 ភាគីណាចំណេញអ្វី ភាគីណាខាតអ្វីនាពេលបច្ចុប្បន្ន ហើយការធ្វើសម្បទានទឹកដី នឹងបានមកខ្មែរវិញទេទៅអនាគតកាល?){kind=link}
ដោយ៖ ហាស់ សាន
ក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍ភាគទី២ នេះ លោក ហាស់ សាន ពិនិត្យលទ្ធភាពថាតើទឹកដីខ្មែរនៅតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ត្រីកោណ (CLV) ភាគីណាចំណេញអ្វី ភាគីណាខាតអ្វីនាពេលបច្ចុប្បន្ន ហើយការធ្វើសម្បទានទឹកដី នឹងបានមកខ្មែរវិញទេទៅអនាគតកាល?
ខេត្តទាំង៥ ខាងប្រទេសយៀកណាម គឺខេត្តកន់ទុម ចាឡាយ ដាក់ឡាក់ ដាក់ណុង និងប៊ិញហ្វឹក មានពលរដ្ឋសរុបប្រមាណ ៥លាន ៥សែននាក់។
តើពលរដ្ឋយៀកណាម នឹងចំណេញអ្វីពីទឹកដីសុវណ្ណភូមិខ្មែរ?
ក្រុមហ៊ុនយៀកណាម ឈ្មោះ Hoang Anh Gia Lai (HAGL) ក្រោយពីកាប់ឈើប្រណីតខ្មែរពាយនៅខេត្តភាគឦសាន គេបានប្រើដីធ្លីខ្មែរទំហំប្រមាណ ៥ពាន់ហិកតាក្នុងខេត្តរតនគិរី ដាំចេកដឹកទៅលក់នៅទីផ្សារប្រទេសចិន ក្នុងមួយឆ្នាំៗយ៉ាងតិច ២សែន ៤តោន។ នាយកក្រុមហ៊ុនឈ្មោះ Doan Nguyen Duc ប្រាប់កាសែតខ្មែរថែមស៍ ផ្សាយថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ ថា៖ គេបានដឹកចេកពីស្រុកខ្មែរកាត់ស្រុកយៀកណាម ទៅកាន់ទីផ្សារស្រុកចិន បានចំណូល ៤២លានដុល្លារ។ Doan Nguyen Duc អះអាងទៀតថា ពលរដ្ឋចិន បរិភោគចេកក្នុងមួយឆ្នាំៗ ១៥លានតោន។
ក្រៅពីធ្វើចម្ការដាំចេក ក្រុមហ៊ុនយៀកណាម ធ្វើចម្ការកៅស៊ូនៅតំបន់ដីក្រហម ដែលផែនការបក្សពលករយៀកណាម កំណត់ឲ្យរដ្ឋការក្រុងហាណូយ រកដីឲ្យបានទំហំ ១លានហិកតាពីឆ្នាំ២០០៧។ ក្នុងចំណោមខេត្តខ្មែរទាំង៤ ខេត្តពីរស្ថិតក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ គឺខេត្តក្រចេះ និងខេត្តស្ទឹងត្រែង ដែលសម្បូរទៅដោយឈើប្រណីតៗ មានដូចជា គ្រញូង បេង ម៉ៃស័ក ច្រេស រាំងភ្នំ ជាដើម។ល។ ក្រៅពីនោះ ខេត្តស្ទឹងត្រែង មានធ្យូងថ្មដ៏មានគុណភាព។
ខេត្តរតនគិរី និងមណ្ឌលគិរី ក៏សម្បូរឈើប្រណីតៗដែរ។ លើសពីធនធានលើដី ខេត្តខ្មែរទាំង៤ មានរ៉ែ សំណ ស្ពាន់ ស័ង្កសី មាស ថ្មក្រានីត ថ្មដែក ថ្មត្បូង ថ្មពពាល ឬថ្មកែវ អាលុយមីញ៉ូម បុកស៊ីត ដីឥដ្ឋ។ល។
សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily បានរាយការណ៍លម្អិតអំពីក្រុមហ៊ុនបរទេសរកស៊ីរាវរ៉ែនៅភាគឦសាន មានដូចជា ក្រុមហ៊ុនយៀកណាម អូស្ត្រាលី កូរ៉េ ចិន ជាដើម ដែលមានឈ្មោះដូចតទៅនេះ៖
- Oxian/OZ Mineral រាវរករ៉ែដែកនៅមណ្ឌលគិរី;
- Liberty Mining International រាវរករ៉ែថ្មដែកនៅមណ្ឌលគិរី និងព្រះវិហារ;
- Southern Gold រាវរករ៉ែមាស និងថ្មដែកនៅមណ្ឌលគិរី ក្រចេះ រតនគិរី;
- Alumina រាវរករ៉ែអាលុយមីញ៉ូម និងបុកស៊ីត នៅរតនគិរី;
- Indochina Resources រាវរករ៉ែមាស ស្ពាន់ ថ្មដែកនៅរតនគិរី;
