បន្ទាប់ពីមានឧបទ្ទវហេតុបាក់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់មក តំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាលពីម្សិលមិញបាននិយាយការពារគម្រោងផ្គត់ផ្គង់ថាមពលដ៏ធំរបស់រដ្ឋាភិបាលតាមរយៈការចុះកិច្ចសន្យាជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន ដើម្បីសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីកាត់ទន្លេនិងស្ទឹង។
កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទា្វារទឹកធ្វើពីបេតុងរបស់ទំនប់ស្ទឹងអាតៃក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់បានប្រេះបាក់បណ្ដាលឲ្យកម្មករខ្មែរបួននាក់រងរបួសធ្ងន់ និងបីនាក់ទៀតត្រូវគេបានរាយការណ៍មកថា ត្រូវទឹកកួចយកទៅបាត់។ លោកពុធប៊ុនឈឿន មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថស្រុកវាលវែង ដែលជាកន្លែងគេសាងសង់ទំនប់នេះ បានមានប្រសាសន៍ថា រហូតមកដល់ថ្ងៃម្សិលមិញ កម្មករទាំងបីនាក់នោះនៅតែបាត់ខ្លួនដដែល។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ វាពិបាកនិយាយណាស់ថា តើពួកគេស្លាប់ឬនៅរស់នោះទេ ព្រោះយើងមិនទាន់រកឃើញសាកសពពួកគេនៅឡើយ”។
ក្នុងការពិភាក្សាក្នុងរដ្ឋសភាស្ដីអំពីថវិកាជាតិសម្រាប់ឆ្នាំក្រោយ លោកយឹម សុវណ្ណតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្ស សមរង្ស៊ីបានមានប្រសាសន៍ថាលោកបារម្ភខ្លាចតែឧបទ្ទវហេតុបាក់ទំនប់នេះបណ្ដាលមកពីការសាងសង់មិនត្រឹមត្រូវតាមបទដ្ឋាន របស់ក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មរដ្ឋតាថាងចិន ដែលទទួលខុសត្រូវគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីស្ទឹងអាតៃ ដែលចំណាយទុនចំនួន២៥៥លាន ដុល្លារនេះ។
លោកគាតឈន់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុបានប្រាប់រដ្ឋសភាថាឧបទ្ទវហេតុបាក់ទំនប់នេះគឺជារឿងតូចតាចប៉ុណ្ណោះ។លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ គម្រោងនេះនៅតែល្អដដែល ប៉ុន្ដែការផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីនឹងត្រូវពន្យារពេលតិចតួច។យើងក៏សូមអភ័យទោសផងដែរ ចំពោះកម្មកររងរបួសក្នុងឧបទ្ទវហេតុនេះ”។
ផ្ទុយពីនេះតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងបានលើកឡើងថារដ្ឋាភិបាលគួរតែពិចារណាចំពោះការទទួលយកគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ចិននេះ។ លោកជាមយៀបតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សប្រជាជនបានឆ្លើយតបទៅកាន់គណបក្សប្រឆាំងវិញដោយលើកហេតុផលថា ជាទូទៅ ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីក្នុងតំបន់ព្រៃភ្នំបែបនេះមិនមែនជារឿងស្រួលនោះទេ។
លោកជាមយៀបបានមានប្រសាសន៍ថា “ ក្រុមហ៊ុនដែលចង់វិនិយោគក្នុងវិស័យវារីអគ្គិសនីមានមិនច្រើនទេ គឺមានតែក្រុមហ៊ុនចិនប៉ុណ្ណោះដែលហ៊ានវិនិយោគ។ពួកគេបានវិនិយោគក្នុងវិស័យនេះសម្រាប់រយៈពេល៤០ឆ្នាំហើយតែត្រូវចំណាយទុនអស់រាប់លានដុល្លារ”។
ទំនប់វារីអគ្គិសនីស្ទឹងអាតៃគឺជាគម្រោងមួយក្នុងចំណោមគម្រោងទំាងប្រាំមួយដែលរដ្ឋាភិបាលបានយល់ព្រមប្រគល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនសាងសង់។ក្រុមហ៊ុនស៊ីណូហាយដ្រូ (Sinohydro) របស់ចិនបានបញ្ចប់ការងារសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីកំចាយក្នុងខេត្តកំពតរួចរាល់ហើយ ដែលទំនប់នេះមានកម្លាំង១៩៣មេហ្គាវ៉ាត់។ ហើយកាលពីខែមុន រដ្ឋាភិបាលក៏បានយល់ព្រមប្រគល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនហាយដ្រូឡានកាង (Hydrolancang) និងក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់គ្រុបសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីទន្លេសេសានក្រោម២ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង ដែលមានកម្លាំង៤០០មេហ្គាវ៉ាត់ផងដែរ។
