អ្នកសង្កេតការណ៍ព្រមានថា ការធ្លាក់ចុះនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា នឹងបាត់បង់អ្វីបន្តិចម្តងៗរាប់ចាប់តាំងពីសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស និងធនធានមនុស្សសម្រាប់កសាងជាតិ។
អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវលោក សេក សុជាតិ ប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី២២ មេសា នេះថា រូបភាពនានានៃការគាបសង្កត់សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា មិនមែនជាមធ្យោបាយបំបាត់ការតវ៉ារបស់ពលរដ្ឋទេ ប៉ុន្តែវាជាចំណុចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមានកំហឹងនៅក្នុងចិត្តទៅវិញប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្ថែមថា ចំណែកអ្នកវិនិយោគបរទេសនានា ក៏ខ្លាចរអាមិនហ៊ានមករកស៊ីនៅកម្ពុជាដែរ នៅពេលដែលគេសង្កេតឃើញថា កម្ពុជាមានការគាបសង្កត់សិទ្ធិពលរដ្ឋនោះ ហើយបញ្ហានេះនឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចជាតិដ៏ធំដោយខ្លួនឯង។
លោក សេក សុជាតិ លើកឡើងថា ក្រៅពីខាតបង់សេដ្ឋកិច្ច កម្ពុជាក៏នឹងបាត់បង់ធនធានមនុស្សក្នុងការកសាងជាតិដែរ ព្រោះថាធនធានមនុស្សសម្រាប់អភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ មិនមែនទាល់តែគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល ឬបក្សកាន់អំណាចទេ។ លោកបន្តថា ធនធានមនុស្សដែលគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលខ្លះ ត្រូវគេរកឃើញថាមិនបានចូលរួមកសាងប្រទេសជាតិឡើយ ប៉ុន្តែពួកគេមានបំណងទាញយកប្រយោជន៍ពីសង្គមជាតិរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ រីឯអ្នករិះគន់ពីការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ក៏មិនមែនមានន័យថា ពួកគេបំផ្លាញប្រយោជន៍ជាតិនោះដែរ។
លោកអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាកែទម្រង់ការដឹកនាំរបស់ខ្លួនឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយឡើងវិញ ជាពិសេសការលើកស្ទួយឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឱ្យបានទូលំទូលាយ ព្រោះថាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើសកម្មជនសង្គម សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល ជាដើម សុទ្ធតែនាំឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងភាពអន់ថយ ស្របពេលដែលកម្ពុជាក៏រងនូវការរិះគន់ពីការរឹតត្បិតសេរីភាពក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះដែរនោះ។
កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ អ្នកជំនាញខាងសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ចប់រាល់ទង្វើនៃការយាយី និងការកាត់ទោសលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនសង្គមស៊ីវិល ជាដើម ដោយប្តូរមកវិញនូវការអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេអាចអនុវត្តនូវសិទ្ធិនានា រួមទាំងសិទ្ធិនយោបាយដោយសេរី។
ប្រភពដដែលលើកឡើងថា ពួកគេកំពុងមើលឃើញការអនុវត្តរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការបង្កើតសមាគម និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី ដូចដែលបានធានាក្នុងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយធ្ងន់ធ្ងរពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ ហើយការរឹតត្បិតបែបនេះ នឹងបន្តជះឥទ្ធិពលយ៉ាងអាក្រក់ដល់ការងារសិទ្ធិមនុស្ស និងរារាំងមនុស្សជាច្រើនពីការចូលរួមក្នុងការការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្ស អំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាលុបចោលច្បាប់មួយចំនួន ជាពិសេស ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ដែលមិនស្របតាមស្តង់ដារច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយការចូលរួមពីគណបក្សប្រឆាំង និងតួអង្គសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីចូលរួមលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ សមាគម និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី ដែលមានសារសំខាន់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បដិសេធទាំងស្រុងចំពោះការចោទប្រកាន់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិបង្កើតសមាគម និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានាពេលកន្លងមក។
ទោះជាបែបនេះក្តី គេសង្កេតឃើញថា សកម្មជននានារបស់សកម្មជនសង្គម និងសកម្មជននយោបាយ ជាដើម តែងតែរងនូវការគំរាមកំហែងជុំវិញការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដូចជា មេដឹកនាំសហជីពកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សកញ្ញា សេង ធារី ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរលោក កើត សារ៉ាយ និងសកម្មជននយោបាយមួយចំនួនទៀត ជាដើម។
មាត្រា ៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាបានចែងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិយោបល់ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ ជាដើម ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង ត្រូវគេមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ កំពុងអនុវត្តបញ្ច្រាសពីខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនទាំងស្រុង៕