេស​ទៅ​រក​ចិន។ ប្រទេស​ស្រីលង្កា ធ្លាក់​ក្នុង​ការ​គ្រប់គ្រង​គ្រួសារ​និយម​ជាង ២០​ឆ្នាំ គឺ​គ្រួសារ​របស់​ត្រកូល ម៉ាហិនដា។

ម៉ាហិនដា រ៉ាយ៉ាប៉ាសេក និង​ប្អូនប្រុស ម៉ាហិនដា ហ្កូតាបាយ៉ា កាន់​អំណាច​ពី​បង​ទៅ​ប្អូន ហើយ​ការ​ដឹកនាំ​របស់​ពួកគាត់ គឺ​របៀប​ចង​ប្រព័ន្ធ​គ្រួសារ​និយម បក្សពួក​និយម។ អំណាច​ផ្ដាច់ការ​នៅ​ស្រីលង្កា ត្រូវ​បាន​ប្រជាជន​ផ្ដួល​រំលំ​តាមរយៈ​សន្លឹកឆ្នោត​របស់​ប្រជាជន ប៉ុន្តែ​ចុងក្រោយ ត្រកូល ម៉ាហិនដា រត់​ចោល​ប្រទេស និង​ត្រូវ​បាន​បញ្ឈប់​ការ​កាន់​អំណាច​ក្នុង​ប្រទេស​នៅ​ក្រោម​កម្លាំង​សាមគ្គី​គ្នា​របស់​ប្រជាជន។

ប្រជាជន​ស្រីលង្កា ក៏​ងើប​ឡើង​បះបោរ​ដូច​នឹង​បង់ក្លាដេស ផង​ដែរ​កាលពី​ឆ្នាំ​២០២២ ហើយ​ទាញ​ទម្លាក់​អំណាច​របស់​ត្រកូល ម៉ាហិនដា ពី​អំណាច ប៉ុន្តែ​ការ​បះបោរ​នៃ​ប្រជាជន​ស្រីលង្កា ពេល​នោះ គឺ​ព្រោះតែ​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច។ វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​កើត​ចេញពី​បំណុល​រាប់​ពាន់​លាន​ដុល្លារ ហើយ​ម្ចាស់​បំណុល​គឺ​ប្រទេស​ចិន។ ប្រជាជន​ងើប​ឡើង​ទម្លាក់​ត្រកូល ម៉ាហិនដា ដោយសារតែ​ការ​ដឹកនាំ​របស់​គ្រួសារ​មួយ​នេះ​ពោរពេញ​ទៅ​ដោយ​អំពើពុករលួយ។

ចំណែកឯ​ប្រទេស​ប៉ាគីស្ថាន វិញ នាយករដ្ឋមន្ត្រី​របស់​ប្រទេស​នេះ​លោក អ៊ីមរ៉ន ខាន់ ដែល​មាន​និន្នាការ​ជ្រុល​ទៅ​រក​ចិន រហូត​ដល់​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ចិន មាន​មូលដ្ឋាន​ទ័ព​លើ​ទឹកដី​របស់​ខ្លួន ក៏​ត្រូវ​បាន​ប្រជាជន និង​កម្លាំង​បក្ស​នយោបាយ​ប្រឆាំង​ទាញ​ទម្លាក់​ពី​អំណាច។ នៅ​ពេល​ដែល​ប្រជាជន​ធ្លាក់​ប្រាក់ចំណូល​ប្រចាំ​គ្រួសារ បែរ​ជា​រដ្ឋាភិបាល​លោក អ៊ីមរ៉ន ខាន់ ដំឡើង​ពន្ធ​ស្ទើរ​សព្វសារពើ​ទាំងអស់ ជាពិសេស​ការ​ដំឡើង​ថ្លៃ​សេវាកម្ម​អគ្គិសនី​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស ដែល​នាំ​ឱ្យ​ប្រជាជន​បះបោរ ហើយ​ទីបំផុត អ្នក​នយោបាយ​បក្ស​ប្រឆាំង​បាន​រួម​កម្លាំង​គ្នា​យ៉ាង​ខ្លាំង​នៅ​ក្នុង​សភា​ទាញ​ទម្លាក់​លោក អ៊ីមរ៉ន ខាន់ ពី​អំណាច​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​នៅ​ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០២២។