- Summer Gold Investment រាវរករ៉ែ មាស និងថ្មដែកនៅរតនគិរី និងមណ្ឌលគិរី;
- Hoang Anh Gia Lai រាវរករ៉ែដែកនៅរតនគិរី;
- An Mady Group រាវរករ៉ែ ធ្យូងថ្មនៅស្ទឹងត្រែង;
- Xing Yuan Kanng Yeak រាវរករ៉ែមាសនៅក្រចេះ;
- The Stung Treng Mineral Joint Venture (ហ៊ុនគ្នារវាងក្រុមហ៊ុនយួន VINACOMIN ក្រុមហ៊ុនរ៉ែ ទ្រី ភាព និងក្រុមហ៊ុន MOM Good Luck Mining) រាវរករ៉ែថ្មដែកនៅស្ទឹងត្រែង;
- Sun Hill Minerals រាវរករ៉ែថ្មដែកនៅមណ្ឌលគិរី;
- Cambodian LEL Mine Resources Development រាវរករ៉ែថ្មដែកនៅមណ្ឌលគិរី;
- An Mady Group រាវរករ៉ែធ្យូងថ្មនៅក្រចេះ។
រីឯមន្ត្រីខ្មែរ គិតតែខំប្រឹងបូមស៊ីសំណូកចែកគ្នា។
មានសេចក្តីរាយការណ៍នៅឆ្នាំ២០១៨ ថា ប្រទេសកម្ពុជាដឹកដីខ្សាច់លក់ឲ្យប្រទេសសិង្ហបុរី ពីឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១៦ មានទឹកប្រាក់ ៧៥២លានដុល្លារ ប៉ុន្តែក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល កត់ដាក់បញ្ជីចូលរដ្ឋតែ ៥លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
តើរឿងទាំងអស់នេះ ពលរដ្ឋខ្មែរជាម្ចាស់ទឹកដីដឹងឬទេថាបរទេសគេចូលមកហែកទឹកដីចែកគ្នាទាញផលគ្រប់ៗគ្នា ប្រៀបបាននឹងហ្វូងសត្វខ្លាដំបងចាប់ហែកស៊ីកូនឈ្លូស?
ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ អ្នកដឹកនាំខ្មែរ ទាំងស្តេច ទាំងរាស្ត្រ មិនដែលមានគំនិតមានប្រៀបលើជនជាតិយៀកណាម ម្តងណាឡើយ ពោលគឺចាញ់បញ្ញា ចាញ់ល្បិចកលគេជានិច្ចតាំងពីរជ្ជកាលរាជវង្ស ង្វៀង ពីឆ្នាំ១៨០២ ដល់ឆ្នាំ១៨៨៣ រហូតមកដល់សម័យកកើតចលនាបក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូចិន ដែលពួកយៀកមិញ បានជ័យជម្នះលើអាណានិគមនិយមបារាំងសែស និងរំលាយរាជវង្សទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ១៩៤៥។ សម័យកាលនោះ ជនជាតិយៀកណាម គេហៅស្រុកភូមិ ខេត្ត-ក្រុងខ្មែរតាមភាសាសរសេរអក្សរបែបរ៉ូម៉ាំង គួក ងូ ដូចតទៅនេះ៖
- ភ្នំពេញ គឺណាមវ៉ាង ឬណាមយ៉ាង;
- ស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម គឺគីតូ ឬថូយតូ;
- រំដួល ខេត្តស្វាយរៀង គឺតាំដូន ឬតាំជុន;
- ស្វាយរៀង គឺទុយឡាប់ ឬស៊ុយរ៉ាប់ ឬឡយឡាប់;
- ពាមរក៍ ឬពាមមានជ័យ ខេត្តព្រៃវែង គឺបាណាម ឬបាកាវណាម;
- បារាយណ៍ ខេត្តកំពង់ធំ គឺបាឡាយ ឬបាឡៃ;
- កំពង់សៀម ខេត្តកំពង់ចាម គឺប៊ិញសៀម ឬបុងសៀម;
- ព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ គឺខាបាត់ ឬឡយអ៊ីបាត់;
- ល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល គឺឡូវៀន ឬឡូយ៉េម ឬលូអាន;
- កំពង់ស្វាយ ខេត្តកំពង់ធំ គឺហៃដុង ឬបុងស៊ុយ;
- ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ គឺសុងបុក;
