 មានឫសគល់ចេញពីភាសាសំស្ក្រឹតថា សង្ក្រាន្តិ ប៉ុន្តែពាក្យ សង្ក្រាន្ត នេះ មិនមែនមានតែប្រទេសកម្ពុជាទេដែលប្រើ សូម្បីប្រទេសថៃ ក៏ប្រើពាក្យនេះដែរ ប៉ុន្តែហៅ និងសរសេរពាក្យនេះខុសពីកម្ពុជាទាំងស្រុង គឺអាន និងសរសេរថា សុង្ក្រាន្ត (Songkran)។){kind=link}
មន្ត្រីស្រាវជ្រាវទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ អប់រំ បានអះអាងថា ពាក្យសង្ក្រាន្ត (Sangkran) មានឫសគល់ចេញពីភាសាសំស្ក្រឹតថា សង្ក្រាន្តិ ប៉ុន្តែពាក្យ សង្ក្រាន្ត នេះ មិនមែនមានតែប្រទេសកម្ពុជាទេដែលប្រើ សូម្បីប្រទេសថៃ ក៏ប្រើពាក្យនេះដែរ ប៉ុន្តែហៅ និងសរសេរពាក្យនេះខុសពីកម្ពុជាទាំងស្រុង គឺអាន និងសរសេរថា សុង្ក្រាន្ត (Songkran)។
ពាក្យ សង្ក្រាន្ត ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រើក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន គឺមានដើមកំណើតចេញពីភាសាសំស្ក្រឹត ដែលគេហៅថា សង្ក្រាន្តិ ប៉ុន្តែមានការកំណត់អត្ថន័យខុសគ្នាខ្លះៗទៅតាមជំនឿ និងហេតុផលរបស់ប្រជាជាតិនៃប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងនោះប្រជាជនឥណ្ឌា ដែលប្រើប្រាស់ភាសាសំស្ក្រឹត បានកំណត់ការប្រើពាក្យ សង្ក្រាន្តិ ដើម្បីប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំដែរ ប៉ុន្តែគេកំណត់ត្រឹមរយៈពេល ១ខែ ដោយជ្រើសរើសយកខែណាមួយក្នុងចំណោមខែទាំង១២ ក្នុងនោះមានពេលខ្លះគេហៅថា ធ្នូសង្ក្រាន្តិ ឬមករាសង្ក្រាន្តិ ឬមេសាសង្ក្រាន្តិ ជាដើម។
ចំណែកពលរដ្ឋខ្មែរវិញ បានកំណត់ការប្រើប្រាស់ពាក្យ សង្ក្រាន្ត គឺត្រឹមរយៈពេល ១ឆ្នាំ ដោយកំណត់យកខែទី៤ នៃសុរិយគតិ គឺខែមេសា ដែលត្រូវនឹងខែទី១២ នៃចន្ទគតិ គឺខែចែត្រ ជាថ្ងៃប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ឬហៅថា សង្ក្រាន្ត ៣ថ្ងៃ ក្នុងនោះ ថ្ងៃទី១ គេហៅថា ថ្ងៃចូលឆ្នាំ ឬថ្ងៃសង្ក្រាន្ត ចំណែកថ្ងៃទី២ គេហៅថា ពារកណ្តាល ឬថ្ងៃកណ្តាល ឬថ្ងៃខ្វាក់ ដែលគេនិយមហៅថា ថ្ងៃវ័នបត និងថ្ងៃទី៣ គេហៅថា ថ្ងៃឡើងស័ក ដែលនឹងត្រូវផ្លាស់ស័កថ្មីនៅថ្ងៃនេះតែម្តង។
យ៉ាងណាក៏ដោយ បើទោះបីជាមានការកំណត់ការប្រើប្រាស់ពាក្យថា សង្ក្រាន្ត ឬសង្ក្រាន្តិ នេះទៅតាមពេលវេលានៃទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រជាជាតិនីមួយៗក៏ដោយ ប៉ុន្តែអត្ថន័យជារួមនៃពាក្យនេះ គឺមានន័យថា ជាដំណើរផ្លាស់ទីរបស់ព្រះអាទិត្យមួយជុំក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលមានន័យថា ព្រះអាទិត្យបានធ្វើដំណើរបានមួយជុំផែនដី ដែលកំណត់ថាមានរយៈពេល ១ឆ្នាំសម្រាប់ប្រជាជាតិនីមួយៗនៅលើពិភពលោកដូចគ្នាទាំងអស់។