ទាំង​ប្រទេស​ប៉ាគីស្ថាន ទាំង​ស្រីលង្កា និង​បង់ក្លាដេស សុទ្ធតែ​ប្រកាន់​គោលនយោបាយ​ពហុបក្ស ប៉ុន្តែ​រចនាសម្ព័ន្ធ​ដឹកនាំ​ប្រទេស គឺ​គ្រួសារ​និយម បក្ខពួក​និយម។

ចំណែកឯ​ប្រទេស​វេណេហ្ស៊ុយអេឡា នៅ​អាមេរិក​ខាងត្បូង ប្រជាជន​ប្រទេស​នេះ​រាប់​លាន​នាក់​កំពុងតែ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ទម្លាក់​មេដឹកនាំ​ផ្ដាច់ការ​របស់​ខ្លួន ដែល​មាន​និន្នាការ​ទៅ​រក​ចិន និង​រុស្ស៊ី ពី​អំណាច គឺ​លោក​ប្រធានាធិបតី នីកូឡាស ម៉ាឌុយរ៉ូ។

ប្រទេស​ជាច្រើន មាន​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​សហភាព​អឺរ៉ុប ជា​កម្លាំង​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដ៏​ធំ​នៅ​លើ​ពិភពលោក ប្រកាស​មិន​ទទួលស្គាល់​ប្រធានាធិបតី ម៉ាឌុយរ៉ូ ជាដាច់ខាត​នៅ​វេណេហ្ស៊ុយអេឡា ហើយ​មូលហេតុ គឺ​ព្រោះតែ​លោក ម៉ាឌុយរ៉ូ ចាញ់​ឆ្នោត បែរ​ជា​ប្រកាស​ខ្លួនឯង​ជា​ប្រធានាធិបតី​ជាប់​ឆ្នោត។

ប្រជាជន​ចេញ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​រាប់​ម៉ឺន​រាប់​សែន​នាក់ ប៉ុន្តែ​ការ​វាយ​បង្ក្រាប​សម្លាប់​ក៏​មាន​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​ដែរ។ បាតុករ​រាប់​ពាន់​នាក់​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន។ តែ​យ៉ាងណា ប្រជាជន​វេណេហ្ស៊ុយអេឡា និង​មេដឹកនាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​នៃ​ប្រទេស​នេះ សច្ចា​រួម​គ្នា​ថា​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​របប​លោក ម៉ាឌុយរ៉ូ រហូត​ដល់​ជន​ផ្ដាច់ការ​នេះ​ធ្លាក់​ពី​អំណាច។

ជុំវិញ​ស្ថានភាព​នេះ ពិភពលោក​កំពុង​សម្លឹង​មើល​ចុងក្រោយ​ថា​តើ​លោក ម៉ាឌុយរ៉ូ អាច​ការពារ​អំណាច​របស់​ខ្លួន​បាន​ដល់​ណា​ទៀត។ បើ​របប​ផ្ដាច់ការ​នៅ​វេណេហ្ស៊ុយអេឡា ត្រូវ​បាន​ផ្ដួល​រំលំ​ដូច​ស្រីលង្កា បង់ក្លាដេស និង​ប៉ាគីស្ថាន នោះ​មាន​ន័យ​ថា​មហាអំណាច​ពីរ​នេះ រុស្ស៊ី និង​ចិន បន្ត​ជ្រុះ​បាត់​កម្លាំង​ជួយ​ជ្រោមជ្រែង​ប្រព័ន្ធ​ផ្ដាច់ការ​របស់​ខ្លួន​នៅ​លើ​ពិភពលោក៕

© 2024, ខេមបូឌា ដេលី. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.

អត្ថបទទាក់ទង

អត្ថបទអានច្រើន

សេចក្ដីរាយការណ៍ពិសេស