- ខេត្តកំពង់ស្ពឺ គឺតាំវូ ឬម៉ាតឡាំវូ;
- ខេត្តកោះកុង គឺខៃប៊ៀន;
- ខេត្តពោធិ៍សាត់ គឺហាយតៃ ឬភូឡាត់;
- លង្វែក ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង គឺឡូវៀត;
- តំបន់ខាងជើងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង គឺអ៊ីយី ឬហ៊្វុហ៊្វុ;
- តំបន់ភ្នំពេញខាងជើង គឺឡុងតុន;
- តំបន់ខាងជើងភ្នំពេញជាប់ខេត្តកំពង់ចាម គឺចាន់តាយ ឬចាន់ឡឺ;
- ខេត្តកំពត គឺគ្វាងបៀន;
- ខេត្តក្រចេះ ស្រុកឆ្លូង ឃុំ-ភូមិកញ្ជរ/ព្រែកចម្លាក់ គឺកាន់ដ ឬកាន់ចេ។
ជាតិសាសន៍ខ្មែរមិនមែនមិនធ្លាប់ស្គាល់ជាតិសាសន៍យៀកណាម នោះទេ ដូច្នេះការភ័យព្រួយមុនជាធម្មជាតិរបស់មនុស្សជាជាតិសាសន៍មួយ មិនថាមានតែខ្មែរនោះទេ។ ព្រោះតែការភ័យព្រួយនេះហើយ បានជាអតីតសម្តេចព្រះប្រមុខរដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ ធ្លាប់ប្រកាសប្រាប់អន្តរជាតិមុនឆ្នាំ១៩៧០ ថា ព្រះអង្គខិតខំព្យាយាមដើរលើបន្ទាត់នយោបាយក្រៅប្រទេសមួយបែបដើម្បីឲ្យរដ្ឋការយៀកណាមខាងជើងកុម្មុយនីស្តដឹងគុណព្រះអង្គនាអនាគតកាល នៅពេលសហរដ្ឋអាមេរិកដកទ័ពចេញពីឥណ្ឌូចិន។
គោលនយោបាយក្រៅប្រទេសរបស់ព្រះអង្គនោះ គឺចុះកិច្ចព្រមព្រៀងមួយអនុញ្ញាតឲ្យទឹកដីខ្មែរទៅទ័ពព្រៃកុម្មុយនីស្តយៀកមិញ-យៀកកុង លាក់ខ្លួន ប្រើប្រាស់ធ្វើជាទីតាំងធ្វើចម្បាំងឆ្លងដែន ផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារ អាវុធគ្រាប់រំសេវនាំពីប្រទេសចិន ឆ្លងកាត់កំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ ទៅឲ្យទ័ពព្រៃតាមផ្លូវលំ សីហនុ តភ្ជាប់ទៅផ្លូវលំហូជីមិញ ក្នុងទឹកដីខ្មែរនាទសវត្ស១៩៦០។
គោលនយោបាយរបស់ព្រះអង្គគ្រានោះ ប្រៀបបាននឹងបំប៉នចំណីក្រពើ ពស់ថ្លាន់ ឬកញ្ជ្រោងក្នុងទ្រុងមាន់ឲ្យធំធាត់ ហើយសង្ឃឹមថាសត្វទាំងនោះដឹងគុណម្ចាស់វា នឹងមិនរឹតរួតលេបមាន់ ទាំងមេទាំងកូនក្នុងទ្រុងនោះអ៊ីចឹង។
ដែនដីកម្ពុជាក្រោម គេកាន់កាប់ទាំងស្រុងស្របច្បាប់មិនដល់ ១០០ឆ្នាំទេ!!
ចំណែកឯគោលនយោបាយរាជរដ្ឋាភិបាលនៃរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ដឹកនាំដោយបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បង្កើតដោយអ្នកដឹកនាំកុម្មុយនីស្តយៀកណាម ដែលមានមេដឹកនាំដូចជាលោក ហ៊ុន សែន ជាដើម ជំពាក់គុណយៀកណាម តាំងពីដើមទី ហើយដឹកនាំគ្មានតម្លាភាព ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងស្ងាត់ៗជាមួយបរទេសនោះ គឺរឹតតែធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរភ័យព្រួយកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។
