នៅពេលប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសភូមា ត្រូវបានពួកយោធារំលាយតាមរយៈការធ្វើរដ្ឋប្រហារកាលពីឆ្នាំ២០២១ មកដល់ពេលនេះការរុញឱ្យប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសមួយនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាននេះរកច្រកចេញពុំទាន់រួចនោះទេ។
ភ្លាមៗក្រោយពីរដ្ឋប្រហារ ឃើញសន្ទុះកម្លាំងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកមានការខ្នះខ្នែងជាខ្លាំងដាក់សម្ពាធទៅលើពួកយោធារហូតចេញដំណោះស្រាយដោយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិលេខ២៦៦៩ ទាមទារឱ្យពួកយោធាបញ្ឈប់អំពើហិង្សា និងដោះលែងអ្នកទោសដែលងើបឡើងប្រឆាំងរបបសឹក។
ចំណែកសមាគមអាស៊ានក៏បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍គាំទ្រសេចក្ដីសម្រេចរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនេះដែរ។ ដំណោះស្រាយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខលេខ២៦៦៩ នេះ គឺជាឧបករណ៍ផ្លូវច្បាប់មួយទៅថ្ងៃខាងមុខដែលត្រូវយកទៅអនុវត្តនៅប្រទេសភូមា ហើយអាចជាការត្រួសត្រាយផ្លូវទៅរកការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចមួយទៀតប្រឆាំងនឹងពួកយោធាភូមា។
អ្នកសង្កេតការណ៍គិតថា នៅពេលដោះស្រាយសង្គ្រាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនហើយនោះ គឺពិតណាស់នឹងដល់ពេលដែលអាមេរិក និងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យផ្សេងៗទៀតអាចនឹងហក់ជួយស្ដារប្រជាធិបតេយ្យនៅភូមាឡើងវិញ។
តែអ្វីជារឿងអភ័ព្វទៅទៀតនោះ ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាកំពុងស្ថិតនៅលើវិថីទៅរកការធ្លាក់ជ្រុះកាន់តែជ្រៅថែមទៀត។ បក្សប្រឆាំងធំមួយ គឺបក្សភ្លើងទៀនត្រូវបានចាត់ជាកម្លាំងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យសល់តែមួយគត់ក្រោយពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ដែលបក្សនេះតំណាងកម្លាំងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដ៏ខ្លាំងមួយដែរ។ នេះបើយោងតាមលទ្ធផលបោះឆ្នោតសភានៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។
ឥឡូវនេះ បក្សភ្លើងទៀនដែលតំណាងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនៅសេសសល់ កំពុងត្រូវបានគេផាត់ចេញពីសង្វៀនប្រកួតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភាថ្ងៃទី២៣ កក្កដា ខាងមុខ។ ការផាត់ចោលបក្សប្រឆាំងនេះ ក្រោមហេតុផលថាបក្សនេះពុំមានសំណៅដើមនៃឯកសារនីត្យានុកូលកម្ម ទោះជាក្រសួងមហាផ្ទៃបានចេញលិខិតបញ្ជាក់ថា បក្សនេះមានភាពស្របច្បាប់ជាបក្សនយោបាយមួយហើយក៏ដោយនោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថាប័នបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាបានចេញសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួនដោយលាយលក្ខណ៍អក្សរបដិសេធការចុះបញ្ជីឈ្មោះបក្សនេះជាផ្លូវការហើយ។ ក្ដីសង្ឃឹមនៅសល់តិចបំផុតដែលបក្សនេះត្រូវប្ដឹងជំទាស់ទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដែលអ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យថាមានសំណាងតិចណាស់។