យោងតាមខ្លឹមសារក្នុងវចនានុក្រមរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានពន្យល់ថា ពាក្យថា សង្ក្រាន្ត គឺជាដំណើរដែលព្រះអាទិត្យវិលបានមួយជុំនៃរាសិចក្រ និងជាដំណើរខាងដើម និងខាងចុងនៃរាសិចក្រជួបគ្នា គម្រប់ពេញមួយឆ្នាំ ខណៈការបកប្រែឱ្យកាន់តែងាយយល់ថា គឺជាដំណើរដាច់ឆ្នាំចាស់ ផ្លាស់ចូលឆ្នាំថ្មី ចំណែកភាសាអង់គ្លេសហៅថា ហ្សូឌីយ៉ាខល (Zodiacal) ឬប្រែជាខ្មែរថា «មួយជុំ» ដែលមានន័យស្មើនឹងពាក្យ Round ឬ Circle។
ពាក្យសង្ក្រាន្ត ត្រូវគេរកឃើញនៅក្នុងសិលាចារឹកជាច្រើនរបស់ខ្មែរ ក្នុងនោះគេបានរកឃើញក្នុងសិលាចារឹកប្រាសាទបុរាណដែលចាស់ជាងគេមួយ គឺក្នុងសិលាចារឹកប្រាសាទភិមានអាកាស ប៉ែកខាងជើង ដែលប្រជាជនខ្មែរចាប់ផ្តើមប្រើពាក្យ សង្ក្រាន្ត នេះនៅឆ្នាំ៩១០ នៃគ្រឹះសករាជ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទ សហ្សវ័រ្មនទី១។ ការចារពាក្យសង្ក្រាន្ត នៅលើសិលាចារឹកនៃប្រាសាទបុរាណខ្មែរបែបនេះ ដោយសារប្រជាជនខ្មែរចាប់ផ្តើមទទួលរងនូវឥទ្ធិពលសាសនាពីរ ពីប្រទេសឥណ្ឌា នាសម័យនោះ គឺព្រះពុទ្ធសាសនា និងព្រហ្មញ្ញសាសនា។
បុព្វបុរសខ្មែរប្រារព្ធពិធីសង្ក្រាន្តនៅក្នុងខែមេសា ដែលជាពេលទំនេររួចរាល់ពីការងារប្រមូលផល ដើម្បីរីករាយអបអរឆ្នាំថ្មី និងបញ្ជាក់ពីក្តីគោរពស្រឡាញ់ដឹងគុណដល់បុព្វបុរសផងដែរ។
នៅអំឡុងពេលប្រារព្ធក្នុងខែមេសា ឬខែចេត្រ នេះ គឺស្ថិតក្នុងអាកាសធាតុក្តៅខ្លាំង ដូច្នេះមនុស្សម្នាជាច្រើនតែងតែស្រោចទឹកដាក់គ្នាឲ្យត្រជាក់ ប្រៀបបីដូចជាការជូនពរគ្នាទៅវិញទៅមកដូច្នោះដែរ ប៉ុន្តែបែរជាមានការយល់ច្រឡំថា សង្ក្រាន្ត ឬបុណ្យចូលឆ្នាំ គឺជាការលេងកម្សាន្តដោយការជះទឹកដាក់គ្នាទៅវិញ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ព្រះគ្រូចៅអធិការវត្តព្រះពុទ្ធរង្ស៊ី ក្នុងទីក្រុងវួរហី (Voorhees) នៃរដ្ឋញូវជើសស៊ី (New Jersey) ព្រះភិក្ខុ រ័ត្ន មុនី ក្នុងទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ថ្ងៃចូលឆ្នាំទី១ គេហៅថា ថ្ងៃសង្ក្រាន្ត ឬថ្ងៃចុងឆ្នាំចាស់ ចំណែកថ្ងៃចូលឆ្នាំទី២ គេហៅថា ថ្ងៃវ័នបត ដែលជាថ្ងៃចន្លោះឆ្នាំចាស់ និងឆ្នាំថ្មី ហើយថ្ងៃចូលឆ្នាំទី៣ គេហៅថ្ងៃ វរឡើងស័ក គឺជាថ្ងៃទី១ នៃឆ្នាំថ្មី ប៉ុន្តែថ្ងៃទាំង ៣ នេះ គេហៅសង្ក្រាន្តឆ្នាំថ្មីក៏បាន ឬហៅថា ថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីក៏បាន។
ព្រះភិក្ខុ រ័ត្ន មុនី ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រារព្ធពិធីអង្គរសង្ក្រាន្តបន្តទៀត ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរយល់កាន់តែច្បាស់ពីពាក្យសង្ក្រាន្តនេះ ថាមិនមែនជាពាក្យរបស់ប្រទេសថៃ នោះទេ។ ជាក់ស្តែង ដូចជាភ្លេងបុរាណខ្មែរ គឺភ្លេងពិណពាទ្យ ប៉ុន្តែដោយសារពលរដ្ឋខ្មែរមិនសូវបានដឹងពីប្រវត្តិភ្លេងបុរាណរបស់ខ្លួន