លោកប្រធានាធិបតី Ferdinand Marcos Jr បាននិយាយនៅថ្ងៃសុក្រ ទី២៩ កញ្ញា ថា ហ្វីលីពីនត្រូវពង្រឹងការការពារទឹកដី ក៏ដូចជាសិទ្ធិនៃអ្នកនេសាទរបស់ខ្លួន ក្នុងក្របខ័ណ្ឌដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់សមុទ្រអន្តរជាតិ ដែលលោកថា ហ្វីលីពីនមិនមានបំណងបង្កបញ្ហានោះទេ។
ការថ្លែងរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន ចំពេលដែលមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាកាន់តែខ្លាំងជាមួយចិន ជុំវិញសកម្មភាពក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
សារព័ត៌មានបារាំង AFP នៅថ្ងៃសុក្រ ទី២៩ ខែកញ្ញា បានឱ្យដឹងថា ឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីនក្នុងសប្តាហ៍នេះបានរុះរើរបាំងបណ្តែតទឹកប្រវែង ៣០០ម៉ែត្រ ដែលចិនបានដាក់នៅតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Scarborough ក្នុងដែនទឹករបស់ហ្វីលីពីន។
ក្នុងសុន្ទរកថាលើកដំបូងក្រោយផ្ទុះភាពតានតឹងនាពេលថ្មីៗនេះ លោក ម៉ាកូស បាននិយាយថា ហ្វីលីពីនកំពុងរក្សាសិទ្ធិលើការនេសាទក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ខ្លួន។ លោកបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលក្រុងម៉ានីល នឹងធ្វើ គឺបន្តការពារជាតិ ដែនសមុទ្រហ្វីលីពីន សិទ្ធិនៃអ្នកនេសាទក្នុងការនេសាទត្រីនៅក្នុងតំបន់ដែលពួកគេមានទំនាស់រាប់រយឆ្នាំមកហើយ ដែលនេះជាបុព្វហេតុត្រូវការពារ។
ក្រោយពីមានការរុះរើរបាំងបណ្តែតទឹកនោះចេញ ឆ្មាំឆ្នេរសមុទ្រចិនបានប្រាប់ហ្វីលីពីន កុំឲ្យបង្កបញ្ហា តែសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាសម្ព័ន្ធភាពនឹងហ្វីលីពីន បានកោតសរសើរហ្វីលីពីនថាមានភាពក្លាហាន ដែលថាក្រុងម៉ានីលធ្វើដូចនេះ ព្រោះជាការអនុវត្តសន្ធិសញ្ញា ដើម្បីការពារអតីតដែនទឹករបស់ខ្លួនស្ថិតក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់មកពីក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក បាននិយាយថា ការសម្រេចចិត្តរបស់ហ្វីលីពីន ក្នុងការដករបាំងបណ្ដែតទឹករបស់ចិន ចេញពីតំបន់វិវាទថ្មប៉ប្រះទឹក Scarborough នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាភាពអង់អាចក្លាហានដើម្បីការពារអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួនឯង។
ឧបការីរងនៃក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក ទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ អ្នកស្រី Lindsey Ford បានកោតសរសើរយ៉ាងខ្លាំងដល់ហ្វីលីពីន អំឡុងការផ្ដល់សក្ខីកម្មមួយនៅឯសភាអាមេរិកនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៨ ខែកញ្ញា នេះ ជាមួយការបញ្ជាក់ឡើងវិញផងដែរអំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អាមេរិកចំពោះសន្តិសុខនៃសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់អាស៊ី។
ជម្លោះដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងរវាងហ្វីលីពីន និងចិន កំពុងទាញទៅរកការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធ ប្រសិនបើប្រទេសទាំងពីរនេះពុំអាចដកថយជំហរមានះរៀងៗខ្លួន។ ហ្វីលីពីនបានបញ្ជូននាវាល្បាតដែលបំពាក់ដោយកាំភ្លើងយន្ត ទៅរុះរើនិងរឹបអូសសំណង់បារ៉ាស់របស់ចិនប្រវែង ៣០០ម៉ែត្រ ដែលចិនបានដាក់នៅលើផ្ទៃទឹកនៅតំបន់ខ្សែទឹកដែលហ្វីលីពីនចាត់ទុកជាដែនទឹករបស់ខ្លួន។
អ្នកនាំពាក្យអង្គភាពឆ្មាំសមុទ្ររបស់ហ្វីលីពីន Jay Tarriela និយាយថា ចិនបានពង្រាយនាវាល្បាតចំនួន ៤គ្រឿង ដែលនាវានោះពង្រាយរបាំងបារ៉ាស់បណ្ដែតទឹកនោះនៅក្បែរនាវាចម្បាំងរបស់ហ្វីលីពីន ដែលត្រូវបានរឹបអូស។
អ្នកនាំពាក្យនៃអង្គភាពឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីន ថាការរឹបអូសបារ៉ាស់របស់ចិន គឺជាការបង្ហាញប្រាប់ពិភពលោកថា ហ្វីលីពីនមិនលុតជង្គង់ឱនក្បាលនឹងការគំរាមរបស់ចិនដាច់ខាត ហើយនាវាល្បាត និងទូកនេសាទរបស់ហ្វីលីពីន ដាច់ខាតមិនដកចេញពីទីតាំងនោះឡើយ។
តំបន់ដែនទឹក Scarborough នេះ ស្ថិតនៅចម្ងាយ ២៤០គីឡូម៉ែត្រពីកោះ Luzon របស់ហ្វីលីពីន តែវាស្ថិតនៅឆ្ងាយដល់ទៅជាង ៩០០គីឡូម៉ែត្រពីកោះ Hainan របស់ចិន។ បើតាមច្បាប់សមុទ្រអន្តរជាតិ និងអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ១៩៨២ ប្រទេសណាមានអធិបតេយ្យភាពជិតជាងតំបន់ជម្លោះនោះ គឺតំបន់ជាដែនទឹករបស់ប្រទេសនោះ។
តាមសាលក្រមរបស់តុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិនៅឆ្នាំ២០១៦ ដែលលើកយកច្បាប់សមុទ្រអន្តរជាតិនេះមកសំអាង បានឈានដល់ការសម្រេចសេចក្ដីថា ប្រជុំកោះតំបន់ដែនទឹក Scarborough ស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់ហ្វីលីពីន។
ចំពោះជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ មិនមែនតែហ្វីលីពីនមួយទេដែលចិនកំពុងមានទំនាស់ គឺមានប្រទេសវៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និងប្រ៊ុយណេ ក៏ចិនមានជម្លោះជាមួយដែរ៕