ដោយមើលឃើញថាបក្សប្រឆាំងនេះទំនងត្រូវផាត់ចេញពីសង្វៀនប្រកួត គេសង្កេតឃើញប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗមានដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក សហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ ចក្រភពអង់គ្លេស ប្រទេសអូស្ត្រាលី ប្រទេសជប៉ុន បានប្រតិកម្មចំពោះការបិទសិទ្ធិបក្សភ្លើងទៀនមិនឱ្យមានវត្តមានចូលរួមប្រកួតនៅលើវេទិកាបោះឆ្នោតសភា នៅខែកក្កដា ខាងមុខនេះ។
ប្រទេសទាំងនេះបានទាមទារឱ្យមានការសម្របសម្រួលដោយផ្ដល់ឱកាសឱ្យបក្សប្រឆាំងមួយនេះបានចូលរួមប្រកួត ដែលពួកគេថាស្ថាប័នបោះឆ្នោតនេះគឺជាយន្តការសម្របសម្រួលជួយធ្វើឱ្យបរិយាកាសនយោបាយកាន់តែទូលំទូលាយ ដោយមិនត្រូវរឹតត្បិត ចង្អៀតចង្អល់នោះទេ។
តែយ៉ាងណា ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់ដូចជាប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ហ្វីលីពីន និងសិង្ហបុរី បែរជាស្ងាត់ជ្រងំទៅវិញ មិនឃើញប្រតិកម្មអ្វីឡើយ។ ការព្រងើយកន្តើយរបស់ប្រទេសទាំងនេះ គឺជាការសញ្ញាមិនល្អទាល់តែសោះចំពោះចរន្តប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់។ បើប្រជាធិបតេយ្យនៅភូមា រលាយហើយ គេមិនត្រូវបណ្ដោយឱ្យប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាធ្លាក់ជ្រោះកាន់តែជ្រៅនោះទេ។
គេថាបក្សភ្លើងទៀននឹងពុំអាចឈ្នះឆ្នោតលើបក្សកំពុងកាន់អំណាចបានទេ តែយ៉ាងហោចណាស់គ្រាន់បានជាតួឯកប្រជាធិបតេយ្យដែលនៅសេសសល់ក្រោយពីបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយ។
អ្វីដែលអ្នកសង្កេតការណ៍ក្នុងតំបន់មើលឃើញ ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យក្នុងសមាគមអាស៊ាន ៤ប្រទេសនេះនៅស្ងប់ស្ងាត់បែបនេះ ឬមួយពួកគេកំពុងដាក់ការព្រួយបារម្ភខ្លាចមានរដ្ឋប្រហារនៅក្នុងរាជាណាចក្រថៃ ជាថ្មីម្ដងទៀត ខណៈបក្សប្រឆាំងរបស់ប្រទេសនេះបានផ្ដួលបក្សរបស់ពួកយោធាបានដោយជោគជ័យហើយនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភាកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៤ ឧសភា។
រដ្ឋប្រហារទំនងនឹងអាចកើតងាយបានទៀតទេ ព្រោះទីក្រុងបាងកក ដែលមាន ៣៣អាសនៈត្រូវបានបក្សប្រឆាំងដណ្ដើមអស់ហើយ។
តាមរយៈលទ្ធផលនេះ ប្រជាជនថៃនៅក្រុងបាងកកច្រើនលាននាក់ ជាពិសេសគឺយុវជន នឹងមិនបណ្ដោយឱ្យមានរដ្ឋប្រហារនោះទេ។ ពួកគេប្រាកដណាស់នឹងប្រយុទ្ធដើម្បីសេរីភាព និងឆន្ទៈរបស់ពួកគេ ដែលពួកគេបានផ្ដួលពួកយោធាបានតាមរយៈការបោះឆ្នោតទៅហើយនោះ។
អ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះមិនមើលឃើញថា រដ្ឋប្រហារអាចកើតងាយទៀតនោះទេ ដោយសារតែពួកយោធា និងអ្នកជ្រុលនិយមនៅថៃ ដូចជាកាន់តែអស់ឥទ្ធិពលហើយ ដោយសារការវាយបំបាក់របស់យុវជនថៃ។ បើផ្ទុះរដ្ឋប្រហារ ពិតណាស់នឹងមានការបង្ហូរឈាម ហើយបដិវត្តន៍របស់យុវជនថៃនឹងផ្ទុះឡើង៕