នាយករដ្ឋមន្ត្រីតពូជលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត អះអាងថា គណបក្សនយោបាយដែលមិនបានចូលរួមការបោះឆ្នោត អាចស្នើសុំចូលជាសមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ ក្រោមលេសថាដើម្បីលើកស្ទួយរបបនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។
យោងតាមព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពីការរៀបចំ និងប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់ដែលឡាយព្រះហស្តលេខាដោយព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ឲ្យដឹងថា គណបក្សនយោបាយដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវស្របតាមច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ទោះបីជាមិនបានចូលរួមបោះឆ្នោតក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេអាចស្នើសុំចូលរួមជាសមាជិកឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់បាន។
ការស្នើនេះ ដោយតម្រូវឲ្យពួកគេដាក់ពាក្យស្នើសុំជាផ្លូវការ និងត្រូវមានការសម្រេចពីលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តវេនពីឪពុក។
ប្រភពដដែលឲ្យដឹងទៀតថា គណបក្សនយោបាយស្ថាបនិកនៃឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ អាចដាក់សមាសភាពចំនួន ៣រូប ក្នុងនោះ៖
- មួយរូបជាប្រធានប្រតិភូមានឋានៈស្មើទេសរដ្ឋមន្ត្រី
- មួយរូបជាអនុប្រធានប្រតិភូមានឋានៈស្មើរដ្ឋមន្ត្រី
- និងមួយរូបទៀតជាសមាជិកប្រតិភូមានឋានៈស្មើរដ្ឋលេខាធិការ។
ចំណែកគណបក្សនយោបាយដែលមិនមែនជាស្ថាបនិកវិញ ពួកគេអាចដាក់សមាសភាពចំនួនពីររូប ដោយ៖
- មួយរូបជាប្រធានប្រតិភូឋានៈស្មើទេសរដ្ឋមន្ត្រី
- និងមួយរូបទៀតជាអនុប្រធានប្រតិភូមានឋានៈស្មើរដ្ឋមន្ត្រី។
ព្រះរាជក្រឹត្យដដែលបញ្ជាក់ថា ការសម្រេចឲ្យមានឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់បន្តទៀត ដោយសំអាងថា ដើម្បីលើកស្ទួយរបបនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងការប្រមូលធាតុចូលនៃទស្សនៈពហុគំនិតជាប្រយោជន៍ដល់ការស្ថាបនាជាតិ។
ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ចេញព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពីការរៀបចំ និងប្រព្រឹត្តទៅនៃឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់នេះ បន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តពូជពីឪពុក បានទូលថ្វាយព្រះអង្គកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ដើម្បីស្នើសុំបង្កើតឲ្យមានឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់បន្តទៀត។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា រូបភាពនៃក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់មានលក្ខណៈនយោបាយច្រើនជាង ពីព្រោះគណបក្សនយោបាយដែលជាក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់នេះ មិនមែនជាគណបក្សនយោបាយដែលមានសំឡេងគាំទ្រពីពលរដ្ឋនោះឡើយ។
លោកអះអាងថា ក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់នេះមិនមែនជាអ្នកតំណាងឲ្យពលរដ្ឋនោះទេ ហើយក៏គ្មានឥទ្ធិពលអ្វីទៅលើរដ្ឋាភិបាលដើម្បីកែប្រែចំណុចខ្វះចន្លោះនោះដែរ ដែលវាផ្ទុយពីគណបក្សនយោបាយដែលមានសំឡេងគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋដាច់ស្រឡះ។
លោកបន្តថា គណបក្សនយោបាយដែលពលរដ្ឋគាំទ្រ គឺជាអ្នកតំណាងឲ្យពលរដ្ឋ ដូច្នេះពួកគេនឹងលើកយកទុក្ខកង្វល់ និងបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមជាតិទៅជជែកដេញដោលជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណា និងដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា ការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សានេះ ធ្វើឲ្យខាតបង់ថវិកាជាតិកាន់តែច្រើន និងជាបន្ទុករបស់ពលរដ្ឋ រួមទាំងសង្គមជាតិ ដោយសារពលរដ្ឋជាអ្នកបង់ពន្ធជូនរដ្ឋ ហើយរដ្ឋយកថវិកាទាំងនោះទៅចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សរបស់មន្ត្រី និងអ្នកទាំងនោះ។
លោកថា បើរដ្ឋាភិបាលចង់បានប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដមែននោះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវបើកលំហឲ្យគណបក្សនយោបាយដែលមានការគាំទ្រពីពលរដ្ឋ ចូលរួមបោះឆ្នោត ជាជាងបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះអះអាងថា ការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាដោយផ្ដល់តំណែង និងតែងតាំងពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលនេះ វាមិនមែនជាពហុគំនិត ហើយក៏មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងតាមស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសដែរ។
ចំពោះលទ្ធផលវិញ លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា កន្លងទៅ ក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់នេះមិនបានជួយដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋ និងសង្គមជាតិឡើយ។ ជាក់ស្ដែងដូចជារឿងវិវាទដីធ្លី ការងារ បាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ និងរឿងអយុត្តិធម៌សង្គមជាដើម ដែលក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់មិនបានយកទៅជជែក និងទាមទារជាមួយរដ្ឋាភិបាលឲ្យមានដំណោះស្រាយឡើយ វាផ្ទុយពីគណបក្សនយោបាយដែលមានការគាំទ្រពីពលរដ្ឋ។
ចំណែកអនុប្រធានវេទិកាពលរដ្ឋ លោក ម៉ែន ណាត យល់ថា ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់នេះ បង្កើតឡើងមិនបានជួយដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិអ្វីសោះឡើយ ផ្ទុយទៅវិញមានតែចាយថវិកាខ្ជះខ្ជាយឥតប្រយោជន៍តែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គិតគូរផលប្រយោជន៍ជាតិបន្តិចបន្តួច គួរលុបចោលវិញ។ លោកផ្ដល់អនុសាសន៍ថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គួររៀនធ្វើការងារ និងបែងចែកអំពើអ្វីដែលជាការតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ដូចជារៀនធ្វើការងារតូចៗទៅ ជាដើម។
ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនាអាណត្តិទី៦ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ តាមការស្នើសុំរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់មានតួនាទីផ្តល់យោបល់ជូនរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីលើកស្ទួយប្រសិទ្ធភាពការងារក្នុងការបម្រើប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍសង្គម។
សម្រាប់ប្រតិភូចូលក្នុងស្ថាប័ននេះ អាចមាន ៣រូបពីខាងគណបក្សនីមួយៗដោយអាចទទួលបានឋានៈស្មើទេសរដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋលេខាធិការ៕