លោកសុនឆ័យតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្ស សមរង្ស៊ីបានប្រាប់រដ្ឋសភាថា “ ប្រសិនបើយើងមិនសុខចិត្តនឹងគុណភាពនៃការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីអាតៃយើងគួរតែស៊ើបអង្កេតទំនប់វារីអគ្គិសនីផ្សេងៗទៀតដែលកំពុងតែសាងសង់។
លោកសុនឆ័យបានមានប្រសាសន៍ថា “ យើងចង់ដឹងថា តើក្រុមហ៊ុនចិនទទួលបានអាជ្ញាប័ណ្ណ ដើម្បីអភិវឌ្ឍទំបន់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២យ៉ាងដូចម្ដេច ហើយយើងត្រូវការការពន្យល់”។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា រដ្ឋសភាមិនមានឱកាសត្រួតពិនិត្យលើគម្រោងនេះទេ។
គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនី គឺជាក្ដីសង្ឃឹមដ៏ចម្បងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការដោះស្រាយលើការពឹងផ្អែកខាងថាមពលអគ្គិសនីពីប្រទេសជិតខាងផ្សេងៗ និងការផលិតថាមពលដោយប្រើប្រេងឥន្ធនៈដែលមានតម្លៃខ្ពស់ក្នុងពេលសព្វថ្ងៃ។
បន្ទាប់ពីមានការពិភាក្សាដេញដោលរួចមក លោកសុនឆ័យបានមានប្រសាសន៍ថារដ្ឋាភិបាលមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការរិះគន់ធ្ងន់ៗរបស់លោកឡើយ។ លោកថ្លែងថាលោកមានក្ដីព្រួយបារម្ភអំពីគុណភាពរបស់គម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេសចិន ដែលទទួលបានសិទ្ធិអនុវត្តគម្រោងទាំងនេះ។
លោកសុនឆ័យបានអះអាងថាប្រាក់កម្ចី សម្រាប់អនុវត្តគម្រោងទាំងនោះ មានភ្ជាប់ជាមួយក្រុមហ៊ុនចិនដែលកំពុងតែសាងសង់ទាំងនេះ។ លោកបន្ដថា ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ គឺធ្វើឡើងដោយមិនមានគូប្រកួតប្រជែងឡើយ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ យើងខ្ចីប្រាក់ពីប្រទេសចិន ហើយប្រាក់ទាំងនោះបានធ្លាក់ទៅលើក្រុមហ៊ុនចិន ដើម្បីសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី ដោយមិនមានការប្រកួតប្រជែង”។លោកបានបន្ដថាកង្វះការប្រកួតប្រជែងដោយយុត្ដិធម៌ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យមានគុណភាពអន់ និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលមិនមានសុវត្ថិភាព។
របាយការណ៍កាលពីឆ្នាំ២០០៨របស់អង្គការទន្លេអន្តរជាតិ (International Rivers) លើកឡើងថា វាលំបាកណាស់ក្នុងការកំណត់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ពីប្រភពហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលអនុវត្តដោយក្រុមហ៊ុនចិន។របាយការណ៍នេះបានលើកឡើងថា “ ទោះជាយ៉ាងណា មានភ័ស្តុតាងមួយចំនួនបង្ហាញថា ធនាគារអាហរ័ណ នីហរ័ណ ចិន និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ចិន គឺជាអ្នកផ្ដល់ហិរញ្ញវត្ថុដល់គម្រោងវារីអគ្គិសនីកំចាយនិងស្ទឹងអាតៃនៅក្នុងខេត្តពោធិសាត់”។
យោងតាមព័ត៌មានដែលប្រមូលបានដោយអង្គការទន្លេអន្ដរជាតិបានឲ្យដឹងថាធនាគារអាហរ័ណនីហរ័ណចិនក៏ជាអ្នកផ្ដល់ហិរញ្ញវត្ថុដល់គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីឫស្សីជ្រុំ និងស្ទឹងតាតៃ នៅក្នុងខេត្តកោះកុងផងដែរ។
របាយការណ៍នេះបានចាត់ទុកធនាគារទាំងនេះជាធនាគារអនុវត្តគោលនយោបាយដែលផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីយ៉ាងច្រើនដល់គម្រោងទាំងនេះ ដើម្បីបម្រើឲ្យរដ្ឋាភិបាលចិន៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយសាំង សុឥន្ទរិទ្ធ)
ប្រែសម្រួលដោយហមសុផាណ្ណា
និង ស៊ាស៊ុយឈាង