អ្នកផ្តល់ប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់សម្រាប់គណៈកម្មការស្វែងរកការពិតអំពីកម្ពុជា អះអាងថា អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា លោក វីទិត មុនតាប៊ន នឹងត្រឡប់ទៅប្រមូលរបាយការណ៍ស្ដីពីការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាម្តងទៀតនៅអំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំក្រោយនេះ។
អតីតប្រធានក្រុមប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់ដែលទទួលជោគជ័យលើបណ្តឹងប្រឆាំងលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងឆ្នាំ២០០៥ ករណីគប់គ្រាប់បែកដៃនៅមុខរដ្ឋសភាជាតិកាលពីឆ្នាំ១៩៩៧ លោកមេធាវី ម៉តថុន សក្លា (Morton Sklar) បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីរាត្រីថ្ងៃទី២០ ធ្នូ នេះថា ការវិលត្រឡប់ជាលើកទី២ របស់លោក វីទិត មុនតាប៊ន នេះ គឺដើម្បីប្រមូលភស្តុតាងឱ្យកាន់រឹងមាំបន្ថែមទៀត មុននឹងដាក់របាយការណ៍ជូនអង្គការសហប្រជាជាតិត្រួតពិនិត្យ តាមរយៈយន្តការពិនិត្យឡើងវិញជាសកលលើកទី៤ (UPR) ៤ឆ្នាំម្តង លើការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខនេះ។
លោកមេធាវី ម៉តថុន សក្លា (Morton Sklar) លើកឡើងថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក វីទិត មុនតាប៊ន ទៅកម្ពុជា កាលពីដើមខែធ្នូ នេះ លោកបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងអ្នកទោសមនសិការទាំងអស់ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ ដែលធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរបស់លោកជាមួយនឹងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនសូវចុះសម្រុងក្នុងទស្សនកិច្ចនោះ ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក វីទិត មុនតាប៊ន ក៏បានចុះទៅពិនិត្យទីតាំងមួយចំនួនដែលមានការរំលោភដីធ្លីផងដែរ ហើយបញ្ហានេះរឹតតែធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនសប្បាយចិត្តនឹងវត្តមានរបស់លោកថែមទៀត។
លោកមេធាវី ម៉តថុន សក្លា (Morton Sklar) អះអាងថា របាយការណ៍របស់លោក វីទិត មុនតាប៊ន គឺសំខាន់ណាស់ក្នុងការលាតត្រដាងការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា សម្រាប់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដូច្នេះហើយលោកបានបើកទូលាយក្នុងការទទួលយករបាយការណ៍ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនានាពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន និងចុះទៅស្រាវជ្រាវដោយផ្ទាល់ ក្នុងនោះ ប្រជាពលរដ្ឋនៅគ្រប់ទីកន្លែងលើសកលលោក ក៏ត្រូវចូលរួមលាតត្រដាងពីការរឹតត្បិតសេរីភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើពលរដ្ឋខ្លួនឯងឱ្យកាន់តែផុសផុលផងដែរ។
កាលពីដើមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ នេះ អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា លោក វីទិត មុនតាប៊ន បានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ដើម្បីពិនិត្យពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងនោះនៅថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ លោក វីទិត មុនតាប៊ន បានជួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីរបស់កម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅទីក្រុងភ្នំពេញផងដែរ។
ក្រោយជំនួបនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន នៅថ្ងៃទី៧ ធ្នូ ដដែលនោះថា លោក វីទិត មុនតាប៊ន បានកោតសរសើរលើកិច្ចការរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាច្រើន ដូចជា ការផ្តល់វ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ ការបើកចំហក្នុងការជួបជាមួយអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស និងការបង្កើតឱ្យមានច្បាប់ការពារកុមារ ជាដើម ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានលើកឡើងពីការទាមទាររបស់លោក វីទិត មុនតាប៊ន ឱ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងអ្នកទោសមនសិការនោះទេ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យអង្គការសង្គ្រោះកម្ពុជា (Save Cambodia) លោក សោម កុលវឌ្ឍន៍ បានលើកឡើងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា នៅចុងខែមេសា និងដើមខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខនេះ អង្គការសហប្រជាជាតិ នឹងបើកកិច្ចប្រជុំពិនិត្យលើការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ និងការអនុវត្តច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិទាំងមូលរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលគេហៅថា យន្តការពិនិត្យឡើងវិញជាសកលលើកទី៤ (Universal Predict Review (UPR)) តាមកំណត់ ៤ឆ្នាំម្តង។
លោក សោម កុលវឌ្ឍន៍ អះអាងថា របាយការណ៍ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នៅពេលនេះ គឺមានទម្ងន់ខ្លាំងណាស់លើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ព្រោះថាទាំងគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្ស និងវេទិកាអន្តរជាតិនានា គេមិនទាន់ទទួលស្គាល់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថាជាមេដឹកនាំតំណាងឱ្យឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ ១០០% នោះទេ ខណៈវត្តមានរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត លើវេទិកាអន្តរជាតិនានាកន្លងមក គ្រាន់តែក្នុងនាមតំណាងប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាសមាជិកអង្គការតំបន់ ដូចជាសមាជិកអាស៊ាន និងជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិប៉ុណ្ណោះ។
អង្គការ Freedom House បានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួនកាលពីពេលកន្លងទៅថា ប្រព័ន្ធនយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចគ្រប់គ្រងផ្ដាច់មុខទាំងស្រុងទៅហើយ ក្នុងនោះ គណបក្សប្រឆាំង បណ្ដាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យ អ្នកតវ៉ាទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព និងពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅក្នុងភាពភ័យខ្លាចគ្រប់ៗគ្នា។
ជុំវិញការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា របាយការណ៍ស្ដីពីនីតិរដ្ឋឆ្នាំ២០២៣ នៃគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (The World Justice Project) បានផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៤១ ក្នុងចំណោមប្រទេស ១៤២ ដល់កម្ពុជា ដោយសារតែគេរកឃើញពីការដឹកនាំគ្មានតម្លាភាព ការគំរាមកំហែងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ និងការមិនធានាបាននូវប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ខ្លួនតាមផ្លូវតុលាការ ជាដើម។
មាត្រា៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បានចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិយោបល់ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ ជាដើម ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង ត្រូវគេមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ កំពុងអនុវត្តបញ្ច្រាសពីខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនទាំងស្រុង៕