អ្នកសង្កេតការណ៍អះអាងថា ការប្តូរឈ្មោះមូលដ្ឋានជើងទឹករាមជាការចាប់ផ្តើមរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុងការកាឡៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសមិទ្ធផលរបស់បុព្វបុរសខ្មែរមកជាសមិទ្ធផលផ្ទាល់ខ្លួន នឹងក្លាយជាសំរាមក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលពលរដ្ឋខ្មែរចារទុកតជំនាន់ទៅថ្ងៃមុខ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងជាប្រធានវេទិកាពលរដ្ឋលោក គឹម សុខ បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី២០ កុម្ភៈ នេះថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កំពុងរៀនកាឡៃប្រវត្តិសាស្ត្រតាមលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីលុបសមិទ្ធផលនៃប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ៗ យកមកធ្វើជាសមិទ្ធផលរបស់ខ្លួន ដើម្បីកុហកប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជំនាន់ក្រោយៗទៀតថាសមិទ្ធផលនានាដែលមានក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកន្លងមកនោះ គឺជាស្នាដៃរបស់ក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុនដែលមានលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ខ្លួនឯងបានដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។
លោក គឹម សុខ លើកឡើងថា ទង្វើបែបនេះលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញអស់រយៈពេលរាប់សិបឆ្នាំមកហើយ ដូចជាយកឈ្មោះរបស់គាត់ទៅដាក់តាមគ្រឹះស្ថានអប់រំ ដាក់តាមមជ្ឈមណ្ឌលសុខាភិបាល ដាក់តាមអាកាសយានដ្ឋាន ដាក់តាមផ្លូវគមនាគមន៍ និងដាក់ឈ្មោះរបស់គាត់ក្នុងការបង្កើតក្រុងថ្មី ដូចជាក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន ជាដើម ដែលទង្វើនេះគឺជាចេតនាបន្លំប្រវត្តិសាស្ត្រថាសមិទ្ធផលនានារបស់កម្ពុជា គឺកើតចេញពីត្រកូលហ៊ុនទាំងអស់ ប៉ុន្តែការបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិជាតិក្រោមកណ្ដាប់ដៃត្រកូលហ៊ុន ត្រូវពួកគេលាក់បាំងមិនឱ្យនរណាជីកកកាយឡើយ។
អ្នកវិភាគរូបនេះបញ្ជាក់ថា ទោះបីក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុនប្រឹងលុបដានប្រវត្តិសាស្ត្រដែលជាសមិទ្ធផលរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ ធ្វើជាសមិទ្ធផលផ្ដាច់មុខរបស់គ្រួសារហ៊ុនក៏ដោយ ក៏នៅតែមានប្រវត្តិដិតដាមទៅដោយទង្វើលួចជាតិរបស់គ្រួសារមួយនេះដែរ។
កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីរបស់កម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចេញអនុក្រឹត្យមួយដែលទើបនឹងត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី២០ កុម្ភៈ នេះ ស្ដីពីការកែសម្រួលប្តូរឈ្មោះមូលដ្ឋានសមុទ្រកងទ័ពជើងទឹក ទៅជាមូលដ្ឋានសមុទ្ររាមកងទ័ពជើងទឹក តាមសំណើរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិលោក ទៀ សីហា ប៉ុន្តែក្នុងអនុក្រឹត្យនេះមិនបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការកែសម្រួលឈ្មោះមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកនេះទេ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាម្នាក់ធ្លាប់បានទម្លាយប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ពិតមែនតែប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសក្រីក្រ ប៉ុន្តែក្រុមគ្រួសារនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសដ៏កម្សត់នេះមិនក្រទេ ដោយសារពួកគេបានធ្វើការប៉ាន់ប្រមាណទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គ្រួសារលោក ហ៊ុន សែន មួយចំណែកប៉ុណ្ណោះ គឺបានរកឃើញថាមានទំហំប្រមាណជា ១០ម៉ឺនលានដុល្លារអាមេរិកឯណោះ។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា មានតែពលរដ្ឋខ្មែរប៉ុណ្ណោះដែលនៅគិតថាកម្ពុជាជាប្រទេសរបស់ពួកគាត់ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប៉ុន្តែសម្រាប់មន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គេមិនបានគិតថាទឹកដីខ្មែរ គឺជារបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទេ គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ លើសពីនេះទៀត សម្រាប់មន្ត្រីដែលជិតស្និទ្ធនឹងក្រុមគ្រួសារលោក ហ៊ុន សែន គេបានចាត់ទុកប្រទេសដ៏តូចមួយនេះជាកម្មសិទ្ធិរបស់គ្រួសារហ៊ុនទៅហើយ ខណៈលោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងក៏បានចាត់ទុកទឹកដីមួយនេះជាកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ផ្ដាច់មុខសម្រាប់ក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ដែរ។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលលោក ហ៊ុន សែន ហ៊ានចាត់ទុកប្រទេសកម្ពុជាជាកម្មសិទ្ធិផ្ដាច់មុខគ្រួសាររបស់គាត់បែបនេះ ដោយសារតែគាត់បានរៀបចំសែស្រឡាយបក្ខពួកដែលគាត់ទុកចិត្ត ឱ្យកាន់កាប់ស្ថាប័ន ក្រសួង អង្គភាព តាំងពីថ្នាក់ជាតិរហូតដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋានស្ទើរតែគ្រប់ច្រកទៅហើយ ខណៈទ្រព្យសម្បត្តិជាតិសព្វថ្ងៃនេះ គាត់គឺជាមេចំណែកក្នុងការបែងចែកឱ្យបុគ្គលនេះ ឬក្រុមហ៊ុននោះតាមអំពើចិត្ត ហើយក៏គ្មានអ្នកផ្សេងណាទទួលបានសិទ្ធិបែបនេះក្រៅពីគ្រួសារហ៊ុនដែរ។
អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក គ្លប៊ល វីនេស (Global Witness) បានចេញរបាយការណ៍ជុំវិញអាណាចក្រជំនួញគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន កាលពីពេលកន្លងទៅដែលមានចំណងជើងថា Hostile Takeover: The Corporate Empire of Cambodia’s Ruling Family ដែលបានរៀបរាប់យ៉ាងលម្អិតថា គ្រួសារត្រកូល “ហ៊ុន” ដែលកំពុងរកស៊ីយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះមានដូចជាលោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត លោក ហ៊ុន ម៉ានី លោក ហ៊ុន ម៉ានិត អ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា អ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាលី អ្នកស្រី ហុក ចិន្តាវី លោក ហ៊ុន តូ លោក ឌី វិជ្ជា លោក ហ៊ុន ជា និងអ្នកស្រី ហ៊ុន គឹមឡេង ផងដែរ។
ជាងនេះទៀត នៅមាន ហ៊ុន ចន្ធូ, សុខ ពុទ្ធីវុធ, សេង ឃាង, ឌី ចូច, ឌី ប្រឹម និងសមាជិកដទៃទៀតកំពុងគ្រប់គ្រង និងមានភាគហ៊ុនក្នុងក្រុមហ៊ុនផ្នែកឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម រ៉ែ ព្រៃឈើ រោងចក្រ កន្លែងកម្សាន្ត តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស សណ្ឋាគារ ទេសចរណ៍ រោងចក្រ ល្បែងស៊ីសង ក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូន ហិរញ្ញវត្ថុ សារព័ត៌មាន និងក្រុមហ៊ុនជាច្រើនផ្សេងទៀតសព្វថ្ងៃនេះ។
របាយការណ៍ដដែលបានលាតត្រដាងថា គ្រួសារត្រកូលហ៊ុនក៏ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុនម៉ាកអន្តរជាតិជាច្រើនដែរ ដូចជា ក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិ Apple, ក្រុមហ៊ុន Canon, ក្រុមហ៊ុន LG Electronics, ក្រុមហ៊ុន Lenovo-IBM, ក្រុមហ៊ុន Nokia និងក្រុមហ៊ុនផលិតផលជាច្រើនទៀត ដូចជា ក្រុមហ៊ុនស្រាល្បីៗ ជាដើម។
លើសពីនេះ គ្រួសារនេះក៏មានភាគហ៊ុនក្នុងក្រុមហ៊ុន Viettel នៃក្រុមហ៊ុន Viettel Group ដែលជាក្រុមហ៊ុនរកស៊ីលើបណ្ដាញទូរសព្ទមិត្តហ្វូន គ្រប់គ្រងដោយកងទ័ពវៀតណាម ផងដែរ ហើយការប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុននេះមានការជ្រោមជ្រែងពីលោក ហ៊ុន សែន យ៉ាងខ្លាំង ដោយតម្រូវឱ្យកងទ័ពខ្មែរទាំងអស់ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធទូរសព្ទមួយនេះនៅគ្រប់អង្គភាពទាំងអស់នៅកម្ពុជា៕