រឿងកិច្ចព្រមព្រៀងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ត្រីកោណ CLV គឺមិនខុសពីយកខេត្តខ្មែរទាំងបួន ឬប្រាំ ដែលសម្បូរធនធានធម្មជាតិ មានពលរដ្ឋតិច ទៅចិញ្ចឹមពលរដ្ឋនៃប្រទេសយៀកណាម នោះទេ។ ល្គឹកណាពលរដ្ឋគេច្រើនជាង គេមានសមត្ថភាព មានទុនច្រើនជាង គេនឹងមកតាំងទីលំនៅក្នុងទឹកដីខ្មែរប្រកបអាជីវកម្មគ្រប់បែបយ៉ាងកាន់តែច្រើនទៅៗ ហើយមិនយូរទេ គេនឹងបោះឆ្នោតរើសតំណាងរបស់គេជាមេភូមិ មេឃុំ ចៅហ្វាយស្រុក ចៅហ្វាយខេត្តគ្នាគេទាំងអស់ ដោយគ្រាន់តែដូរឈ្មោះ ឬមិនបាច់ដូរឈ្មោះ។ ទឹកដីទីនោះ នឹងក្លាយជារបស់គេ ដូចពាក្យខ្មែរថា សម្បទាន ឬដូចតំបន់គ្រីមៀ ដែលរុស្ស៊ី យកកាន់កាប់ ហើយជាតិសាសន៍តាតទើរ៍ ម្ចាស់ទឹកដីគ្មានដីរស់នៅដូច្នោះដែរ។
ពលរដ្ឋខ្មែរគួរតែនាំគ្នាតាមដានសិក្សាស្រាវជ្រាវរកហេតុផលពិតប្រាកដ ថាតើមានរឿងអ្វីលាក់លៀមពីក្រោយខ្នងមិនឲ្យខ្មែរដឹង ដែលលោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ស្រូតរូតជីកព្រែកហ៊្វូណន និងប្រញាប់ប្រញាល់អភិវឌ្ឍខេត្តខ្មែរបួន/ប្រាំជាមួយរដ្ឋការយៀកណាម នៅពេលនេះ។
តើនរណាបង្ខំនរណា បម្រើប្រយោជន៍នរណា? តើអនាគតកាល ស្រុកខ្មែរអាចនឹងពុះចែកជាពីរ ខាងកើត–ខាងលិចទន្លេមេគង្គឬទេ?
មានខ្មែរខ្លះថា ទៅមិនរួចទេសម័យកាលនេះ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងយល់ថាមិនអាចទៅរួចនោះ វាកើតមានឡើងរួចទៅហើយនៅគ្រប់ទ្វីបនាបច្ចុប្បន្ននេះ ហើយសុទ្ធតែពុំមាននរណាស្មានដល់។ នេះមកតែពីមនុស្សម្នាក់ៗធ្វេសប្រហែស ភ្លេចខ្លួន មិនព្យាករទៅមុខវែងឆ្ងាយប្រកបដោយទម្លាប់រៀនគិត ពិចារណា និងវិភាគគន់គូរគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។
ផ្ទុយទៅវិញ មនុស្សជាច្រើនបណ្តែតបណ្តោយតាមព្រេងវាសនា ផ្ញើជីវិតរបស់ខ្លួនទៅលើអ្នកដឹកនាំតែមួយផ្លូវប៉ុណ្ណោះ មិនព្រមស្រុះគ្នាឲ្យសកម្មសម្រេចវាសនាជាតិសាសន៍ខ្លួនដោយខ្លួនឯង អង់គ្លេសហៅថា self-determination នោះទេ។ ក្នុងសង្គមខ្មែរគេតែងតែឮពាក្យពោលថា ហួសពេលហើយ! ពុំមាននរណាសួរខ្លួនឯងថា ហេតុអ្វីបានជាបណ្តោយឲ្យហួសពេល ហើយបន្ទោសអ្នកដទៃ?
ជាតិសាសន៍ខ្មែរគ្រប់ទិសទី គួរតែបង្ហាញឲ្យឃើញនូវភាពក្លាហានស្រុះគ្នា ដែលពិភពលោកនឹកស្មានមិនដល់ ដូចដូនតារបស់ខ្លួនពីសម័យបុរាណ មិនគួរបណ្តែតបណ្តោយឲ្យបាត់បង់ទឹកដីម្តាយ (មាតុភូមិ) របស់ខ្លួនក្នុងសម័យបច្ចេកវិទ្យាទំនើបសតវត្សទី២១ នេះ ហើយគិតតែពីអង្គុយភ័យព្រួយខ្លាចដូចជាកម្ពុជាក្រោម និងគិតតែចង់ឲ្យបរទេសជួយនោះឡើយ។ នេះជារឿងអាម៉ាស់សម្រាប់ជាតិសាសន៍ គ្មានអ្វីប្រៀបឡើយ។
ទស្សនវិទូចិន ខុង ជឺ ឬ ខុង ជីវ (៥៥១-៤៧៩ មុនគ.ស.) ដាស់តឿនមនុស្សថា៖ “សិក្សាអំពីអតីតកាល បើអ្នកចង់កំណត់អត្ថន័យអនាគតកាលឲ្យត្រឹមត្រូវ។”
ទស្សនវិទូបារាំង លោក Michel de Montaigne (១៥៣៣-១៥៩២) រំឭកថា៖ “បុរសម្នាក់ដែលភ័យខ្លាចនឹងការឈឺចាប់ (អត់តស៊ូ) គេកំពុងតែទទួលរងការឈឺចាប់ពីអ្វីគេភ័យខ្លាចនោះរួចទៅហើយ៕