បែរជានាំគ្នាហៅភ្លេងពិណពាទ្យនេះថាជាភ្លេងសៀមទៅវិញ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលគួរតែគិតគូរពីការដឹកនាំពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនថែរក្សានូវប្រពៃណីវប្បធម៌របស់ខ្លួន ដើម្បីកុំឱ្យបាត់បង់នៅថ្ងៃអនាគត។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ សហគមន៍ខ្មែរក្នុងទីក្រុងឡងប៊ិច លើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រកាសប្រារព្ធសង្ក្រាន្តក្រុងឡងប៊ិច នៅថ្ងៃទី៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ក្នុងទីក្រុង Long Beach City College ដើម្បីរីករាយអបអរឆ្នាំថ្មីផង ដើម្បីថែរក្សាប្រពៃណីផង ដើម្បីបញ្ជាក់ពីក្តីគោរពស្រឡាញ់ដឹងគុណផង និងដើម្បីបង្ហាញពិធីសង្ក្រាន្តតាមបែបប្រពៃណីខ្មែរនៅលើឆាកអន្តរជាតិផង ហើយពិធីសង្ក្រាន្តក្រុងឡងប៊ិច នេះ នឹងត្រូវប្រារព្ធរយៈពេលពេញ ១ខែក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ។
កម្មវិធីសង្ក្រាន្តក្រុងឡងប៊ិច នឹងមានពិធីបុណ្យរាប់បាត្រព្រះសង្ឃ ពិធីទេពធីតាសង្ក្រាន្ត ដោយការដង្ហែព្រះសិរកបិលមហាព្រហ្ម ពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ ពិធីស្រង់ព្រះ កម្មវិធីលេងល្បែងប្រជាប្រិយ (លេងឈូង ទាញព្រ័ត្រ បោះអង្គញ់ ឬស្តេចចង់) កម្មវិធីលេងសប្បាយសម្រាប់កុមារ ការសម្ដែងជាក្រុមធំៗ និងមានមហោស្រពតន្ត្រី (Concert) ផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅប្រទេសកម្ពុជា កម្មវិធីអង្គរសង្ក្រាន្ត ដែលរដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានប្រារព្ធអស់រយៈពេល ១០ឆ្នាំកន្លងមកនោះ ត្រូវបានផ្អាកប្រារព្ធទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ២០២៤ នេះ ដោយគ្មានការបញ្ជាក់ពីមូលហេតុពិតប្រាកដនោះទេ ខណៈមតិខ្លះលើកឡើងថា ការផ្អាកនេះគឺដោយសាររដ្ឋាភិបាលខ្វះថវិកា ចំណែកមតិខ្លះថា ដោយសារប្រទេសថៃ បានយកពាក្យសុង្ក្រាន្តរបស់គេទៅចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) កាលពីចុងឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅនេះ។
ពិធីអង្គរសង្ក្រាន្ត ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រកាសប្រារព្ធជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ២០១៣ លើទឹកដីខេត្តសៀមរាប ក្នុងបរិវេណប្រាសាទអង្គរវត្ត ដើម្បីអបអរសាទរពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែររយៈពេល ៣ថ្ងៃដែលហៅថា សង្ក្រាន្តឆ្នាំថ្មី ខណៈនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថា លោកបានណែនាំក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ រួចហើយឱ្យរៀបចំឯកសារដាក់ពាក្យ «សង្ក្រាន្តនៅកម្ពុជា» ក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិរបស់អង្គការយូណេស្កូ នៅឆ្នាំ២០២៥ ខាងមុខនេះ៕